شورای شهر: مترو وارد چهارباغ می‌شود

بیژن روحانی

سرانجام پس از چندین بار تایید و تکذیب، شورای شهر اصفهان اعلام کرد که مسیر مترو از زیر محور تاریخی چهارباغ عباسی عبور خواهد کرد. روز بیست و هفتم شهریور، عباس حاج‌رسولی‌ها، رییس شورای شهر اصفهان در گفت و گو با خبرگزاری ایسنا اظهار داشت:

«طبق مصوبه‌ی شورای عالی ترافیک مسیر مترو به سمت پیاده‌رو غربی چهارباغ تغییر داده شده است و پس از عبور از غرب سی‌ و سه پل به سمت خیابان چهارباغ بالا حرکت و بقیه‌ی مسیر را طی می‌کند».

او همچنین تاکید کرد مترو در مسیر خود از زیر ساختمان‌ها عبور نخواهد کرد. پیش از آخرین اظهار‌ نظر رییس شورای شهر اصفهان، فریبرز دولت‌آبادی، معاون سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در هجدهم شهریورماه سال‌ جاری در مورد شایعاتی مبنی بر عبور مسیر مترو از زیر محور چهارباغ در گفت و گویی با همان خبرگزاری اظهار داشته بود:

«مترو از چهارباغ عبور نکرده و عبور نخواهد کرد». این معاون سازمان میراث فرهنگی همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا واقعاً عبور مترو از زیر زمین می‌تواند خطری را متوجه آثار تاریخی کند یا خیر گفته بود:

«با همکاری سازمان نظام مهندسی و دانشگاه صنعتی اصفهان یک گروه حدوداً ۲۰ نفره را از استادان رشته‌های مختلف مانند زمین‌شناسی و مهندسی خاک تشکیل دادیم. این گروه تحلیل کرد که عبور مترو از زیر چهارباغ نه‌تنها برای آثار خطر دارد، بلکه بهترین گزینه‌ی اقتصادی یا ترافیکی هم نیست.»

تاسیسات مترو در خیابان چهارباغ پایین، عکاس محمد ناظری

پرونده قطور مترو

داستان متروی اصفهان و خیابان چهارباغ از واپسین سال‌های دهه ۷۰ خورشیدی آغاز شد. در سال ۱۳۷۹ شورای عالی ترافیک کشور تصویب کرد که مترو این شهر در ادامه مسیر خود از زیر محور چهارباغ عبور کند.

با این حال اعتراضات وسیع و مخالفت سازمان میراث فرهنگی سبب شد تا در سال ۱۳۸۵ شورای عالی ترافیک تصویب کند که خط مترو با فاصله گرفتن از چهارباغ به مسیر خود ادامه دهد.

اما یک سال بعد از تصویب این طرح، رییس شورای شهر اصفهان اعلام کرد چون مترو نمی‌تواند به یک‌باره تغییر مسیر دهد، بنابراین باید ابتدا وارد خیابان چهار باغ شود و سپس آرام آرام از آن فاصله بگیرد.

ریزش تونل مترو اصفهان در سال ۸۵ زنگ خطری بود برای عبور آن از چهارباغ

اما در همان سال ۸۶ رییس سازمان میراث فرهنگی اصفهان با یک موضع‌گیری قاطع اعلام کرده بود: «ورود مترو به چهارباغ عباسی حتا یک متر هم ممنوع است و چنانچه این امر صورت بگیرد با متخلف برخورد خواهد شد».

اما اطمینان میراث فرهنگی اصفهان از عدم ورود مترو به چهارباغ در ابتدای شهریورماه امسال با تردید رو‌به‌رو شد. یعنی زمانی که رییس سازمان میراث فرهنگی اصفهان گفت:

«مسوولان مترو اجازه بازدید از مسیر مترو را به کارشناسان میراث فرهنگی نداده‌اند و بنابراین احتمال دارد که مترو در حال عبور از زیر محور چهارباغ باشد.»

مدرسه چهارباغ را از جمله مکان‌هایی دانسته‌اند که احتمال دارد از عبور مترو آسیب ببیند

شکایت کانون مدافعان حقوق بشر

عبور مترو از محور تاریخی چهارباغ اصفهان نه تنها تاکنون با مخالفت سازمان میراث فرهنگی رو‌به‌رو شده بلکه بسیاری از نهادهای مدنی نیز با این کار مخالف کرده‌اند.

کانون مدافعان حقوق بشر از جمله نهادهای مدنی در ایران است که در پیگیری وضعیت حفظ آثار تاریخی نیز فعالیت می‌کند و پیش از این نیز در سال ۸۵ شکایتی را علیه مسوولان این پروژه به دادگستری تسلیم کرده بود.

محمد‌علی دادخواه، وکیل دادگستری و سخنگوی این کانون ضمن این‌که آخرین تصمیم شورای شهر اصفهان را غیر‌قانونی می‌داند به زمانه می‌گوید:

«مثل این‌که شورای شهر فراموش کرده است که وظیفه‌اش تحکیم مبانی تمدن و شهروندی است چون اقدامی که اکنون انجام می‌دهد انهدام تمام بافت ارزشمند صفوی در چهارباغ است. این کار شورا برخلاف قانون و مغایر اخلاق است. چون قبلاً شعبه پنج دادسرای اصفهان دستور تعطیل و توقف این پروژه را داده است.»

او ادامه می‌دهد: «‌مثل این‌که این‌ها با خودکامگی مبادرت به اقدامات خودشان می‌کنند. یعنی به اصول به قوانین و به حفظ فرهنگ این سرزمین بی‌توجه هستند. اکنون رسالت دادستان اصفهان این است که بلافاصله جلو این اقدامات را بگیرد و اجازه ندهد که شورای شهر به جای استحکام برای انهدام میراث فرهنگی گام بردارد.»

محمد‌علی دادخواه، وکیل دادگستری

آیا شکایت نهادهای مدنی به دادگستری همراه با مطالعات علمی و کارشناسی بوده است که بتواند مضر بودن عبور مترو از زیر خیابان چهارباغ را تایید اثبات کند؟ دادخواه در این مورد می‌گوید:

«بله، ما از یک متخصص زمین‌شناس دعوت کردیم. علاوه بر ما سازمان میراث فرهنگی هم از گروهی از متخصصان دانشگاه صنعتی اصفهان دعوت کرد. آقای دکتر محمدرضا اسپهبد صراحتاً اعلام کرد که عبور مترو از چهارباغ برای کاخ هشت بهشت، ساختمان مدرسه چهارباغ و همچنین برای هویت تاریخی و کهنسال چهارباغ مضر است.»

محمدعلی دادخواه در مورد اقدامات آتی در برابر تصمیم جدید شورای شهر، بر پیگیری مجدد این پرونده در دادگستری تاکید می‌کند:

«ما از بازپرس خواهیم خواست که جلو این اقدامات را بگیرد چون قبلاً دستور کیفری مبنی بر تعطیل و توقف عبور مترو از چهارباغ صادر شده بود. و برمبنای همین امر آقای دولت‌آبادی، معاون آقای مشایی، رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، صراحتاً در هفته پیش اعلام کرد که هیچ ارگانی حق ندارد مترو را از چهارباغ عبور دهد.»

محور چهارباغ عباسی، یکی از مهم‌ترین دستاوردهای شهرسازی صفوی همچنان منتظر تصمیم نهایی شورای شهر اصفهان و سازمان میراث فرهنگی کشور است.