انحراف دستگاه حفار در نزدیکی سی و سه پل

بیژن روحانی

پل‌های زاینده‌رود اصفهان که بخش مهمی از سیمای تاریخی این شهر را تشکیل می‌دهند، در روزها و هفته‌های اخیر خبرساز شده‌اند. غیر از مرمت بحث‌برانگیز پل خواجو، این روزها عبور مترو از نزدیکی سی و سه پل هم به موضوعی جدید تبدیل شده است.

دکتر شاهین سپنتا، روزنامه‌نگار و فعال میراث فرهنگی در اصفهان از دلایل انحراف این دستگاه و نتایج آن سخن می‌گوید:

یکی این‌که خط پروژه اشتباه طراحی شده است. ظاهراً به این دلیل که انجام آن به شرکتی که سازنده‌ی سیستم نقشه‌برداری بوده، واگذار نشده است.

دوم این‌که گفته می‌شود که مونیتور نقشه‌برداری معیوب بوده و اقدامی در جهت تعمیر آن انجام نشده است.

سوم این‌که دوربین دستگاه نقشه‌برداری به موقع سرویس نشده و خب طبیعتاً از دقت لازم برخوردار نبوده است.

و چهارم این‌که شدت لیزر دستگاه مونیتور نقشه‌برداری هم دستکاری شده است.

سی و سه پل در بستر خشک زاینده‌رود (عکس: امیرمسعود ابری، جام جم آنلاین)

آقای سپنتا با اشاره به جلسه‌ی مطبوعاتی رییس سازمان قطار شهری اصفهان از دلایلی می‌گوید که نشان می‌دهد احتمالاً این دستگاه در نزدیکی سی وسه پل از مسیر خودش منحرف شده است:

مدیرعامل مترو در نشستی که اخیراً با خبرنگاران داشتند، به این قضیه اعتراف کردند و تأیید کردند که بله این انحراف صورت گرفته است. اما این را که انحراف در نزدیکی سی و سه پل بوده است، تکذیب کردند و گفتند که انحراف در بخشی واقع شده که اکنون زیر آسفالت خیابان است و به پایه‌های پل آسیبی نمی‌زند.

اما گزارش‌ها حاکی از این است که این انحراف در نزدیکی سی و سه پل انجام شده است و دو دلیل عمده هم برای این قضیه ذکر شده است.

یکی این‌که مصالح خروجی حاصل از این دستگاه‌های حفار که در واگن‌ها تخلیه شده و قرار است از آن محل خارج بشود، مصالحی هستند که عمدتا با مصالح قبلی متفاوتند و این امر نشان می‌دهد که احتمالاً این دستگاه حفاری با یک شیء سخت که حالا ممکن است پایه‌های پل باشد، برخورد کرده است.

هم‌چنین مدت زمان حفاری هم طولانی شده و نزدیک ۲۴ ساعت طول کشیده که باز نشان می‌دهد که ما با مقاومت مصالح روبه‌رو شده‌ایم که این زمان را طولانی کرده است.

این روزنامه‌نگار و فعال میراث فرهنگی در اصفهان به تخریب‌ها و تخلفات گسترده‌ای اشاره می‌کند که ظرف چند سال گذشته به میراث فرهنگی این شهر آسیب‌های فراوانی وارد کرده است؛ از تخریب حمام صفوی خسروآقا و سردر کاخ هزارجریب تا بلندمرتبه‌سازی در حریم زاینده‌رود و احداث برج جهان‌نما، و حالا هم گذر مترو از زیر محور تاریخی چهارباغ و سی و سه پل:

در اکثر این موارد مدیران میراث فرهنگی، مدیران شهرداری و مدیران شورای شهر سعی کردند که این تخلفات را به نوعی توجیه کنند و معمولاً از زیر بار مسئولیت خودشان شانه خالی کرده‌اند.

در مورد قضیه‌ی مترو اکثر کارشناسان معتقدند که به هیچ وجه مترو نباید از زیر محور چهارباغ و نزدیک سی و سه پل عبور کند و حتی تونل‌هایی هم که تا به حال حفر شده‌اند، باید پر شوند و از آن‌ها به‌عنوان تونل پشتیبانی استفاده شود. متأسفانه هیچ تضمینی وجود ندارد که در مراحل بعدی کار مترو، لطمه‌های جدی به میراث فرهنگی وارد نشود.

دکتر شاهین سپنتا

البته تا آن جایی که من اطلاع دارم، سازمان میراث فرهنگی و بخصوص آن کارشناسانی که در سازمان میراث فرهنگی هستند که بی‌طرفانه به مسائل نگاه می‌کنند، آن‌ها هم نظرشان بر این است که باید واقعاً مسیر مترو اصلاح شود.

اما متأسفانه اگر هم گاهی در سازمان میراث فرهنگی تصمیمات درستی گرفته ‌شود، این تصمیمات از ضمانت اجرایی برخوردار نیستند و مدیران شهری تقریباً بدون توجه به نظر میراث فرهنگی، کار خودشان را ادامه می‌دهند.

شاهین سپنتا معتقد است که معمولاً هر اشتباهی که در این حوزه روی می‌دهد، ابتدا از سوی مسئولان مختلف تکذیب می‌شود و سپس مرحله به مرحله بخشی از آن مورد قبول می‌گیرد و بخش دیگر هم توجیه می‌شود. او می‌گوید مردم و سازمان‌های غیر دولتی باید خواستار تغییر و تصحیح این رویه شوند:

بهترین کاری که می‌شود کرد، این است که طرح‌ها قبل از اجرا با مردم و کارشناسان مستقل در میان گذاشته شوند و مورد ارزیابی دقیق و همه‌جانبه‌ از نظر زیست محیطی، میراث فرهنگی و سایر جنبه‌ها قرار گیرند و بعد هم در کلیه‌ی مراحل کار، این نظارت‌ها تشدید شود.

حالا اگر احیاناً مسائلی پیش آمد که کارشناسان نظرات متفاوتی داشتند و مدیران دولتی نظر کارشناسان را قبول نداشتند، یک مرجع و شورای بی‌طرف از طرف سازمان نظام مهندسی یا از طرف نهادهای دیگر وجود داشته باشد که این نهاد کارش حقیقت‌یابی باشد و به موضوع رسیدگی کند و اگر احیاناً تخلف یا انحرافی صورت گرفت، آن را مشخص کرده و راهکار اصلاحی آن را هم دراختیار مدیران و مسئولین قرار بدهد.

کارگاه مرمتی پل خواجو (عکس: کمیته نجات پاسارگاد)

غیر از سی و سه پل، مرمت پل خواجو هم به تازگی در کانون توجه کارشناسان و رسانه‌ها قرار داشته و بسیاری، پروژه‌ی مرمت این پل تاریخی را شتاب‌زده توصیف کرده‌اند. شاهین سپنتا از آخرین تحولات در کارگاه مرمتی پل خواجو خبر می‌دهد:

در حال حاضر کارگاه جبهه‌ی شمالی برچیده شده است؛ اما ردیف سوم پله‌ها در حالی که ملات بین سنگ‌ها را خالی کرده و روی آن‌ها را کدگذاری کرده‌اند، به حال خود رها شده و کارگاه دیگری در ضلع جنوبی برپا شده است.

به نظر می‌رسد رها کردن ردیف سوم پله‌ها در جبهه‌ی شمالی بیشتر جنبه‌ی فریب افکار عمومی و توجیه عملکرد سابق این آقایان مرمت‌گر را دارد و می‌خواهند به مردم بگویند که «ببینید، ما این پله‌ها را یک نمونه‌اش را به صورت ترمیم‌نشده گذاشته‌ایم تا شما ببینید این‌ها چه وضع بدی داشتند و ما آن‌ها را نجات داده‌ایم. پس نباید به عملکرد ما اعتراض می‌شد یا به این شکل برخورد می‌شد.»

اما حقیقت این است که اگر به همان شکل اولیه پله‌ها را رها می‌کردند، شاید آسیب‌پذیر نبودند. اما به این شکلی که در حال حاضر رها شده‌اند، آن‌ها را به شدت آسیب‌پذیر کرده است. بهتر این بود که کارگاه را در جبهه‌ی شمالی به سرانجام می‌رساندند و بعد می‌رفتند یک کارگاه جدید در ضلع جنوبی احداث می‌کردند.