| رادیو زمانه > خارج از سیاست > میراث فرهنگی > میراث تبریز و سیاست‌مداران | ||
میراث تبریز و سیاست‌مداران
در سال‌های اخیر مسائل میراث فرهنگی آذربایجان به خصوص شهر تبریز با سیاست پیوند خورده است. اکبر اعلمی نماینده تبریز در مجلس شورای اسلامی، هفته گذشته با طرح سؤالاتی از وزیر کشور پیرامون وضعیت نابسامان فرهنگ و میراث فرهنگی در این شهر خواستار حضور او در صحن علنی مجلس و پاسخگویی به این پرسش‌ها شد.
سؤالات او از وزیر کشور بر دو محور عمده محدودیت‌های استفاده از زبان آذری و همچنین تخریب میراث فرهنگی در این شهر متمرکز بود. در بخش اول این پرسش‌ها، او نامه‌ی فرماندار تبریز مبنی بر ممنوعیت استفاده از واژگان و جملات ترکی را مغایر با قانون اساسی اعلام کرده است. به تازگی فرمانداری تبریزی طی ابلاغیه‌ای به سازمان بازرگانی استان آذربایجان خواهان ممنوعیت استفاده از واژگان ترکی در تابلو مغازه‌ها و برچسب کالاها شد. اعلمی در پرسش خود از وزیر کشور به اصل ۱۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران استناد کرده که بر طبق آن استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است. او این تصمیم فرمانداری را وحدت‌شکن، غیرقانونی و تحریک کننده توصیف کرده است.
اما سؤال دیگر این نماینده مجلس به تخریب میراث فرهنگی در این شهر باز می‌گردد. او ضمن اشاره به وقایع اخیر در تبریز از جمله تخریب خانه ستارخان، سردار مشروطه، از وزیر کشور پرسیده است: «انگیزه تخریب‌کنندگان آثاری چون ارگ علیشاه تبریز، خانه ستارخان و بازارچه سنتی «سماورسازان» و مغازه‌های درب باغمیشه تبریز که از آثار فرهنگی و تاریخی ثبت شده آذربایجان محسوب می‌شوند، چیست؟ و چه تمهیداتی در جهت جلوگیری از اقدامات خودسرانه فوق‌الذکر و حفظ و ترمیم این آثار به عمل آمده است؟» اما این بار اول نیست که تخریب، حفاظت و یا نحوه استفاده از میراث فرهنگی در آذربایجان، دامنه‌ای سیاسی پیدا می‌کند. «ارگ علیشاه» با قدمتی در حدود ۷۰۰ سال به دستور تاج‌الدین علیشاه وزیر الجایتو از ایلخانان مغول ساخته شده است. در حال حاضر جز چند دیوار به ارتفاع ۳۰ متر و عرض ۱۰ متر از این ارگ قدیمی چیزی باقی نمانده است.
اکبر اعلمی نماینده پیگیر تبریز در مجلس، سال گذشته نیز به دلیل قصور و کوتاهی سازمان میراث فرهنگی در برابر اقدامات «بنیاد مصلای تبریز» که باعث آسیب رساندن به ارگ علیشاه شده، از اسفندیار رحیم مشایی، رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری شکایت کرده بود. اما پس از گذشت یک سال از زمان طرح شکایت این نماینده از رییس سازمان میراث فرهنگی و مسئولان بنیاد مصلا، به کمیسیون اصل ۹۰ مجلس، هنوز هیچ نتیجه‌ای در جهت حفظ این بنای تاریخی به دست نیامده است. برنامه تخریب و تبدیل ارگ علیشاه به مصلای تبریز از سال ۱۳۶۰ و در زمان امامت جمعه آیت‌الله ملکوتی در این شهر آغاز شد. در آن سال بخش اعظمی از ارگ توسط جهاد سازندگی با بولدوزر و مواد منفجره تخریب شد. مجادلات سال‌های اخیر که دامنه آن به مجلس نیز کشیده شده برای حفظ آخرین بقایای این عمارت شگفت‌انگیز است.
«درب باغمیشه» که در سؤال نماینده تبریز از وزیر کشور، نام آن نیز برده شده، یکی از هشت دروازه تاریخی تبریز است که ابتدا در دوره ایلخانی ساخته و سپس در دوران زندیه تجدید بنا شد. مجموعه درب باغمیشه شامل ورودی، کاروانسرا و حمام بوده است. بنابر اظهارات نمایندگان و جمعی از مردم تبریز، حمام و زورخانه مجاور این مجموعه توسط شهرداری تخریب شده و مجوز تخریب بازارچه «سماورسازان» و تبدیل آن به مرکز تجاری نیز صادر شده است. مالکان مغازه‌ها، اصناف، کسبه و جمعی از مردم منطقه هشت تبریز با امضای نامه‌ای خطاب به نمایندگان، از آنها خواستند جهت حفظ این اثر تاریخی پیگیری‌های لازم را انجام دهند. اما به جز آثاری که از آنها نام برده شد، قلعه بابک در نزدیکی شهرستان کلیبر در این استان نیز در سال‌های اخیر علاوه بر ماهیت فرهنگی و تاریخی خود ابعاد سیاسی نیز یافته است. قلعه بابک دژی است منسوب به بابک خرم‌دین سردار ایرانی و رهبر جنبش سرخ‌جامگان که در اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم قمری علیه حکومت خلفای عباسی در منطقه آذربایجان نبرد می‌کرد و سرانجام توسط معتصم خلیفه عباسی کشته شد.
از مدت‌ها پیش این قلعه کوهستانی به عنوان یکی از تفریح گاه‌های مردم منطقه مورد توجه قرار گرفته بود. اما در سال‌های اخیر، در یکی از هفته‌های آخر تابستان بسیاری از مردم در این قلعه تجمع کرده و از این مکان تاریخی برای طرح برخی خواسته‌ها و نارضایتی‌های خود از جمله محدودیت‌های آموزش و به کارگیری زبان مادری استفاده می‌کنند. در یکی دو سال گذشته، به خصوص پس از ماجرای کاریکاتور روزنامه ایران که منجر به ناآرامی و اعتراض در استان‌های شمال غربی شد ، گاهی اوقات تجمع در این قلعه با محدودیت‌هایی از جانب نیرو‌های انتظامی روبه‌رو بوده است. فیلم تخریب مغازه‌های درب باغمیشه و بازارچه سماورسازان  |
||
نظرهای خوانندگان
در حالت تاسف يك پيشنهاد به نظرم آمد. فكر ميكنيد ميشه يك تارنماى خاص راه انداخت به نام مثلا'' " بناها و بافت هاى نامرئى" و در اون تمام نمونه هاى معمارى و بافت شهرى معاصر كه به هر دليلى ديگه نيست از ٢٠٠ سال پيش (تخريب ها و زلزله هاى معاصر مد نظر باشه) رو معرفى كرد با عكس و تاريخچه كوتاه به فارسى و اينگليسى؟ هر كسى هم بتونه به مجموعه كمك كنه...هدف از اين مجموعه كه اگر كتاب هم بشه چه بهتر، اينه كه اگر ما قدرت آموزش يا جلوگيرى از تاراج رو نداريم، ولى ميتونيم با كنار هم گذاشتن ارواح فضاها يك سير ناپديدشدن معمارى رو اعلام كنيم..بدون ناله بيشتر با روحيه يادمانى و يادگيرى..مخصوصا'' براى هر كس كه داره توى همون سايتها ساختمان مى سازه....البته عودلاجان برنمى گرده..و جنگ براى حفظ شناسنامه ها بايد ادامه پيدا كنه..با وجود شكست دائمى براى ما.
-- ثمر صارمى ، Oct 17, 2007 در ساعت 05:40 PMدوست عزیز، پيشنهاد شما بسیار عالی و در خور توجه است. فقدان مدارک از ثروت های فرهنگی و هنری ما، مهم ترین عامل فراموشی و تخریب آنهاست. پیشنهاد شما، فقط به نیرو و پشتکار احتیاج دارد و کار یکی دو نفر نیست. اگر هر کسی از محل زندگی خود و از آثاری که می شناسد یا به آنها علاقه مند است شروع کند پس از مدتی می توان یک بانک اطلاعاتی خوب داشت. اگر پیشنهاد مشخص تری در این زمینه دارید یا برای همکاری آماده هستید، ما هم بسیار استقبال می کنیم.
-- بيژن روحانی ، Oct 18, 2007 در ساعت 05:40 PMدرود برهمه ی دوستدارن هویت و کشورشان نمی دانم چرا تا از فرهنگ ایران و نابودی آن سخن به میان می آید بی درنگ نام کشورهای بیگانه به عنوان مخربان آن برده می شود درحالی که تخریبهای پی در پی بناهای تاریخی ونیز دزدیده شدن میراث نیاکانمان وبازنگردیدن آنها در گوشمان "ازماست که برماست"را زمزمه می کند
-- پگاه ، Jan 11, 2008 در ساعت 05:40 PMبا تشکر از اینکه این مطالب را منتشر می کنید
-- man ، Jun 4, 2008 در ساعت 05:40 PMما منتظر نخواهیم ماند که کسی برای ما و ملت ما کاری انجام دهد ما خودمان برای " حق تعیین سرنوشت خود" می کوشیم و در حال کوشش هستیم تا به حق مسلو خود دست یابیم