| رادیو زمانه > خارج از سیاست > میراث فرهنگی > خشکسالی آثار باستانی را آشکار کرد | ||
خشکسالی آثار باستانی را آشکار کرد
بیژن روحانیrohani@radiozamaneh.comخشکسالی گرچه برای اقتصاد، کشاورزی و صنعت یک اتفاق ناگوار به شمار می‌آید اما گاهی ممکن است به پیدا شدن و کشف چیزهای جدید نیز کمک کند. عراق به جز جنگ، حضور نیروهای خارجی، حملات تروریستی، درگیری‌های قومی و مذهبی و بحران اقتصادی، این روزها با یکی از بدترین خشکسالی‌ها در دهه‌های اخیر نیز رو‌به‌رو شده است. خشکسالی بزرگی که به کشاورزی و صنعت آسیب دیده این کشور زیان‌های جدیدی وارد کرده است. اما در این میان تنها گروهی که به واسطه این بلای طبیعی توانسته‌اند به کشفیات جدیدی دست پیدا کنند باستان‌شناسان هستند.
به گزارش رادیو NPR (رادیو عمومی آمریکا) از عراق، خشکسالی باعث بیرون آمدن آثاری باستانی از دوره‌های مختلف شده است. در همین حال کانون پژوهش‌های ایران باستان در لندن احتمال داده است که آثار دوران ساسانی نیز در میان این آثار تازه کشف شده موجود باشد. عقب رفتن و کاهش آب رودخانه فرات در بخش‌هایی باعث شده است تا ساختارهایی سنگی و باستانی از زیر آب بیرون بیایند که بسیاری از آن‌ها تا به حال ناشناخته مانده بودند. بنابر اظهارات علی الکبیسی، مدیر اداره باستان‌شناسی استان «انبار» در عراق، خشکسالی فرصتی کاملاً جدید را در اختیار باستان‌شناسان قرار داده است.
به اعتقاد این باستان‌شناس عراقی، نخستین نشانه‌های تمدن باید جایی در استان انبار و در نزدیکی رودخانه فرات باشد. او می‌گوید تاکنون پنداشته می‌شد که این بخش از استان «انبار» تنها یک منطقه بیابانی و کم اهمیت از نظر تاریخی است اما اکنون با این آثار جدید مشخص شده است که «انبار» یکی از مهم‌ترین نقاط باستانی عراق و نقطه‌ای است که نخستین سکونت‌گاه‌ها در آن بوده‌اند. از اواسط سال‌های ۱۹۸۰ میلادی، دولت صدام حسین، رییس جمهور سابق عراق سدی را در این منطقه روی رودخانه فرات ایجاد کرد که در نتیجه آن دشتی به طول ۱۲۰ مایل در نزدیکی مرز عراق با سوریه به زیر آب فرو رفت. اما از تابستان گذشته تاکنون بخشی بزرگی از این منبع و ذخیر‌گاه آبی بزرگ تحلیل رفته و کوچک شده است. بنابر گفته الکبیسی، پیش از غرق شدن این منطقه بزرگ، بخش‌هایی از حدود ۱۲۰محوطه باستانی مورد حفاری قرار گرفته بودند. محوطه‌های باستانی این منطقه دارای آثاری از دوره‌های مختلف تاریخی از ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح تا زمان سومریان، دوران رمی‌ها و ساسانیان هستند. همچنین سکونت‌گاه‌هایی باستانی مربوط به یهودیان نیز در این منطقه به زیر آب فرو رفته بودند. اکنون به دلیل پایین رفتن آب باستان‌شناسان برای اولین بار قادر به دسترسی به مکان‌هایی شده‌اند که تا پیش از این شناختی از آن‌ها نداشتند. به عنوان مثال چندین ردیف از قبرهای صخره‌ای مربوطه به دوران پیش از مسیحیت در این منطقه کشف شده است.
این صخره بزرگ و مقبره‌های کنده شده درون آن گرچه به دلیل غرق شدن در آب آسیب‌های فراوانی دیده‌اند اما هنوز دارای ارزش‌های تاریخی فراوانی هستند. همچنین در این منطقه آثاری از دیواره‌های سنگی به همراه سفال‌های خرد شده‌ای به دست آمده که احتمال داده می‌شود مسیر انتقال آب در دوران رمی‌ها و یا پارتی‌ها و ساسانی‌ها بوده باشد. «انبار» در عراق امروزی، از شهرها و مناطق مهم ایران در دوران ساسانی بوده که در کناره شرقی رودخانه فرات و شمال غربی تیسفون واقع شده است. انبار به دلیل آن‌که ذخیره‌گاه آذوقه و ساز و برگ سپاه ساسانی بوده در پهلوی به نام «هنبار» خوانده می‌شده است. «انبار» به جز اهمیت فوق‌العاده‌اش از لحاظ بازرگانی و همچنین نقش مهمش در آبیاری منطقه، در خط دفاعی ایران در برابر امپراتوری رم قرار داشته است. به همین دلیل شاپور اول ساسانی شهر را بازسازی کرد و به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز دفاعی ایران درآورد و ارگ‌هایی جنگی در آن ساخت و از این رو (بنابر منابع تاریخی) آن را «پیروز شاپور» نام گذاشت.
بسیاری مورخان انبار را بعد از تیسفون، دومین شهر مهم دوران ساسانی در غرب ایران دانسته‌اند. انوشیروان نیز برای تقویت سد دفاعی ایران در مرزهای غربی و در مجاورت رم، به بازسازی پادگان‌های «انبار» پرداخته بود. اکنون همزمان با بیرون آمدن این محوطه‌های جدید باستانی از زیر آب و بعد از فرونشستن شادمانی اولیه باستان‌شناسان نگرانی‌های جدیدی در مورد حفاظت از آن‌ها در برابر غارتگران آثار باستانی بروز کرده است. به گفته مسئولین عراقی منطقه انبار تنها ده نفر نگهبان حفاظت از آثار تاریخی دارد. منطقه‌ای که دزدان حرفه‌ای عتیقه به خوبی با گنجینه‌های پنهانش آشنایی دارند و می‌دانند چگونه می توان با حفاری غیرقانونی به جواهرات، سکه و مدارک باستانی دسترسی پیدا کرد. با پایین‌تر رفتن آب اکنون دیوارها و تاق‌های سنگی دیگری از زیر آب کم کم سربر می‌آورند و به انتظار حضور باستان‌شناسان برای شناسایی بیشتر باقی می‌ماند، آثاری که احتمال دارد بسیاری از آن‌ها مربوط به دوران ساسانی باشد.  |
||
نظرهای خوانندگان
عالی بود. گستره دانش و آگاهی شما در این امور شگفت‌انگیز است. دست مریزاد.
-- شادگان ، Apr 26, 2009 در ساعت 05:30 PMdaneshgah-ha va bastanshenasan irani khoob ast ba araghiha dar in manteghe kar konanad.be joz Anbar,dar manateghe digar aragh niz asar bastaniye ziadi az iran ghadim darim.
-- بدون نام ، Apr 26, 2009 در ساعت 05:30 PMبرای ما ایرانیها، تاریخچه منطقه انبار علاوه بر جنبه های فوق، واجد زمینه دیگری از اهمیت است و آن موضوع "مبدا خط فارسی" است. می گویند خط کنونی فارسی از خط عربی گرفته شده است درحالیکه بنا به نظر بسیاری از کارشناسان، اعراب شبه جزیره عرب در دوره پیش از اسلام خط نداشتند و خطی از منطقه انبار _ که آن زمان جز ایران بود - به آنجا رفت و در زمان پیدایش اسلام نشر یافت و چون آثار خطی دوران پس از اسلام به زبان عربی نوشته می شد، خطی که با آن زبان عربی ثبت می گردید، به خط عربی مشهور گردید. بنابراین منشا خط فارسی، علیرغم تحولات پیش آمده، سرزمین ایران بوده است.
-- بنیامین ، Apr 27, 2009 در ساعت 05:30 PMاهمیت ژئواستراتژیک منطقه انبار برای ساسانیان، موضوعی است که به گذشته تعلق دارد ولی مسئله پیشینه خط فارسی موضوعی است که به زمان حال متعلق است و برای ما فارسی زبانان اهمیت زیادی دارد. شایسته است دوستان فرهیخته ای که دراین زمینه تحقیق می کنند، به این مسئله بیشتر بپردازند.
با سلام و عرض پوزش
-- آینده ، Apr 28, 2009 در ساعت 05:30 PMمطلب ارسالی تصحیح شد
مردم انبار همگی از قبایل الدیلم هستند که احتمالا از تبار ایرانی اند
-- iran ، Nov 28, 2010 در ساعت 05:30 PM