۲۰۱۰ در ردیف گرم‌ترین سال‌های زمین

ترجمه‌ی احسان سنایی

بر اساس گزارشی مستند از وضع کنونی اقلیم زمین، و به‌لطف اثرات همسوی زمین‌گرمایی و بازآغاز پدیده‌ی مخوف و گرمابخش ال‌نینو؛ ۲۰۱۰، در ردیف گرم‌ترین سال‌های تاریخ سیاره‌مان جای گرفت. دمای خاک و آب زمین در خلال ماه‌های ژانویه‌ تا ژوئن امسال حتی طبق تحلیلی که در روز پانزدهم ژولای، از سوی سازمان ملی امور جوی و اقیانوسی ایالات متحده (NOAA) انتشار یافت؛ از ۱۸۸۰ بدین‌سو، مقام گرم‌ترین را بین بازه‌های مشابه پیشین بدست آورده.

دمای میانگین نخستین نیمسال ۲۰۱۰، معادل ۱۴.۲ درجه در مقیاس سلسیوس بود که ۰.۷ درجه بالاتر از دمای متوسط قرن بیستم است. رکورد گرمای هوا در ۹ کشور شکسته شد. پاکستان که در روز ۲۶ می سال جاری، گرمای ۵۳.۵ درجه را – که به‌گفته‌ی دکتر «جف مسترز»، سرپرست هواشناسی وبسایت «Weather Underground»، بالاترین دمای ثبت‌گشته در خاک آسیا، طی سال جاری بود – را تجربه کرد.

اما مادامی‌که برخی نقاط همچون آسیا، پرو و شرق ایالات متحده از فرط گرما به‌تنگ آمده بودند؛ آثار ناخوشایند و کوتاه‌مدت اقلیمی از سرمایی بی‌سابقه در دیگر نقاط حکایت می‌کرد. استان جنوبی «گوییژو»ی چین برای مثال، امسال سردترین ماه ژوئن‌اش را به چشم دید.

در خیابان‌های نیویورک – ۷ژولای ۲۰۱۰/ عکس از James Leynse

دکتر «درک آرنت» سرپرست بخش دیده‌بانی اقلیمی مرکز داده‌های آب‌و‌هوای ملی NOAA، می‌گوید: «کمی زود است هنوز قیاسی کنیم و بگوییم امسال گرم‌ترین [سال ثبت‌گشته؛ که هم‌اکنون با اختلافی اندک، در اختیار همان ۲۰۰۵ مانده] است. بی‌تردید [اما ۲۰۱۰]، دست‌کم سومین و یا چهارمین سال گرم [تاریخ زمین] باشد».

شاید از عللی که این سال، رکورد گرم‌ترین را نخواهد شکست، برهم‌کنش دو پدیده‌ی جوی پرقدرت، یعنی «ال‌نینو» و «لانینیا»ست. افزایش دمای آب‌های گرمسیری شرق و مرکز اقیانوس آرام را ال‌نینو می‌گویند¹؛ که طی آن، جریانات گرم اقیانوسی، چونان اندک‌فشار افزوده‌ای، بر موج رشد یکنواخت گرمای ناشی از نشر انسانی گازهای گلخانه‌ای، می‌افزاید. اما هر سه تا هفت سال، ال‌نینو جایش را به لانینیا می‌دهد؛ موج سردی‌افزای آب‌های شرق حوزه‌های گرمسیری اقیانوس آرام.

طی ماه می گذشته، ال‌نینو به‌ناگاه ناپدید گشت و همین، راه را برای ورود لانینیا گشود؛ که طبق گفته‌ی آرنت، افزایش دمای تحریک‌گشته با ال‌نینو را در ماه‌های باقیمانده از سال جاری، بی‌اثر خواهد نمود. در این میان، بنابه اعتقاد دکتر «کوین ترنبرث»، از دانشمندان ارشد مرکز ملی تحقیقات جوی در بولدر کلرادو، امکان دارد که ال‌نینو، تحمیل اثرات گرمای افزوده را تا ماه آگوست هم‌چنان به‌ درازا کشد. اما روی‌هم‌رفته به‌گفته‌ی آرنت؛ افزایش دمای زمین، سیر بلندمدتی را همانند پلکانی روبه بالا طی می‌کند که متغیرهای طبیعی‌ای چون ال‌نینو و لانینیا، همچون جهش‌های گاه‌ چندین‌پله‌ای یک فرد از پله‌ها؛ حال رو به پایین و یا بالاست.

در خیابان‌های توکیو – ۲۳ژولای ۲۰۱۰/ عکس از Frank Robichon

ترنبرث هم با ایده‌ی ایجاد نوسانات گاهنگاه دمایی از سوی پدیده‌های بزرگ‌مقیاسی چون ال‌نینو و لانینیا موافق است و می‌گوید: «هنگامی‌که در رأس سیر صعودی ایستاده‌اند؛ آنگاه رکوردها هم شکسته خواهد شد. این، صرفاً زمین‌گرمایی یا نوسانات طبیعی نیست؛ بلکه تلفیقی از این‌دوست».

با این وجود، ترنبرث اشاره دارد که فقدان یخ‌های شناور دریای شمالگان و افزایش سطح آب دریاهای زمین، آن‌قدرها متأثر از ضربات کوتاه‌مدت پدیده‌هایی چون ال‌نینو و لانینیا نیستند. از ۱۹۹۲ بدین‌سو، ماهواره‌ها نشان از افزایش ارتفاع ۵.۶ سانتیمتری سطح آب‌های زمین داده‌اند؛ آهنگی که معادل افزایش ۰.۳ متری و یا حتی بیشتر سطح آب‌ دریاها تا پایان این صده است.

طبق گزارش جدید NOAA، همچنین در ماه ژوئن ۲۰۱۰، یخ‌های شناور دریای شمالگان، مساحتی بالغ بر ۱۰.۹ میلیون کیلومتر مربع را اشغال کرده بود که ۱۰.۶ درصد کمتر از میانگین وسعت یخ در خلال سال‌های ۱۹۷۹ تا ۲۰۰۰ است و ضمناً کمترین پوشش یخی ماه ژوئن از سال ۱۹۷۹ تاکنون. ترنبرث می‌گوید: [تا بدین‌جا گرمایش شمالگان بدین‌معناست] که ۲۰۱۰ در فراروی سال ۲۰۰۷ است و این، رکوردی در فقدان یخ‌های دریایی شمالگان به شمار می‌آید». او همچنین می‌افزاید که: «[فقدان یخ دریایی و افزایش سطح آب‌ها]، رویهمرفته نشانگری روشن از گرمایش سیاره است».

به‌گفته‌ی دانشمندان، در این بین عناصر شگفتی نیز در این گزارش دیده شد. مثلاً دکتر مسترز از «Weather Underground»، از ثبات چنین دمای شدیدی، در عین فعالیت اندک خورشید، متعجب است. لکه‌های خورشیدی، طی بازه‌ای حدودا ۱۱ساله، تضعیف و تقویت می‌شوند و زمین به‌گاه رشد چنین فعالیتی، رو به گرمی می‌گذارد².

در خیابان‌های آمریستار – هندوستان – ۳۰می ۲۰۱۰/ عکس از Raminder Pal Singh

مسترز در این‌باره می‌گوید: «امسال در رکورد رکود فعالیت‌های خورشیدی هستیم؛ اما این‌که در [نزدیکی] رکورد بیشترین دماییم، امر چشمگیری‌ست. زمین‌گرمایی انسان‌محور و ال‌نینو، توان فائق آمدن [بر تأثیر خورشید] را داشتند».

ترنبرث، با اینکه اثر لکه‌های خورشیدی بر دمای سراسری زمین، «هنوز اثبات نگشته» یا در بهترین حالات، «بسیار جزئی‌ست»؛ مخالف است. به‌هر ترتیب، آرنت گفته که گزارش اخیر، «سازگار با طرح‌ریزی‌هایی‌ست که در خصوص افزایش دمای سیاره‌مان به‌واسطه‌ی زمین‌گرمایی انجام گشته» و «تأکیدی‌ست دیگربار بر آنچه که در سیاره‌مان می‌گذرد».

منبع: National Geographic

پانوشت:

۱ – پیش از این آثار کوتاه‌مدت پدیده‌های ال‌نینو و لانینیا در مقاله‌ی «زمین، گرم‌ترین دهه را گذراند»، بحث شده بود.

۲ – جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص تأثیر فعالیت‌های خورشیدی بر اقلیم، رجوع کنید به «سکوت خورشید و سرمای زمین».