رقص با دیکتاتور

شهزاده سمرقندی

امروز از دختری خواهم گفت که از قراقلپاقستان، جمهوری خودمختاری در قسمت غربی ازبکستان است و می‌گویند از تاجیکان خوارزم است.

اما برای من نکته جذاب در مورد این دختر جوان که طی چند سال گذشته به عنوان خواننده معروف و محبوب ازبکستان نام آورده است، آن است که توانست ‌سهم خودرا در نگه داشتن مردم جمهوری قراقلپاقستان از تجزیه‌طلبی داشته باشد.

با ترانه من فرزندی تویم ای خوارزم
من فرزند وفادار تویم ای ملت ازبیک!

فیروزه با این ترانه به صحنه آمد و به نظر چنین می‌رسد که به این زودی‌ها نخواهد رفت.

فیروزه جمعه نیازوا در خوارزم به دنیا آمد. خوارزم از دوران به میدان آمدن جنبش پان‌تورکیسم در آسیای میانه هم قسمت شهرهای فارسی‌زبان دیگر مثل سمرقند و بخارا بوده است که این خود بحثی‌ست طولانی.

ولی امروز از این خواننده گفتنم دلیل دیگری دارد و آن هم این است‌ که در جشن نوروز که روز ۲۲ مرت در تاشکند پایتخت ازبکستان برپا شد، رییس جمهور ازبکستان، اسلام کریم‌اف هنگام اجرای فیروزه جمعه نیازوا از جای خود برخاست و با او رقصید.

این حرکت رییس جمهوری که طی سالها حکومت خود به عنوان رییس جمهور و به عنوان کسی که به عنوان کمونیست و روسگرا شناخته شده است، غیر‌قابل انتظار بود. مردم و رسانه‌های داخلی در این روزها از این ‌حرکت کریم‌اف می‌گویند و به گونه‌های مختلف نتیجه گیری می کنند.

بعضی‌ها می گویند که این حرکت کاملاً از قبل فکر شده است و رییس جمهور می‌خواهد به مردم خوارزم که دور از پایتخت است و طی سالها دور از توجه بوده است، بگوید که من با شما هستم، من موسیقی و رقص شما را دوست دارم.

ولی برخی دیگر می‌گویند که کریم‌اف می‌خواهد خاطره بد مردم از فاجعه اندیجان را از دل مردم ببرد که چند سال پیش تقریباً در همین روزها اتفاق افتاد و صدها نفر مردم وادی فرغانه و نمنگان جان خودرا از دست دادنند.

اما از طرف دیگر خود نوروز در بین مردم آسیا میانه فرصتی است برای فاش و علنی کردن فکر و اندیشه‌های نهان.

فیروزه جمعه نیازوا

اتفاقهای مهم در بین مردم آسیای میانه هنوز در جمع‌های عروسی، جشنهای بزرگ نوروزی گفته می‌شود. این فرصتی‌ست برای ایجاد کردن حرف و یا دلیل برای پخش شایعات بین مردم.

این نوروز به قول سامانه "رگستان دات رو" برای فیروزه جمعه نیازآوا پربار آمد. او باعث شد که مردی که مردم از نگاه و فرمان‌های غیر قابل پیش‌بینی‌اش می‌ترسیدند با او در جمع رقصید.

دیشب در وبلاگ‌های ازبکی زبان گردش می‌کردم که یکی از آنها نوشته بود خیلی دوست بداند که "این رقص فیروزه با دیکتاتور چه پیامد‌های خواهد داشت".

ترانه‌ای که فیروزه درجشن نوروزی دولتی در تاشکند اجرا کرد که حتا رییس جمهوررا نیز به رقص وادار کرد "زنگ زنگینه" عنوان دارد.

خوارزمی‌ها از قدیم با دستبند‌هایی معروف‌اند که با زنگوله های خرد و زیاد آرایش داده می‌شود و این روزها تنها رقاصه‌گان به دست می‌کنند و عروسان.

در این ترانه گفته می‌شود که:



دست بندهای زنگوله دارم را به پایم کنید

تا اگر یار دیر رسید سر راهش بروم نگاش کنم.

و همین طور در این ترانه می‌گوید:

آقاجان کاش از بر دور نروی
کاش چون آفتاب روی سرم همین گونه بمانی.

این ترانه در اصل برای رییس‌جمهوری سروده نشده اما زمان اجرای آن خواننده یعنی فیروزه وقتی رودررو با رییس جمهور می‌خواند، حاضران آنرا به حساب آن گذاشتند، چون معنای آن درواقع حرفی است که خیلی از طرفداران کریم‌اف می‌زنند.

اما خیلی‌های دیگر هم می‌گویند که ای ابر! از سر ما برو که آفتاب بیاید.

فیروزه یک ترانه زیبا دارد به نام : چملدیق. چملدیق پرده ایست که روز عروسی مردم آسیای میانه در عروسی‌های محلی خود عروس و داماد را پشت آن می‌نشانند و مراسم‌های خاصی اجرا می کنند. در بعضی مناطق آسیای میانه شب اول عروس و داماد و در واقع همخوابگی آنان پشت آن پرده انجام می‌شد که با آن پرده که چملدیق می نامند، اطاق را به دو بخش تقسیم می‌کنند و آن طرف پرده پیرزنان محل و آن طرف پرده جفت جوان شب اول را می‌گذرانند، تا صبح پیرزنان به زندگانی مشترک آنان رضایت دهند.
این مراسیم در این حال نیز در برخی از مناطق ازبکستان اجرا می‌شود.

فیروزه ترانه‌ای در این باره دارد.

در یوتیوب ویدیو کلیپی از این ترانه گذاشته شده است که آن را در همین جا اگر دوست داشتید نگاهی بیندازید.