چه‌گونه لباس بپوشیم

شهزاده سمرقندی

سبک لباس پوشیدن استادان مدارس تاجیکستان انگار این روزها زیر ذره‌بین است. وزارت معارف تاجیکستان دستورالعمل لباس‌های توصیفی برای آموزگاران مؤسسه‌های آموزشی در این کشور را به تصویب رسانده که در جامعه‌ی تاجیکستان سر و صدای زیادی برپا کرده است.

در این دستورالعمل آمده است که استادان و آموزگاران مؤسسه‌های آموزشی باید چگونه لباس بپوشند. هم‌چنین با چاپ عکس‌هایی، لباس‌های نمونه برای آموزگاران زن و مرد را به نمایش می‌گذارد.

این سر و صداها، بر خلاف انتظار، بر سر کوتاه یا بلند بودن دامن و آستین زنان نیست؛ بلکه بر سر آن است که ریش مردان تا چه حد می‌تواند بلند باشد.

در این دستورالعمل، دقیق و روشن آمده است که چه نوع سبک لباس و آرایشی برای آموزگاران مرد ممنوع است:

۱ـ پوشیدن لباس تنگ و دارای تصاویری با تبلیغاتی غیر ملی و غیر اخلاقی.
۲ـ پوشیدن کت و شلوار جین و یا تنگ مخملی.
۳ـ پوشیدن شلوار و یا تی‌شرت کوتاه
۴ـ پوشیدن شلوار جین دربه‌دار یا سوراخ‌دار
۵ـ پوشیدن لباس اتو نشده
۶ـ پوشیدن لباس ورزشی
۷ـ داشتن سبیل بلند
۸ـ داشتن موی سر بلند
۹ـ بهتر است دندان‌های پیش، طلا نباشند.

اما سبک لباس و آرایش ممنوع برای آموزگاران زن، به این ترتیب است:

۱ـ پوشیدن لباس تنگ
۲ـ پوشیدن نیم‌دامن
۳ـ پوشیدن لباس‌هایی با تصاویر تبلیغاتی غیرملی و غیراخلاقی
۴ـ پوشیدن لباس‌های سیر رنگ و سیم‌دار (زردوزی شده)
۵ـ پوشیدن کت و دامن جین، غیر از روزهای کار دسته‌جمعی که معمولاً زن‌ها به کارهای جسمانی و تمیزکاری مشغول می‌شوند. این استثنا در بخش مردانه قید نشده است.
۶ـ پوشیدن حجاب
۷ـ پوشیدن شال گردن بلند
۸ـ آرایش زیاد، زر و زیور زیاد (چند گردن‌بند، چند انگشتر و دیگر اشیای گران‌بها)
۹ـ بهتر است دندان‌های پیش طلا نباشند.

همان‌طور که اشاره کردم، بحث در رسانه‌ها ، بیشتر بر سر آن است که ریش مردان تا چه اندازه می‌تواند بلند یا کوتاه باشد.

در این دستورالعمل آورده شده است که به آموزگاران بالای ۵۰ سال سن، اجازه‌ی گذاشتن ریش داده می‌شود؛ به شرطی که سنت ریش‌داری را رعایت کنند. ریش باید هر روز یا طبق امکانات، هر دو روز مرتب گردد. تازه نگاه داشتن ریش و موی سر حتمی است.

قبلاً برخی از رسانه‌ها گزارش کرده‌اند که مطابق این دستورالعمل، ریش آموزگاران نباید بیش از سه سانتی‌متر بلند باشد. ولی گویا این جمله بعداً از متن دستورالعمل برداشته شده است.

این ماجرا باعث شوخی و خنده‌ی مردم تاجیکستان شده است که چه کسی باید متر در دست، ریش آموزگاران را اندازه بگیرد که آیا از سه سانتی‌متر بلندتر است یا کوتاه‌تر.

در این دستورالعمل هم‌چنین پوشیدن «گالُش» و «محسی» که از پوشش‌های سنتی مردمان آسیای میانه محسوب می‌شود، تنها به مردان آموزگار که سنشان بیش از ۵۰ سال است، آن هم در فصل زمستان، اجازه داده می‌شود.

با این که افراد زیادی از صدور این توصیه‌نامه استقبال کرده‌اند، اما تعدادی نیز از انتشار چنین دستورالعملی احساس تحقیر می‌کنند و معتقدند نیازی به تصویب چنین دستور‌العملی در جامعه‌ی تاجیکستان نبوده است.

اما برخی از معتقدین مذهبی می‌گویند که این هم یکی از راه‌های محدود کردن رسوم و آیین‌های مذهبی در تاجیکستان است.

اما باید گفت که تاجیکستان تنها کشوری در آسیای میانه نیست که نسبت به گرایش‌های دینی شهروندان خود، نگران است و یا به اصطلاح برخی از روشنفکران، به این مسأله حساسیت دارد. حدود یک قرن است که در آسیای میانه، دولت‌های مختلفی که در این مدت، بر سر قدرت بوده‌اند، بر سر مبارزه علیه دین و عادات قدیمی مردم این منطقه، توافق بیشتری با هم داشته‌اند.

برخی جامعه‌شناسان معتقدند این مبارزه‌ها، پاسخ عکس گرفته و مردم را وادار کرده است گرایش بیشتری به سنت‌های قدیمی خود پیدا کنند.