گرانی، بیکاری و بی‌برقی در تاجیکستان

شهزاده سمرقندی

بتا پلیبانی، هماهنگ‌کننده‌ی رسانه‌ای سازمان غیردولتی «Press Now» که از تاجیکستان برگشته است، در گفت‌وگویی با زمانه از مورد وضعیت اقتصادی تاجیکستان و شرایطی که مردم این کشور در آن زندگی می‌کنند، صحبت می‌کند.

باید بگویم که بسیار کنجکاو بودم به این سفر. می‌خواستم ببینم بعد از این همه بدبختی‌هایی که مردم تاجیک در زمستان گذشته از سر گذراند، چه تغییراتی در این کشور رخ داده، چقدر برای زمستان آینده آماده شده‌اند؟

چنان که می‌دانید زمستان گذشته در تاجیکستان دندان‌شکن بود و حرارت هوا در داخل خانه‌های مردم نیز من‌های ۳۰ درجه و در جاهایی ۱۵ تا ۲۰ درجه زیر صفر بود. بسیاری از افراد بر اثر سرما جان خود را از دست دادند.

همین بدبختی و سختی که مردم تاجیک در این زمستان از سر خود گذراندند، به‌خصوص جوانان را دلسرد کرد و در نتیجه آمار فرار از این کشور افزایش یافته است. به نظرم می‌رسد که نسل جوان به جای این‌که به فکر آینده‌ی خود در داخل کشور باشند، ترجیح می‌دهند مهاجرت کنند. آن‌ها انگار به دولت کنونی اعتماد ندارند و به آینده‌ی خود در این کشور خوشبین نیستند.

حتا در این فصل که تابستان است، مردم خجن دو روز پیش به دولت و شرایط کنونی اقتصادی اعتراض کرده بودند. اوضاع در پایتخت چگونه بود؟ آیا مردم در بروز دادن اعتراضات خود تلاش می‌کنند؟

من به غیر از دوشنبه، به جنوب تاجیکستان نیز سفر کرده‌ام و باید بگویم که در تابستان امسال مردم کم و بیش به آب دسترسی دارند. هنوز با همان کیفیت بد. بد یعنی آب بسیار گل‌آلود است که اصلاً قابل نوشیدن نیست. مگر این‌که دو سه دفعه جوشانده باشید.

مردم از این آب گل‌آلود بارها و بارها مسموم می‌شوند. البته بستگی دارد که در کدام منطقه و محل این کشور به‌سر می‌برید. مشکل اصلی، هنوز برق است. برق با محدودیت دسترس مردم قرار می‌گیرد.

با این همه مشکلاتی که ذکر کردید، مردم چگونه کنار می‌آیند؟ آن‌ها به همه‌ی مشکلات عادت کرده‌اند و یا تلاش می‌کنند که به دولت فشار آورند تا این مسایل به حل و فصل برسد؟

مشکلات بیشتر از این است که من گفتم. گرانی، بیکاری، بی‌برقی از مشکلات عمده‌ی این مردم‌اند که همه‌ی این‌ها در یک حالت ثابت قرار ندارند، بلکه هر روز رو به افزایش‌اند.

برای مثال‌ یک متر کوبی آپارتمان در مرکز شهر تا هزار و هزار و دویست دلار است که این تقریباً برابر با قیمت آپارتمان در شهرهای اروپایی‌ست و اصلاً باورکردنی نیست. من فکر نمی‌کنم که مردم بتوانند این خانه‌ها را خریداری کنند. درآمد سالانه‌ی آن‌ها اصلاً کشش خرید این خانه‌ها را ندارد. مردم دندان به دندان این همه را تحمل می‌کنند.

با این همه ندیدم که مردم اعتراض گروهی داشته باشند و یا تجمعی صورت گرفته باشد. هر چند در خجد وخاروغ اعتراضی به نظر می‌رسد و دلیل تجمع مردم را دقیقاً نمی‌دانم، اما گفته‌اند که مردم از شهرداری محله‌ی خود متنفرند.

بازار خانه‌های مسکونی در دست دولت است و بالابردن نرخ خانه‌های مسکونی و همین‌طور ویران کردن خانه‌های قدیمی و ساختن خانه‌های جدید به جای آن‌ها، یکی از موضوع‌هایی بوده که در رسانه‌های داخلی و خارجی بارها به آن اشاره شده است. به نظرت این راهی نیست که دولت درآمد شهروندان خود را که در خارج کشور به‌دست می‌آورند، کنترل کند و یا از دست‌شان بستاند؟

دقیقاً شاهد آن نبودم که شهرداری خانه‌های مردم را از بین برده و یا ویلای جدیدی ‌جای آن‌ها ساخته باشد. اما در مقایسه با سفرهای قبلی خود دیدم که قسمتی از شهر از بین رفته و در واقع به نظر می‌رسد که دارد سرمایه‌گذاری‌های زیادی روی خانه‌های مسکونی می‌کنند.

همین‌طور به نظر می‌رسد که روسیه در این سرمایه‌گذاری دست دارد. البته این حالت را تنها در تاجیکستان نمی‌بینید، در دیگر کشورهای آسیای میانه نیز شرایط همین‌گونه است.

من فکر می‌کنم مردم دیگر طاقت صبر ندارند و اگر وضع اقتصادی همین‌طور باقی بماند، مردم به شور خواهند آمد. هرچند در تاجیکستان بعد از جنگ داخلی تغییرات و پیشرفت صورت گرفته، اما چنان آرام که آدم فکر می‌کند اصلاً هیچ تغییراتی در این چند مدت آخر صورت نگرفته است.