خاورمیانه؛ خاستگاه نخستین کشاورزان اروپا

برگردان: احسان سنایی
Gareth Barton

طبق بررسی‌های اخیر ژنتیکی-باستان‌شناختی؛ نخستین مردمانی که در خاک اروپا دست به زراعت زدند، نه بومیان شکارچی پراکنده در اروپای ۸۰۰۰ سال پیش؛ که جوامعی مهاجر از خاورمیانه بوده‌اند. این پژوهش، به حل تضاد دیرپای موجود میان دو فرضیه‌ی بحث‌برانگیز در خصوص نحوه‌ی ظهور زراعت در اروپا کمک می‌کند. این دو فرضیه؛ یکی مدل «پراکندگی فرهنگی»ست که طی آن، رشد فناوری‌ها با وصلت نژادها صورت می‌گرفته؛ و دیگری هم مدل «سیل جمعیتی» که بیانگر رشد فرهنگ‌های زراعی موجود در همان منطقه است.

FEF-1 – منبع: B4tea.com

دکتر «ولفگانگ هاک» (Wolfgang Haak)؛ سرپرست این پژوهش از مرکز DNA باستانی (ACAD) دانشگاه آدلاید استرالیا، می‌گوید: «بالاخره ما پرسش ماهیت نخستین کشاورزان اروپا را حل و فصل کردیم؛ که مهاجرانی متجدد و با تفکرات متحول‌کننده؛ به‌جای شکارچیان عصر حجری بوده‌اند که در آن‌زمان [در اروپا] اقامت داشته‌اند».نخستین جوامع زراعی اروپا که «تمدن یکدست سفالینه‌ای» نام داشتند و در مرکز آلمان امروزی مستقر بوده‌اند؛

یکجانشینی و کشاورزی را در حدود ۸۰۰۰ سال پیش و ۳۰۰۰سال پس از ظهور این روش‌ها در حوزه‌ی هلالی حاصلخیز واقع در خاک ترکیه و خاورمیانه‌ی کنونی، آغاز نمودند. دکتر «آلن کوپر» (Alan Cooper)؛ سرپرست مرکز ACAD و رهبر پژوهشی این پروژه می‌گوید: «تصورات [پیشین] بر این بود که نخستین جوامع کشاورز اروپا، تا حد زیادی از همان جوامع شکارچی مستقر در منطقه ایجاد شده بودند». مطابق این فرضیه، شکارچیان باستان، زراعت را در نتیجه‌ی جدایی اجتماعی و فرهنگی از جوامع خاورمیانه و آمیختگی با جوامع بومی اروپا، بسط و توسعه دادند. اما پژوهش اخیر، در موضعی متضاد با این فرضیه است.

هاک اظهار می‌دارد: «ما توانستیم از آثار ژنتیکی، پی به وجود مسیری احتمالی از سمت خاور نزدیک و حوزه‌ی آناتولی که کشاورزی در آن، قدمتی حدوداً ۱۱هزارساله دارد؛ به‌سوی اروپای جنوب شرقی (مجارستان) و نهایتاً اروپای مرکزی ببریم». DNAهای کهنی که در این پژوهش به‌کارگرفته شد؛ از استخوان‌های مکشوفه از قبرستان کاملی متعلق به کشاورزان عصر نوسنگی جدید، در منطقه‌ی درنبرگ؛ روستایی در مرکز آلمان استحصال شده بودند. در این مقاله می‌خوانیم: «[این] مجموعه‌داده‌، دقیق‌ترین چهره‌ی ژنتیکی از گذار عصر نوسنگی جدید در اروپای مرکزی را نشان می‌دهد». هاک می‌گوید: «ما روش‌های نوین و دقیق [تحلیل] DNAهای باستانی را به‌کار بردیم و شمایل ژنتیکی دقیقی از جوامع کشاورزی کهن به‌دست آورده و نشان دادیم که [این مردمان]، به‌کلی متفاوت با جوامع بومی حاضر در اروپا بوده‌اند».

بزرگترین مسأله، استخراج اسکلت‌ها از درون خاک و انتقال‌ محتاطانه‌شان به آزمایشگاه، جهت پیش‌گیری از آلودگی‌شان به DNA انسان امروزی بود. «کرت آلت» (Kurt Alt)؛ از مرکز انسان‌شناسی مینز در آلمان می‌گوید: «[این کار]، فقط از طریق همکاری نزدیک باستان‌شناسان خارج‌کننده‌ی اسکلت‌ها و متخصصین ژنتیک میسر بود».
دکتر «جیمز هیل» (James Haile)؛ متخصص ژنتیک باستان در دانشگاه مرداخ، واقع در شهر پرت استرالیا که در این پژوهش نقشی نداشته، می‌گوید: «DNAهای باستانی، به‌واسطه‌ی مشکلات مرتبط با آلودگی‌‌شان، بسیار دردسرسازند؛ اما این بچه‌ها (پژوهش‌گران) دست به انجام پژوهشی فوق‌العاده زده‌اند». وی در خصوص فرضیه‌ی نهایی این پژوهش نیز می‌گوید: «ایده‌ی فوق‌العاده جذابی است و یقیناً به مقوله‌ی جابجایی ژنتیکی، در برابر پراکندگی اجتماعی آداب و رسوم کشاورزی بین [مردمان] اروپا، اعتبار می‌بخشد».

منبع: COSMOS