مدیرانی بیگانه با حفاظت محیط زیست

بیژن روحانی

سرانجام بعد از حدس و گمان‏های فراوان و مطرح شدن نام‏های متعدد، مدیریت «سازمان حفاظت محیط زیست ایران» از سوی محمود احمدی‏نژاد‏، به محمد جواد محمدی‏زاده سپرده شد. آقای محمدی‏زاده، پیش از این استاندار خراسان رضوی بوده است.

با مژگان جمشیدی، کارشناس و روزنامه‏نگار محیط زیست در تهران، این پرسش را مطرح می‏کنم که آیا ریاست جدید سازمان حفاظت محیط زیست ایران، در کارنامه‏ی حرفه‏ای خود، سابقه‏ای از تعامل و کار در این حوزه را دارد؟

متأسفانه خیر. آقای محمدی‏زاده همان‏طور که اشاره کردید، استاندار خراسان رضوی بوده و پیش از آن نیز معاون خدمات شهری شهرداری تهران، در زمان شهرداری آقای احمدی‏نژاد بوده است.

ایشان هیچ سابقه‏ای در زمینه‏ی محیط زیست ندارد. فقط گفته می‏شود که مدرک کارشناسی ارشد ایشان «بهداشت محیط» است و برخی از کارشناسان محیط زیست اظهار امیدواری می‏کنند که شاید با توجه به ارتباط کوچکی که بین رشته‏ی تحصیلی ایشان و مباحث مربوط به محیط زیست، به ویژه مباحثی مثل آلودگی هوا و آلودگی آب و خاک وجود دارد، مقداری نسبت به حوزه‏ی کاری که به وی محول شده‏، علاقه‏مند شود.

مژگان جمشیدی، روزنامه‏نگار محیط زیست / عکس: دویچه‌وله

آیا انتخاب محمدی‏زاده به ریاست این سازمان، واکنش‏های مثبت یا منفی را بین فعالان و کارشناسان محیط زیست به دنبال داشته است؟

البته چون این انتخاب جدید است و فقط چند روز از آن می‏گذرد، فکر می‏کنم همه مقداری شوکه هستند. چون نام آقای محمدی‏زاده پیش از این در فهرست کاندیداهای ریاست سازمان حفاظت محیط زیست نبود. به همین دلیل هنوز واکنش آن‏چنانی ندیده‏ایم.

با این حال فکر می‌کنم اولین واکنش مربوط به دبیر شبکه‏ی تشکل‏های زیست محیطی استان تهران، خانم دکتر توسلی بود که در گفت و ‏گویی با ‏«مهر» نسبت به انتخاب مدیران کاملاً غیرمرتبط با حوزه‏ی محیط زیست انتفاد کرد و گفت:

«با روندی که پیش می‏رود، باید انتظار داشته باشیم که تمام گونه‏های کم‏یاب جانوری و گیاهی ایران تا چند سال آینده، منقرض شود. چون هیچ‏وقت دیدگاه اکوسیستمی و نگرش بوم‏شناسی نسبت به مقوله‏ی محیط زیست وجود نداشته و آدم‏هایی به طور کلی بیگانه با محیط زیست در این حوزه بوده‏اند. جدای از این که محیط زیست هیچ‏وقت در رئوس برنامه‏ریزی دولت‏ها نبوده، انتخاب مدیران غیرمرتبط هم بیشتر به محیط زیست کشور ما ضربه می‏زند.»

اما پیش از انتخاب رییس جدید سازمان محیط زیست، از نامزدهای مختلفی جهت تصدی این مقام نام برده می‏شد که در بین آن‏ها چند مدیر و کارشناس محیط زیست هم حضور داشتند. اما چرا هیچ‏کدام از این نامزدها نتوانستند حکم ریاست این سازمان را به دست بیاورند؟

شاخص‏ترین این افراد، آقای هادی سلیمان‏پور، آقای دکتر صدوق و همین‏طور آقای اشرفی پور بودند. آقای دکتر صدوق، مدیر کل محیط زیست استان تهران و یکی از مدیران قدیمی این سازمان است. ایشان تنها فردی است که تحصیلاتش مرتبط با محیط زیست است. ایشان مدیرگروه محیط زیست دانشگاه آزاد اراک هم هست و تجربه‏ی خیلی خوبی در زمینه‏ مدیریت محیط زیست دارد و به نظر می‏آمد که ایشان بهترین گزینه باشد.

بعد از آن، آقای هادی سلیمان‏‏پور که به مدت یک سال در زمان ریاست خانم دکتر ابتکار، معاون سازمان محیط زیست بود. آقای اشرفی‏پور نیز چهار سال مدیرکل محیط زیست استان مازندران بود. انتظار می‏رفت که حداقل یکی از این سه کاندیدا انتخاب شود. ولی از آن‏جایی که در سی سال گذشته، هیچ‏وقت انتخاب مدیران سازمان محیط زیست، انتخاب شایسته‏ای نبوده، متأسفانه امروز هم همین اتفاق افتاد.

گویا قرار نیست هیچ‏وقت مدیری بر این سازمان مدیرت کند که از بدنه سازمان باشد، درد این سازمان را بداند و با مسایل محیط زیست آشنا باشد. ظاهراً قرار است همیشه مدیران بیگانه با مقوله‏ی محیط زیست و مدیرانی که هیچ ارتباطی با این حوزه‏ نداشتند، به این سازمان بیایند. فکر می‏کنم، این انتخاب‏ها، انتخاب‏هایی کاملا آگاهانه است. چون دولت‏ها این طور ترجیح می‏دهند.

دولت آقای احمدی‏نژاد نیز مانند دولت‏های قبلی، ترجیح می‏دهد مدیری بر مسند این سازمان بگذارد که اتفاقاً با مقوله‏ی محیط زیست بیگانه باشد تا توسعه‏ی ناپایداری که این روزها ترمز بریده و با سرعت هرچه بیشتر دارد پیش می‏رود، در دولت با کم‏ترین مانع مواجه شود.در غیر این صورت، اگر مدیری بود که مدیر محیط زیستی بود، مطمئنا می‏توانست برای این گونه برنامه‏های توسعه‏ی دولت، مانع‏تراشی کند.

محمد جواد محمدی‌زاده

مژگان جمشیدی معتقد است که چهار سال آینده نیز مانند چهار سال گذشته، مهم‏ترین چالش پیش روی این سازمان، در حوزه‏ی مدیریتی خواهد بود. یعنی جایی که جابجایی‏های فراوان، مثل گذشته به سازمان حفاظت محیط زیست لطمه می‏زند:

بدون شک آقای محمدی‏زاده نیز برای انتخاب معاونین خود به همین شیوه اقدام می‏کند و معاونینی را بر سر کار می‏آورد که قطعاً از بدنه این سازمان نیستند و تجربه‏ای در زمینه‏ی محیط زیست ندارند و همان اتفاقی که در چهار سال پیش و بعضا دوره‏های قبلی نیز رخ می‌داد، در این چهار سال هم به وقوع می‌پیوندد.

یعنی تغییرات پی در پی مدیران، عزل و نصب‏های متعدد که متأسفانه در این چهار سال شاهدش بوده‏ایم و بعد از این نیز ادامه خواهد داشت و مدیران دفاتر و معاونین از یک ثبات مدیریتی برخوردار نیستند و همین بیشترین ضربه را به سازمان محیط زیست و برنامه‏های آن خواهد زد.