رادیو زمانه

تاریخ انتشار مطلب: ۹ خرداد ۱۳۸۷

برج پیزا در جای خود استوار شد

بيژن روحانی
rohani@radiozamaneh.com

پس از سال‌ها تحقیق و انجام عملیات استحکام‌بخشی و مهندسی، سرانجام برج مشهور پیزا در ایتالیا از خطر کج شدن مداوم و سقوط نجات پیدا کرد و به شیبی که در سال ۱۷۰۰ میلادی داشت، باز گشت.

Download it Here!

هجده سال پیش، در ژانویه سال ۱۹۹۰ میلادی وضعیت ساختاری و حفاظتی برج پيزا بحرانی تشخیص داده و به همین دلیل ورود به آن ممنوع اعلام شد.

برج پیزا که سال‌هاست از محور عمودی خود خارج شده و به سمت جنوب متمایل است، همچنان به حرکت آرام خود و متمایل شدنش به سمت زمین ادامه داده و همین امر موجب نگرانی حفاظت‌گران بناهای تاریخی در ایتالیا و سازمان‌های جهانی شده بود.

در سال ۲۰۰۱ میلادی با پایان یافتن بخشی از پروژه، بازدید از آن آزاد اعلام شد. اما اکنون کمیته ملی نجات برج پیزا اعلام کرده است که پس از یک پروژه هجده ساله می‌توان گفت که این برج دیگر حرکت نخواهد کرد و حداقل برای سیصد سال در وضعیت فعلی خود باقی خواهد ماند.1


برج پیزا

‌برج کج پیزا در سال ۱۹۹۱ میلادی، در حدود ۴ متر و ۴۷ سانتی‌متر از محور عمود خود خارج شده بود. در سال ۲۰۰۱ مهندسان توانستند از میزان این انحراف در حدود سی و هفت سانتی‌متر کم کنند و اکنون یعنی در سال ۲۰۰۸، حس‌گرها یا سنسورهایی که در نقاط مختلف برج و میدان کار گذاشته شده، این نکته را تایید می کند که میزان خروج از محور برج به سه متر و نود و نه سانتی‌متر رسیده است.

از دهه شصت میلادی حفاظت از برج پیزا و نگه داشتن آن در وضعیتی ثابت، به یکی از پروژه‌های بزرگ جهانی در مورد آثار تاریخی تبدیل شد. پروژه‌ای که نه فقط دولت و متخصصان ایتالیایی، بلکه کارشناسانی از کشورهای دیگر را نیز به ارایه راه حل‌های متفاوت برانگیخت. از جمله این پیشنهادات، افزودن وزنه‌هایی سربی به انتهای‌ بالا رفته برج، برای برقراری تعادل بوده است.

در دهه نود میلادی و با بحرانی تشخیص دادن وضعیت برج، بازدید از آن ممنوع شد و در ابتدا برای حفظ آن با استفاده از کابل‌هایی فلزی، حرکت برج به طور موقت مهار شد.


میزان انحراف برج در سال‌های مختلف، از یک متر و چهل سانتی‌متر در سال ۱۳۵۰میلادی تا سه متر و نودو نه سانتی‌متر در امروز. منبع: کوریره دلاسرا

در راه حل نهایی ابتدا ۹۴ وزنه متعادل کننده‌ای با مجموع وزن ۵۹۹ تن به یک سمت برج اضافه شد تا کمی به طرف مخالف حرکت کند و اندکی صاف شود. سپس‌ چیزی در حدود ۴۰ متر مکعب خاک، از زیر همان قسمتی که به سمت بالا حرکت کرده بود برداشته شده و زیرسازی آن مستحکم شد.

به این ترتیب اکنون در حدود ۴۸ سانتیمتر نسبت به سال ‌۱۹۹۱از خمیدگی برج کاسته شده است. برای بیرون آورده خاک از زیر برج، از ۴۱ مته و لوله مکنده عظیم استفاده شد که با نفوذ به عمق زمین زیر برج، بخشی از خاک زیر آن را بیرون کشیدند.

در سال ۲۰۰۱ با برداشتن وزنه‌های سربی و همچنین خارج کردن مته‌ها، برج باز هم به حرکت خود به سمت محور اصلی ادامه داد و اکنون، مدیران پروژه اعلام کرده‌اند که برج دیگر در جای خود ثابت شده است. انجام این پروژه بیش از ۲۶ میلیون یورو هزینه داشته است. سرپرستی این عملیات بر عهده Michele Jamiolkowski از دانشگاه فنی شهر تورین در ایتالیا بوده است.


استخراج خاک زیر پایه برج – منبع: کوریره دلاسرا

برج پیزا، در حقیقت برج ناقوس کلیسای جامع این شهر است. این مجموعه شامل خود کلیسا، تعمیدگاه و برج ناقوس است. ساخت برج در سال ۱۱۷۳ میلادی آغاز شد، ولی با دو وقفه طولانی که در روند احداث آن پیش آمد، اتمام آن حدود دویست سال طول کشید.

کج شدگی برج پیزا از همان مراحل ساخت و زمانی که برج به طبقه سوم خود رسیده بود مشخص شد. قرار گرفتن ساختمان روی زمینی که از استحکام لازم برخوراد نبود، باعث فرو رفتن یک سمت آن شده است. اما با این حال کار ساخت برج ادامه پیدا کرد. ارتفاع این برج هشت طبقه در حدود ۵۶ متر است.

کج بودن محسوس این برج همواره یکی از عوامل جلب توجه بسیار گسترده و عمومی به آن بوده است. در پروژه حفاظت برج نیز از ابتدا قرار بر این بود تا کج بودن برج حفظ شود، اما از سقوط آن جلوگیری به عمل آید.


تعمیدگاه، کلیسای جامع و برج ناقوس پیزا

اما‌ با این حال ارزش‌های هنری و معماری برج و مجموعه کلیسا ‌نیز غیر‌قابل انکار است. کلیسای قرن یازدهمی پیزا، نمونه قابل توجهی از معماری سبک رومانسک (Romanesque / Romanico) در سده‌های میانی است.
طبق یک باور عمومی که در درستی و اعتبار آن تردید‌هایی وجود دارد، گالیلئو گالیله، دانشمند نامدار سده‌های شانزدهم و هفدهم، یکی از آزمایش‌های فیزیکی خود را از فراز این برج انجام داده است. آزمایشی که در آن دو گوی فلزی (گلوله توپ) با جرم‌های متفاوت از فراز برج به پایین رها شدند تا مشخص شود سرعت سقوط اجسام به جرم‌شان وابسته نیست.

اکنون پس از پایان عملیات استحکام‌بخشی ساختار برج، مرمت نمای بیرونی آن آغاز شده است و انتظار می‌رود ظرف سه ماه تمام شود.


1-La torre è salva, non si muove più, Corriere della sera, Mercoldeì 28 maggio 2008,p.23.

Share/Save/Bookmark