مهاتما گاندی! جای تو خالی است در این جنگ‌زار

بشنوید

موسیقیی هندی شاید آخرین موسیقیی باشد که شما انتظار شنیدن آنرا از رادیو زمانه داشته باشید.

اما من در این موسیقی که زمانی همه ما عاشق ترانه ها ی فلم هیندی بودیم، فلسفه ای را کشف کرده ام و شاید دروست ترش این است که بگویم در این آن نکته مهیمی را پیدا کرده ام. آن هم این است که شجاعترین رفتارهای انسانی در معصومیت و در این ساده گی روخ داده اند. از سیب گاز زدن و یا به اصطلاح دیگر گندوم خوردن حوا تا به پیروزی مردم هیند از دست استبداد گران انگلیس. شباهت چشم گیریست نه؟

چه کسی باور می کرد که اولین جویای آزادی و استقلال حوا بوده است و یا این که ماهاتما گاندی توانسته است مردم خودرا به پیروزی و استقلال رساند.

ماهاتما گاندی

اصل ماجرا در این است که امروز روز تولود ماهاتما گاندی است و با همین دلیل امروز را روز عدم خشونت نامیده اند. امروز در هند روز تعطیل است.

گاندی با سورود های خود بین مردم ظاهر می شد و این ترانه آیه های بودند که مردم را به یگانه گی می طلبیدند و به این که همه انسانها چه بوت پرست و چه مسلمان همه برادران همند. به تیکه ای از ترانه گاندی گوش کنیم که می گوید:

"- اشور(Ishva ) یا الله یا هر خدای که داری به باید بدانی که خدا یگانه است
ای خدا به همه مردم عامل عقلو هوش سلامت بده

بشر آفریده توست و پوشتبان آنها تنها تو هستی

آنهای که انسانیت را بر قوم و دین های مختلیف جدا می کند، کسانی اند که دروغ را با نام تو در جهان پرورش می دهند.

"ای خدای یگانه به همه انسان ها رفتار و افکار خوب بده.

این جمله آخر مرا به یاد گفته های زردشت می اندازد: رفتار نیک گفتار نیک و کردار نیک.
"سانجای کومر دایاک" در ساختمان کییت (KIT ) که موسسه سلطنتی مطالعه فرهنگ ها ست، در بخش بهداشت عمومی درس می دهد.

این ترانه را با کومک همین دوست خود که هندی نژاد است ترجمه کرده ام. با سانجای کومر گفتگوی طولانی داشتم از مردم هند و تاثیر گاندی بر آنها. از سان جای پرسیدم:

حالا که بیش از 60 سال است که ماهاتما گاندی زنده نیست مردم هند از او چه برداشتی دارند و از او چه گونه یاد می کنند؟
سانجای کومر: مردم از گاندی یاد گرفتند که مردم را در جای اول بگذارند نه جیزی دیگر. شما باید بهتر بدانید چون در زمان شوروی نیز از عقاید گاندی بسیار استفاده می شد. چونان که گاندی می گوید: من تمام درها و پنجره هایم را باز می گذارم که از تمام کشورهای جهان باد به خانه من بوزد اما نه به آن حد که توفانی شود و خانه ام را از بیخ ببرد". عقاید گاندی خیلی به عقاید شوروی نزدک بود اما به آن حد نیست که گاندی کامونست باشد. گاندی به ما یاد داد که بدون جنگ و خون ریزی به خواسته های خود برسیم و موفق شد. این کاریست که جهانیان دراین زمان به آن نیاز دارند. در این زمانی که از برمه تا به عراق و افغانستان همه آغوشته خونند، جای افکار صلح جویانه گاندی خالیست.

گاندی هنگام متالعه و ریسیدن ریسمان برای روپوش های خود

این روزها در هند تعطیل است و مردم در کوچه و خیابان روز عدم خشونت و صلح را جشن می گیرند. سازمان ملل نیز از امروز تا 30 روز آینده را به عنوان پاسداشت زادروز گاندی روز عدم خشونت و صلح اعلام کرد. یعنی زادروز گاندی تا 30 روز دیگر جشن گرفته خواهد شد و برای جذب کمک مالی برای صندوق گاندی مراسمی را برگزار خواهد کرد.


اما در این میان موسیقی امروز هند همان مشکلی رو به رو است که موسیقی فرهنگ کشور های شرقی هست. یعنی نسل جوان به این نوع موسیقی‌های ناب مردمی و کلاسیک گوش نمیدهند و یا کمتر گوش میدهند.

امروز که در هند روز تعطیل است و جوانان در کوچه و خیابان با لباسها خوش رنگ خود و شاید بستنی در دست راه می روند.

اما نسل بالا‌تر جامعه هم‌چنان به موسیقی و ترانه های کلاسیک و قدیمی خود گوش می‌دهند و از آن لذت می‌برند.

در هند اسباب موسیقی هست که به آن سرود می‌گویند. پاکستانی‌ها و هندی‌ها از از این اسباب موسیقی بهره استادانه زیادی می‌برند. این اسباب موسیقی شبیه سه تار افغانی است.

فکر کنم این نوع موسیقی را در کوچه بازارهای این کشور می‌شنوید، چون اسباب دوست داشته مردم هند است.

صدای این اسباب موسیقی مرا به یاد فیلم‌های هندی می‌اندازد که پر طرفدارترین فیلم‌ها در زمان شوروی محسوب می‌شد. دوست داشته‌ترین فیلم ما فیلم آواره بود. در اجرای راج کاپور و یادم هست که تغایم یعنی دایی‌ام آن‌را برایم ترجمه می‌کرد و از یگانه بودن فرهنگ فارسی و هندی حرف می‌زد.

گاندی در جمع مسلمانان هند

یادتان هست آن سال‌های که هنوز معصومانه و با اندیشه‌های شیرین، چشم به دیوارهای سینما اشک می‌ریختیم. تغایم می‌گفت که قیمت فیلم آواره با یک کفش نو برابر بود. اما او ترجیح داده بود که با دستمزد دانشجویی‌اش به دیدن فیلم آواره برود با کفش‌های سوراخ. جایش جنت باد تغایم که قصه‌گوی خوبی بود.

فیلم "آواره" با بازی راج کاپور از فیلم‌های دوست داشته خانواده ما بود که بازی زیبای راج کاپور در این فیلم سیمای دوست داشتنیی چارلی چاپلین را دو باره برایم زنده می کند. فیلم "آواره" با کارگردانی راج کاپور سال 1951 یعنی 3 سال بعد از مرگ ماهاتما گاندی به روی پرده آمد، زمانی که مردم هند به آزادی رسیده اند اما هنوز آواره و فقیرند.

من ترانه دیگر راج کاپور را دوست داشتم که می گوید: من یک عاشقم با یک جفت کفش ژاپنی و لباس انگلیسی و کلاه فرانسه که تنها قلب هندوستانی دارد.
خب روز عدم خشونت بدون خشونت و پر از شادمانی باد برای همه جهانیان.

از سانجای کومار دوستی هندی که در ترجمه این آهنگ‌ها به من کمک کرد سپاسگزارم.

---------------
بخشهای از کلمات این متن برای انعکاس شیوه خط فارسی به قلم تاجیکان ویراسته نشده است.