«حملات نژادپرستی در روسیه، بی‏داد می‏کند»

شهزاده سمرقندی

روز چهارشنبه، دهم ژوئن، شماری از دانشجویان تاجیک تظاهرات آرامی را در لندن، مقابل سفارت روسیه، در اعتراض به رفتارهای خشن «نژادپرستان نو» در روسیه، نسبت به مهاجران تاجیک برپا کردند.
این نخستین تظاهرات اعتراض‏آمیز تاجیکان نسبت به فعالیت‏های گروهی موسوم به «روسیه برای روس‏ها» است که ضد مهاجرت به روسیه، فعالیت می‏کند.

در این ارتباط با آقای داریوش رجبیان، روزنامه‏نگار تاجیک، مقیم لندن که در محل این تظاهرات حضور داشت، گفت‏وگویی کردم:

پیش از هرچیز باید بگویم که این تظاهرات، به ابتکار جوانان و به خصوص دانشجویان تاجیکستانی مقیم لندن، صورت گرفت.

تعداد دانشجویان تاجیکستانی در لندن خیلی زیاد نیست و در شهرهای مختلف بریتانیا پراکنده هستند. ولی به هرحال، نهاد یا هسته‏ی اصلی این تظاهرات در لندن بود.

این دانشجویان، حدود پنجاه تن از جوانان تاجیک را از شهرهای دیگر بریتانیا، به لندن دعوت کرده بودند که همراه آنان این تظاهرات را در برابر سفارت روسیه در مرکز لندن، برپا کنند. با توجه به اندک بودن تعداد تاجیک‏ها در بریتانیا، حضور پنجاه نفر را می‏توان موجه دانست.

در هرحال، این نخستین بار است که مردم تاجیکستان، در گوشه‏ای از جهان، چنین تظاهراتی را علیه روسیه برپا کرده‏اند. تا کنون حتا در درون تاجیکستان چنین تظاهراتی صورت نگرفته است.

با وجودی که همه ساله‏، ده‏ها تابوت از روسیه به تاجیکستان برمی‏گردد. تابوت‏هایی که حاوی پیکر بی‏جان افرادی است که در روسیه کار می‏کنند.

حملات نژادپرستی در روسیه، بی‏داد می‏کند. یکی از تازه‏ترین موارد آن، چند ماه پیش بود که سر یک جوان تاجیک را بریدند و تابوت‏اش را به تاجیکستان فرستادند.

امروز در لندن، روز اعتصاب متروها بود. متروها کار نمی‏کردند و هم‏چنین روزی بارانی بود. به این دلیل از تعداد شرکت‏ کننده‏ها کاسته شده بود.

پاسخ سفارت روسیه به این جوانان چه بود؟

سفارت روسیه در حال حاضر، هیچ واکنشی نشان نداده است. تنها اتفاقی که افتاد این بود که تظاهر کننده‏ها، بیانیه‏ی خود را به سفارت فرستادند. سفارت بیانیه‏ی آن‏ها را پذیرفت ولی تا کنون هیچ واکنش دیگری از سفارت نداشته‏ایم.

چه خواسته‏هایی در بیانیه آمده بود؟ طلب تظاهر کنندگان چه بود؟

تنها درخواست تظاهر کنندگان این است که مقامات روسیه تلاش کنند و جلوی «نژادپرست‏های نو» را در روسیه بگیرند. شعارهایی هم که می‏دادند، حاوی همین پیام بود که: «جلوی نژادپرستی را بگیرید»، «جلوی نازی‏های نو را بگیرید»، «مهاجران را نکشید»، «اقلیت‏ها را نکشید».

این را هم اضافه کنم که با وجودی که سازمان‏دهندگان تظاهرات تاجیک‏ها بودند، اما تعدادی از اتباع پاکستان و هند هم در میان تظاهرکنندگان بودند. حتا شماری از شهروندان اروپایی هم حضور داشتند که به عنوان هم‏دردی با افرادی که از سوی مقامات روسیه، ظلم دیده‏اند، در این تظاهرات شرکت کرده بودند.

پیام تظاهرات فقط همین بود که مقامات روسیه تلاش کنند و جلوی نژادپرستی را در کشورشان بگیرند.

به نظر تو، آیا فضای روسیه به مهاجران تاجیک و یا دیگر مهاجرانی که تجربه‏های سختی در داخل روسیه داشته‏‏اند، اجازه نمی‏دهد در داخل روسیه تظاهرات کنند و یا ناشی از فرهنگ و خود سانسوری مهاجران است که نمی‏توانند در داخل روسیه، از حق و حقوق خودشان دفاع کنند؟

به احتمال زیاد، فرضیه‏ی اول درست است. برای این که فضای روسیه، فضای بازی نیست و آزادی‏هایی را که مردم در بریتانیا یا سایر کشورهای اروپای غربی دارند، در روسیه نمی‏توان مشاهده کرد.

خود دولت روسیه هم تا حد زیادی، گویا منفعلانه از روی‏کرد جوان‏های نژادپرست روس به مهاجرین و به ویژه، مهاجران غیراسلاو، حمایت می‏کند.

برای مثال یک دختربچه‏ی نه ساله‏ی تاجیک را در سن‏پترزبورگ می‏کشند. متهمانی را که بازداشت کرده بودند و محکوم هم شدند، به عنوان نژادپرست محاکمه نمی‏کنند. بلکه می‏گویند این‏ها اوباش بودند و آن‏ها را به جرم اوباشی، برای مدت کوتاهی (چهار پنج سال) روانه‏ی زندان می‏کنند. بعد هم آن‏ها بیرون می‏آیند و دوباره کارشان را تکرار می‏کنند.

یعنی، آدم احساس می‏کند در روسیه فضایی هست که تا حد زیادی از نژادپرست‏ها حمایت می‏کند، تا از مردم غیراسلاوی که از دست نژادپرست‏ها آزار می‏بینند.

به خاطر همین هم، فکر می‏کنم در روسیه این امکان وجود ندارد که تاجیک‏ها بتوانند منسجم شوند و چنین برنامه‏هایی را پیاده کنند.از سوی دیگر، ترسشان این است که چنین برنامه‏ها و تظاهراتی می‏تواند به این منجر شود که روسیه تاجیک‏ها را اخراج کند.

در حال حاضر، در روسیه بحران مالی هم جریان دارد، کارخانه‏های زیادی بسته می‏شوند، تاجیک‏ها از کار بیکار می‏شوند و به کشور خودشان برمی‏گردند که برای ‏آن‏ها جای کار ندارد.

تنها تاجیک‏ها نیستند که در روسیه با مشکلات این‏چنینی روبر هستند. چرا دیگر دانشجویان آسیایی که در لندن درس می‏خوانند، در این تظاهرات شرکت نکردند؟

اتفاقا، جوان‏های تاجیک که سازمان‏دهنده‏ی این تظاهرات هستند، در صحبتی که با ‏آن‏ها داشتم، گفتند که از اتباع ازبکستان و قرقیزستان هم خواسته‏اند که در این تظاهرات شرکت کنند.

چرا که آنان نیز از جمله‏ی اقشار آسیب‏پذیر روسیه هستند و آن‏ها هم مانند تاجیک‏ها و بیشتر از دیگران، مورد آزار و اذیت نژاپرست‏ها قرار می‏گیرند. ولی ‏‏‏‏آن‏ها موافقت نکردند.

می‏توان گفت، دلیل اصلی عدم موافقت‏شان این است که این مردم به تظاهرات خیلی عادت ندارند. یعنی اعلام اعتراض در فضای شوروی پیشین، یک نوع خطر محسوب می‏شود.