آیا هنوز «بهشت زیر پای مادران است»

شهزاده سمرقندی

چند روز بیش به روز جهانی زن نمانده است و خیلی دوست دارم تا جای که زمان اجازه می‌دهد، به موضوع زن در ترانه‌ها بپردازم.

در آسیای میانه 8 مارس را به عنوان روز بین‌المللی زن و مادر جشن می‌گیرند. در آسیای میانه هنوز مفهوم زن با مادر پیوند دارد و زن اول از همه مادر است و چون مادر است، عزیز و مقدس است.
در بسیاری از جامعه‌های عقب‌مانده هم همین ماجرا است.

الیلا دیانا

از خواننده جوان کالیفارنیایی الیلا دیانا که ترانه‌هایش حالت محلی دارد و وقتی به وب‌سایت او سری زدم دیدم که واقعان دوست دارد این جنبه محلی و یا خانوادگی خود را برجسته نگه دارد و حتا در ترانه‌هایش نیز جای دهد.
در ترانه "آ می ماما" و یا "آی مادر من" می‌گوید:

"تو بودی ای مادر که به من عمر دادی و تشویقم کردی که آواز بخوانم. آواز بخوانم. من نیز روزی مادر خواهم شد و برای دختر نوزاد خود ترانه خواهم خواند. او نیز چون من با این آهنگ رشد خواهد کرد و چون پرنده پرواز."

آلیلا دیانا Alela Diane در این حال در آراگان به سر می‌برد و همچنان از خانواده خود که خواننده و نوازنده‌اند و در واقع آنها آلیانا را از کودکی برای ادامه کسب خانوادگی خود تشویق می‌کردند و به نتیجه هم رسیدند. (+) سبک الیانا بسیار متفاوت و دوست داشتنی است.

اما این چند روز روی آن فکر کردم که موضوع زن به خصوص مادر در ترانه‌ها روز به روز کمتر و کمتر به کار می‌رود. دقت کردم، موضوع زن به خصوص در بین خوانندگان مرد تنها به عنوان معشوقه آمده است و دیگر مثل قدیم‌ها زن تنها مادر نیست. زن مقدس نیست انگار. شاید یکی از دلایل آن این است که زنان خود را به میدان کشیدند و در جامعه حق خود را ستانده‌اند و دیگر انگار کم‌تر به پشتیبانی مردان نیازمندند. اما باز هم به نظرم این همه ظاهری است. زن همان زن ۵۰ سال پیش است. ولی خوب بحث نمی‌کنم سر این موضوعی که بسیار پیچیده است.
اما آیا شما می‌دانید که چرا دیگر از مادر به عنوان زنی مقدس حرف نمی‌زنیم و زن را مادر و یا آفریننده نمی‌بینیم؟

گاهی به خود فکر می‌کنم که بعضی از زنان در این سال‌های اخیر با این که دیر ازدواج می‌کنند و حتا فرزندی به بار نمی‌آورند، به متخصصانی شبیه شده‌اند که از تخصص خود استفاده نمی‌کنند. البته خود من هم یکی از همین زنانی‌ام که آزادی را گاهی در فرار از زن بودن می‌بینم و می‌دانم که راه غلطی‌ست.

اما در آسیای میانه و یا در جامعه‌های در حال توسعه، زن هنوز همان زنی‌ست که هزاران سال پیش بوده است. یولدوز اثمانوا در این ترانه خود می‌گوید که "ای زن، ای مادر، چرا در فکر تمام زمین و زمان هستی، به غم و درد خود اما بی‌پروای. کی از این بار رسم وسنت رهایی خواهی یافت؟"

آلیسیا کییس

اما در ترانه "Woman’s worth" (قدر و یا قیمت زن) Alicia Keys آلیسیا کییس خواننده آمریکای می‌گوید: "برایم تمام مرجان‌های دنیا را هدیه کن و به تماشای جهانم ببر که من ارزش آنرا دارم."

جالب است زنی در جامعه مردسالار خود را از تار و پود مرد بیرون می‌کشد و در جامعه آمریکایی که گویا نسبتا به زن تبعیضی وجود ندارد، زنان دوباره خود را به دام مرد می‌کشند و دوست دارند کنار مرد قادرتر و تواناتری باشند.
اما باز برمی‌گردیم به آسیای میانه و به ترانه‌های یولدوز اوثمانوا. در ترانه "ایال" و یا در فارسی "زن" می‌گوید که "ای زن، تو خود قادر و رویایی. تو خود قادری خود را به خواسته‌های خود برسانی، منتظر هیچ کسی مباش، حتا اگر خدا باشد."

یولدوز اوثمانوا

باز هم این موضوع را دنبال خواهم کرد و به ترانه‌های بیشتری گوش خواهم داد که در رابطه با مفهوم زن‌اند. اگر شما نیز چنین ترانه‌ای را سراغ دارید با ما تماس بگیرید و یا به پیوست ترانه را برایمان بفرستید.