رادیو زمانه

تاریخ انتشار مطلب: ۷ بهمن ۱۳۸۷
گفت و گو با صادق صبا، از سردبیران ارشد تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی

بی‌بی‌سی فارسی: قول می‌دهیم تاجیک‌ها کنار نمانند

شهزاده سمرقندی
shahzoda@radiozamaneh.com

با گذشت یک هفته از شروع برنامه‌های تلویزیون فارسی بی بی سی،‌ همچنان هیچ گزارش و برنامه‌ای در مورد تاجیکستان، به عنوان سومین کشور فارسی‌زبان دنیا از آن پخش نشده است.

در مورد بحث‏هایی که اخیرا در رابطه با نادیده گرفته شدن مسایل تاجیک‏ها در تلویزیون تازه تاسیس فارسی بی بی سی، صورت گرفته، با صادق صبا، از سردبیران ارشد این تلویزیون گفت‌و‏گو کرده‏ام.

Download it Here!

این تلویزیون برای کشور خاصی نیست. برای فارسی‌زبانان دنیا است که بخش مهمی از فارسی زبانان هم در تاجیکستان زندگی می‏کنند. البته بیشتر فارسی‏زبانان در ایران هستند، بعد به ترتیب در افغانستان، تاجیکستان، آسیای میانه، کشورهای دیگر خلیج فارس و اروپا و امریکا.

این تلویزیون در درجه‏ی اول برای فارسی‌زبانان است، اما به هرحال مهم‏ترین کشور فارسی زبان ایران است. به همین دلیل تاکید بیشتر روی ایران خواهد بود. ولی من به تاجیک‏های عزیز قول می‏دهم که هیچ جای نگرانی نیست. این تلویزیون به تاجیکستان حتما توجه خواهد کرد. اگر رویدادی در تاجیکستان باشد، حتما پوشش خواهد داد.

در ضمن خبرنگاران ما در تاجیکستان قرار است برنامه‏هایی را کم کم تهیه کنند و برای این تلویزیون بفرستند. باید توجه کرد که هنوز حدود یک هفته از کار این تلویزیون گذشته است و این‏طور نیست که قرار باشد در مورد تاجیکستان برنامه‏ای نداشته باشد.

اگر منظور لهجه هم باشد، این‏جا لهجه‏ی استاندارد فارسی استفاده می‏شود و نه لهجه‏ی کشور خاصی که مثلا افغانستان یا تاجیکستان باشد.

در سخن‏تان گفتتید که قول می‏دهید تاجیک‏ها از قلم نیفتند. اما این قول را بی بی سی از زمانی که شروع به کار کرده، به ما داده بود.

هم‏چنین این تلویزیون قبل از شروع به کار آمادگی‏هایی داشت، مثلا در کابل استودیوهای کامل و مجهز وجود داشت و بچه‏ها کاملا آماده هستند. می‏توانند با همان استانداردهای استودیوی لندن فیلم بگیرند، ادیت کنند و بفرستند. اما مثل این‏که این تدارکات در دفتر بی‏بی‏سی در تاجیکستان دیده نشده است.


صادق صبا

به نظر شما آیا دلیل خاصی دارد که تا الان که یک هفته از پخش تلویزیون گذشته، هنوز تاجیکان از تاجیکستان و دوشنبه، آماده‏ی فرستادن گزارش نیستند؟

بعضی اوقات خبر و گزارش سیاسی از کشوری نداشتن، باید باعث خوشحالی آن کشورها بشود. چون دستگاه‏های خبری مثل ما و شما، معمولا به خبرهای منفی علاقمند هستیم. در تاجیکستان فعلا آرامش بیشتری هست، تحولات زیادی در آن‏جا رخ نمی‏دهد و طبیعتا تاکید کمتر هست. اما در افغانستان جنگی در جریان است و نه فقط تلویزیون فارسی بلکه همه‏ی رسانه‏های دنیا توجه بیشتری به آن‏جا می‏کنند.

ایران هم به خاطر مشکلاتی که با جهان غرب دارد، به خاطر مسایل هسته‏ای، حمایت‏اش از حماس در جریان غزه یا نقش او در عراق و… به کشوری تبدیل شده که دنیا به تحولات‏اش خیلی علاقمند است.

تاجیکستان در وضعیت فعلی کشور آرامی است، تحولات در آن‏‏جا کم‏تر است و به همین دلیل در هفته‏ی گذشته به آن‏جا توجه نشده است. اگر بگویید مثلا در این یک هفته تحول مهمی در تاجیکستان بوده و کوتاهی شده، آن موقع می‏توان پاسخ داد. در مورد خیلی از کشورهای دیگر هم خیلی اوقات چیزی پیش نمی‏آید و خبری هم نیست.

ولی در مورد برنامه‏های فرهنگی، البته لازم نیست حتما مساله‏ی خاصی پیش بیاید. در آن مورد برنامه‏هایی است، همان‏طور که شما هم اشاره کردید، همکاران ما در حال تهیه‏ی برنامه‏هایی هستند. در دوران آزمایشی چند گزارش خوب از تاجیکستان دیدم که به ترتیب پخش خواهند شد. یعنی در هفته‏های آینده، حتما از تاجیکستان مطلب خواهیم داشت.

از این جهت هست که می‏گویم، دوستان عزیز ما در تاجیکستان که من شخصا خیلی به آن‏ها علاقه‏مند هستم، جای نگرانی نداشته باشند. این تلویزیون برای فارسی‌زبانان دنیا است و تاجیکستان سومین کشور فارسی‌زبان است. حتما به آن توجه خواهد شد.

نگرانی تاجیک‏ها از این که صدای‏شان و مشکلات‏شان از این تلویزیون جدید دیده و شنیده نشود، در این است که مثلا الان تلویزیون دارد به طور زنده برنامه‏ی پونه قدوسی را پخش می‏کند که مشکلات افغان‏ها در داخل ایران را مطرح می‏کند. همان‏طور که در جریان هستید حدود یک یا حتی دو میلیون (آمار دقیقی تا کنون اعلام نشده) تاجیک در روسیه با همان شرایطی که الان افغان‏ها در ایران هستند، به شکل قانونی و غیرقانونی کار می‏کنند.

حدود ۴۰ روز پیش سر یکی از این مهاجران تاجیک بریده شد. فیلم آن هم از سوی ناسیونالیست‏های روس روی یوتوب گذاشته شده بود و سروصدای زیادی ایجاد کرد. اما اعتراض خود تاجیکان به بیرون نرسید، چون هیچ رسانه‏ای این مساله را پوشش نداد. به نظر شما این‏ها موضوعاتی نیستند که این تلویزیون بتواند مطرح کند؟

صددرصد. همین که الان گفتید ـ مشکلاتی که تاجیک‏ها در روسیه دارند ـ حتما می‏تواند موضوع جالب توجهی برای این تلویزیون باشد که نه فقط مساله‏ی تاجیک‏ها بلکه مساله‏ی همه‏ی فارسی‏زبانان است. ما باید حتما این مساله را پوشش بدهیم. حتما به همکاران‏ام یاد‏‏آوری خواهم کرد این گونه مسایل را از قلم نیاندازیم.

اگر بعضی‏ها فکر می‏کنند، تعمد خاصی است، به شما قول می‏دهم که چنین چیزی نیست. این تلویزیون برای ایران، افغانستان و تاجیکستان است. یعنی برای همه‏ی فارسی‌زبانان ، فارسی‌زبان‏های کشورهای دیگر، مثل ازبکستان، آسیای میانه است.

بعضی اوقات ممکن است غفلت صورت بگیرد. مساله‏ای را که گفتید، نکته‏ی قابل توجهی است. حتما به دوستان‏ام می‏گویم و حتما ما توجه خواهیم کرد. یک مقدار هم دفتر ما در تاجیکستان از این بابت فعال‏تر خواهد شد و پوشش بیشتری خواهیم داشت.

فقط توجه داشته باشید که این تلویزیون تازه افتتاح شده و هنوز آن طور که باید‏، جا نیفتاده است. وقتی که جا بیفتد، حتما به مسایل تاجیکستان پرداخته خواهد شد. خود من شخصا دوست دارم به تاجیکستان بروم و مقداری فیلم در باره‏ی فرهنگ تاجیکی و تاریخ تاجیکستان تهیه کنم. صحبت اولیه را هم با مسئولان بی‏بی‏سی کرده‏ام.

در ادامه‏ی همین صحبت شما می‏خواهم اضافه کنم که یکی از دوستان می‏گفت‏‏ توجه به تاجیک‏ها دوروبر نوروز اتفاق می‏افتد. چون در جامعه‏ی تاجیکی رقص و آواز بین زن‏ها رسم است و این تلویزیون هم نیاز دارد زیرا در ایران و افغانستان چنین چیزی را کم‏تر می‏توان پیدا کرد. به نظر شما آیا واقعا این‏طور است؟

اگر تاجیکستان مراسم نوروز را بهتر از ایران، افغانستان و جاهای دیگر برگزار می‏کند، خُب حتما ما به آن علاقه‏مند هستیم. شما به عنوان یک خبرنگار علاقه‏مند نیستید؟ اگر در تاجیکستان رقص‏های زیبایی در دوران نوروز انجام می‏گیرد، چرا نباید به آن علاقه‏مند باشیم.

نه این که در ایران یا افغانستان نیست. در ایران هم هست. در ایران پوشش تلویزیونی رسمی داده نمی‏شود. ولی در بسیاری از مناطق ایران، مثلا در کردستان ایران، بزرگ‏ترین جشن کردهای ایران نوروز است. یا در کل ایران هم همین‏طور است. فعلا محدودیت‏های دولتی هست که رقص را نشان نمی‏دهند. ولی مردم در خانه‏هایشان می‏رقصند.

اما این که در تاجیکستان به طور رسمی رقص را هم نشان می‏دهند و ما گزارش بدهیم، کار زیبایی است و باید باعث خوشحالی دوستان تاجیک ما باشد نه موضوع گلایه که چرا فقط در دوران نوروز به ما علاقه‏مند هستید.

دفتر بی‏بی‏سی در تاشکند چندین سال است که بسته شده و دیگر فعال نیست. آیا مشکلاتی هم در تاجیکستان با دولت در زمینه‏ی مسایل رسانه‏ای هست؟

تا آن‏جایی که اطلاع دارم بی‏بی‏سی مشکل خاصی با دولت تاجیکستان ندارد. اگر هم در این مدت توجه نشده، بعید می‏دانم به خاطر وجود مشکل خاصی با دولت تاجیکستان باشد.

در هفته‏ی اخیر بیشترین توجه به همان دلایلی که در ابتدا اشاره کردم، به مسایل ایران و افغانستان بود. ولی کم‏کم تاجیکستان هم جزو کشورهایی است که به آن توجه خواهیم کرد و مسایل آن‏ها هم در این تلویزیون مطرح خواهد شد. این تصور پیش نیاید که عمدا دارد غفلتی در این مورد صورت می‏گیرد.

همان‏طور که خودتان هم اشاره کردید، تاجیک‏ها تنها در خود تاجیکستان نیستند و در کشورهای همسایه مثل ازبکستان که بی‏بی‏سی قبلا در تاشکند دفتری داشت، ساکن هستند. آیا برنامه‏ای برای دوباره فعال کردن این دفتر هست؟

کل بی‏بی‏سی دائما دارد تلاش می‏کند دفترش را در تاشکند دوباره دایر کند. مشکلات خاصی بوده که دفتر آن‏جا تعطیل شده.

تلاش صورت می‏گیرد. اما خیلی جاها این تلاش‏ها به جایی نمی‏رسد. در ایران هم خیلی سعی کردیم برای این تلویزیون فارسی دفتری داشته باشیم. مقامات ایرانی نه فقط اجازه ندادند، بلکه اخیرا بعضی اظهارات خصومت‏آمیز در مورد این تلویزیون صورت می‏گیرد.

در مورد ازبکستان به این شکل نیست. برای این که تلویزیون برای آن منطقه به آن شکل نیست. البته برای فارسی‌زبانان آن‏جا هست، اما نه برای کل ازبکستان.


بی‏بی‏سی می‏خواهد همه‏ جای دنیا دفتر داشته باشد و ازبکستان یکی از کشورهای مهم منطقه است. نه فقط برای فارسی‏زبانان یا ازبک‌زبانان، بلکه برای شنوندگان و بینندگان انگلیسی‌زبان بی‏بی‏سی مسایل ازبکستان و اصولا آسیای میانه، خیلی مهم است.

Share/Save/Bookmark

نظرهای خوانندگان

آقاي صبا درپاسخ چرائي عدم پخش برنامه براي تاجيكستان ميگويد: ‹‹...اگر رویدادی در تاجیکستان باشد، حتما پوشش خواهد داد...›› كه اين پاسخ جز يك پاسخ غيرحرفه اي، چيز ديگري نيست. تاآنجا كه ميدانم، تاجيكها سهم بزرگي درپيشرفت زبان وادب پارسي داشته اند وديگر پارسي زبانان علاقمندند تا درباره تاجيكهاي امروزي وديروزي وعلم وادبشان بيشتر بدانند. چرا كه آنان جز ما نبوده واز ما هستند. حتما نبايد تا حادثه يا واقعه اي در آنجا اتفاق بيفتد تا شما به ما خبردهيد. برنامه سازي تلويزيون بايد درگستره بزرگتري فعاليت كند. من خودرا از تاجيكان جدانميدانم.

-- علي كبيري ، Jan 23, 2009 در ساعت 02:40 PM

قول آقاي صادق صبا خيلي زود وفاشد.تلوزيون بي بي سي پنجشنبه بيست و دوم خبري داشت ازکارگران بيکار شده تاجيک که بلاتکليف و درمانده از روسيه به وطنشان بر ميگشتند وامروزهم - جمعه بيست و سوم - خبري داشت از مادراني که در اثر فقر نوزادان خود را در اولين روزهاي تولد، يا شخصاً يا توسط پرستاران زايشگاه به زنان بي فرزند ميفروشند.

-- شاهد ، Jan 23, 2009 در ساعت 02:40 PM

خانوم سمرقندی این حرفتان یا از روی نااگاهی است یا از روی عصبانیت بی توجی بی بی سی فارسی به تاجیکستان چون در جامعه‏ی تاجیکی رقص و آواز بین زن‏ها رسم است و این تلویزیون هم نیاز دارد زیرا در ایران و افغانستان چنین چیزی را کم‏تر می‏توان پیدا کرد) اقای صبا جواب خوبی به شما دادن در ضمن این تلویزیون یک تلویزیون خبری است نه سازو رقص زنان اگر شما به خبر های بی بی سی در ٢ سال پیش توجه کرده بودید انها بعد از VOA اعلام کردن که ما هم یک TV برای ایران براه خواهیم انداخت حال برای اینکه صدای مقامات ایران را در نیاوردند اسم ان را برای فارسی زبانان گذاشته اند در حالی که 95% برنامها انها برای ایران است و یک مقدار از ان هم برای افغانستان و همانطور که اقای صبا گفتن اگر رویدادی در تاجیکستان باشد، حتما پوشش خواهند داد. به زبانی دیگر یعنی تاجیکستان نقشی در این TV بازی نمیکند تلویزیون بی بی سی از روی اگاهی به این موضوع که در ایران اکثریت مردم دیش ماهواره دارند دست به این کار زده خودشان این را اعلام کردن. خوب است شما گزارشی در زمانه در باره تعداد مردم تاجیکستان که دیش ماهواره دارند بنویسید و اینطور بی بی سی را وادار به بیشتر توجه کردن به تاجیکستان بکنید نه با رقص زنان تاجیکی

-- kia ، Jan 23, 2009 در ساعت 02:40 PM

خانم شهزاده عزیز بی بی سی برای فارسی زبانانی بر نامه پخش می کند که در حوزه منافغ بریتانیاست در تقسیم بندی ها تاجیکستان بسیار عزیز به روسها رسیده است.
با احترام- کریم ایرانی

-- کریم ، Jan 23, 2009 در ساعت 02:40 PM

متاسفانه پاسخ های آقای صبا غیر قابل قبول هستند. ایشون میگن که هیچ تعمدی در حذف تاجیکها از برنامه های تلویزیون نیست. در حالیکه نه تنها تاجیکستان از کلیه آیتم های تلویزیون فارسی BBC حذف شده (از جمله اعلان زمان پخش برنامه ها) بلکه بخش مربوط به اخبار تاجیکستان هم به صورت کامل از سایت BBC فارسی حذف شده.

-- بدون نام ، Jan 24, 2009 در ساعت 02:40 PM

یکی از ویژگی‌های بسیار جالب بی‌بی‌سی این است که به سه کشور فارسی‌زبان چونان یک کالبد نگاه می‌کند. و این موضوع به وحدت و هم‌گرایی بیشتر این سه کشور از همه جدا شده و در واقع یک ملت تاریخی کمک شایانی می‌کند. به امید اتحاد دوباره‌ی همه‌ی پارسی‌زبان و اقوام ایرانی از مرزهای چین تا کوه‌های کردستان بزرگ و اران و قفقاز و کرانه‌های بحرین.

-- ناخدا ، Jan 25, 2009 در ساعت 02:40 PM

BBC Farsi hatto time ro ba vaqti Dushanbe Tajikistan naminavise va oboo havaraa ham ki hech vaqt namega ki dar Tajikistan mardoom az sarma va bibarqi dar holi marg zindagi mekunand.

vada dodan kori oson ast, ijroi vada ammo khele sakht!

-- tajik ، Jan 25, 2009 در ساعت 02:40 PM

آقای کيا که بدون آگاهی در باره شمار آنتن های ماهواره ای در تاجيکستان نظر داده ايد. امروز، دوشنبه، سهراب ضيا، حبرنگار تلويزيون فارسی بی بی سی در دومين گزارشش از تاجيکستان به ادعای شما پاسخ بجايی داد. بنا به تازه ترين داده ها، چهل درصد از مردم تاجيکستان صاحب آنتن های ماهواره ای هستند. وقتی که در ايران با آن همه ممنوعيت های قرون ميانی اش ماهواره ها مثل قارچ بعد از باران همه جا روئيده اند، چرا شما بايد شگفت زده شويد که مردم در کشور نسبتا آزاد تاجيکستان هم به ماهواره دسترسی گسترده دارند؟ تلويزيون فارسی بی بی سی به گفته آقای صبا برای فارسی زبانان است و تاجيکستان در واقع گهواره اين زبان و فرهنگ است و به هيچ روی نبايد آن را ناديده گرفت. چه با ماهواره و چه بدون آن.

-- داريوش ، Jan 26, 2009 در ساعت 02:40 PM