می‌توان که صدساله شد؟

ترجمه‌ی احسان سنایی

آزمایشی نوین با پیش‌بینی این حقیقت که کدامین‌یک از ما شانس لمس صدسالگی را داریم، از راز طول عمر انسان پرده برداشت؛ هرچند اعتقاد متخصصین بر این است که مردم هنوز آنچنان که باید، برای چنین نوع از پیش‌بینی‌هایی آمادگی ندارند.

این آزمایش که بر اساس اسکن سراسری ژنوم‌ انسان انجام شده، هم‌اکنون می‌تواند که با دقت ۷۷ درصد این پرسش را پاسخی صحیح گوید؛ حال‌آنکه اصلاحات آتی، بی‌تردید انتظار روزی را که بتوان گفت این شخص استعداد طول عمر را دارد یا خیر، به سر خواهد رساند.

مؤسسات تجاری تا چندین سال آینده دست به عرضه‌ی این تست نوین خواهند زد. اما دانشمندان حاضر در این پژوهش از تلویحات خارج از حدود اخلاق چنین آزمایشی بیم دارند. همانگونه که پیش‌تر اشاره رفت، این تست، حاصل تحلیل ژنوم ۱۰۵۵ انسان صدساله از اقصی‌نقاط جهان و سنجش اختلافات DNAشان با ساختار ژنتیکی دسته‌ای از افراد زیر صد سال است.

منبع: Laughing Stock

این پژوهش‌گران دریافته‌اند که تنها با تمرکز بر فقط ۱۵۰ جهش منفرد در ساختار ژنوم انسان می‌توان که با دقتی ۷۷ درصدی فهمید این شخص آیا به جمع صدساله‌ها خواهد پیوست؛ یا که خیر. هرچند این آزمون همچنان در مراحل آغازین خود است، اما به‌ پیش‌بینی دانشمندان، راه رشدش در چندین سال آتی تا عرضه‌ی عملی‌ آن مابین عموم از هم‌اکنون گشوده است؛ تا که مردم بتوانند از پس‌زمینه‌ی ارثی‌شان در عمر طولانی که غالباً تا خرین سال‌ها خالی از اختلالات معمول در این سن همچون سرطان و عوارض قلبی است، اطمینان یابند.

به‌گفته‌ی پروفسور «توماس پرلس» از دانشکده‌ی پزشکی دانشگاه بوستون که سرپرستی این پژوهش را نیز عهده‌دار بود؛ هدف از طرح این بررسی، درک علل وراثتی عمر طولا در افرادی است که سبک زندگی‌شان با دیگران آنچنان هم متفاوت نیست.

وی در این زمینه می‌گوید که: «ما بررسی را به‌منظور درک عامل موروثی طول عمر استثنائی [برخی افراد] آغاز کردیم و آشکارا فهمیدیم که این خود چیستان ژنتیکی شدیداً پیچیده‌ای‌ست. علی‌رغم تصور اکثریت مردم، طول عمر چشمگیر، حقیقتی بی‌مفهوم [و جبری] نیست. در حقیقت این [پژوهش] راهی را به‌سوی درک وراثت و عوامل تعیین‌گر درازای عمر در سبک زندگی انسان گشود».

پروفسور پرلس می‌گوید که دقت پیشگویانه‌ی ۷۷ درصد، «منصفانه، بی‌نظیر است» و هیچ چیز نمی‌تواند که شرکت‌های حوزه‌ی بیوتکنولوژی را مانع از بهره‌برداری از چنین اطلاعاتی کند؛ اطلاعاتی که هم‌اکنون به‌طور رایگان در اختیار عموم‌ است و می‌توان به‌یاری‌شان آزمون‌های رسمی شانس درازعمری را در آینده‌ای نه‌چندان دور، به‌وجود آورد.

دانشمندان طی این پژوهش متوجه شدند که ۹۰ درصد از صدساله‌های تحت این بررسی، «امضای ژنتیکی» مشخصی، حاکی از درازای عمر دارند که به‌واسطه‌ی ترکیب خاص جهش‌های ژنتیکی‌شان متمایز گشته‌اند. این پژوهش‌گران همچنین فهمیده‌اند که امضای ژنتیکی 45 درصد از پیرترین این افراد – با سن بالای ۱۱۰ سال – بیش‌ترین نسبت جهش‌های هم پیوند با درازعمری را در خود جای داده است.

در این‌باره پروفسور پرلس می گوید: «این امضاهای ژنتیکی، پیشرفتی نوین به‌سوی «ژنومیکس شخصی» و پزشکی پیشگویانه است که می‌تواند شیوه‌ای تحلیلی در غربال‌سازی و ممانعت از بروز امراض فراوان؛ در کنار کاربرد فراوان‌اش در امر تجویز دارو باشد».

طول عمر بسیار، از آنجاکه عاملی خانوادگی است - هرچند که سبک زندگی هم در آن بی‌تأثیر نیست - همواره به‌عنوان امری وراثتی تلقی می‌شده است. گروه، در نهایت این‌گونه نتیجه گرفت که: «این پیش‌گویی دقیق نیست و هرچند که می‌تواند فهم بهتری از جهش‌های ژنوم انسان به دست داده و این حوزه را ارتقا بخشد، اما محدودیت‌هایش از سویی نشان می‌دهد که عوامل محیطی همانند سبک زندگی نیز از طریقی بسزا بر توان انسان‌ها در کسب عمر طولانی مؤثرند».

دانشمندان چندین دهه را با بررسی ژن‌های مؤثر بر سالخوردگی در دامنه‌ای از سنین و جانداران گوناگون؛ از سلول‌های ریز مخمر گرفته تا موش‌های آزمایشگاهی؛ به جست‌وجوی اساس وراثتی عامل طول عمر پرداخته‌اند. در سال ۲۰۰۸ میلادی بود که دانشمندان با تغییر ساختار ژنتیکی و ایجاد رژیم غذایی ویژه، موفق به تمدید ده‌برابری عمر سلول‌های مخمر شدند که البته همین، به‌‌شکلی گسترده‌ موجبات طول عمر دیگر جانوران را هم فراهم می‌آورد. جستجو به‌دنبال «ژن‌های سالخوردگی» مشابه در انسان اما موفقیتی محدود داشت.


حال، به دنبال اتمام نقشه‌برداری از ژنوم انسان، دانشمندان قادرند که سرتاسر DNA یک فرد را به‌منظور تعریف ویژگی‌های ژنتیکی گوناگونی که شاید در تماس با شرایطی خاص باشد، اسکن کنند؛ خواه این شرایط شامل امراض هم‌پیوند با سن فرد همچون انسداد شرائن و سرطان باشد؛ خواه عاملی چون درازای عمر.

دکتر «پائولا سباستیانی» که در این پژوهش همکار پروفسور پرلس بوده می‌گوید: «روشی که ما توسعه‌اش دادیم را می‌توان بر دیگر عوارض ژنتیکی همچون بیماری آلزایمر، پارکینسون، بیماری‌های قلبی-عروقی و دیابت نیز عملی کرد».


منبع