حضور عامل آتش‌سوزی سینما رکس در تظاهرات عزاداری

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی

ده‌ها هزار نفر در مراسم ختم کشته‌شدگان سینما رکس

مجلس ختم کشته‌شدگان سینما رکس آبادان، امروز با شرکت ده‌ها هزار تن از مردم آبادان در گورستان جنت‌آباد این شهر برگزار شد. هزاران تن از بستگان قربانیان حادثه در این مراسم در حال شیون و زاری بودند.

در گورستان، طبقات مختلف مردم بر‌اساس آداب و رسوم بومی خود به عزاداری پرداختند. عده‌ای از بوشهری‌های مقیم آبادان، سنج و دمام (نوعی طبل) در دست داشتند و عده‌ای دیگر نیز نوحه‌خوانی و سینه‌زنی می‌کردند.

تیمسار دریادار، معاون نیروی دریایی به همراه گارد پایگاه دریایی و نیز دسته موزیک این پایگاه نیز در مراسم ختم کشته‌شدگان فاجعه آبادان شرکت کردند.

در این مراسم ابتدا دسته موزیک پایگاه دریایی خرمشهر، مارش عزا نواخت و سپس تیمسار موقری، تاج‌های گل اهدایی نیروی دریایی را بر گورهای درجه‌داران نیروی دریایی و سایر قربانیان فاجعه سینما رکس گذاشت.

عامل اصلی آتش‌سوزی سینما رکس در میان تظاهر‌کنندگان


امشب نیز مراسم ختمی برای کشته‌شدگان فاجعه سینما رکس در حسینیه اصفهانی‌های آبادان برگزار شد. این حسینیه به همراه مسجد فرح‌آباد (قدس) مرکز فعالیت‌های مسببین اصلی فاجعه سینما رکس بود.

در میان شرکت‌کنندگان در این مراسم، حسین تکبعلی‌زاده که سینما را به آتش کشیده بود نیز حضور داشت. تعدادی از برگزار‌کنندگان این مراسم دقیقاً در جریان واقعی ماجرای فاجعه سینما رکس بودند.

حدود دو هزار تن از مردم پس از اقامه نماز در حدود ساعت ۲۱ شب از حسینیه خارج شدند و با دادن شعارهای ضد‌ حکومتی، رژیم شاه را عامل اصلی فاجعه سینما رکس اعلام کردند.

آن‌ها شیشه‌های بانک ملی و بانک سپه خیابان پهلوی را شکستند و پس از دخالت ماموران متفرق شدند. اما در ساعت ۲۱:۴۰ عده‌ای دیگر در خیابان شهرداری به تظاهرات پرداخته و با مامورین که برای متفرق کردن آن‌ها آمده بودند به درگیری پرداختند که در نتیجه چهار نفر از تظاهرکنندگان دستگیر شدند.

در ساعت ۲۲:۱۵ دقیقه نیز گروهی در خیابان زند، شیشه‌های بانک صادرات، سازمان آب و فاضل آب آبادان و نماینگی کیهان را شکستند و با دیدن ماموران گریختند.

احضار رییس شهربانی آبادان

تیمسار رزمی، رییس شهربانی آبادان، جهت ارایه گزارش پیرامون وقایع اخیر به مرکز احضار شد. در غیاب او معاون شهربانی اداره شهربانی را بر‌عهده خواهد داشت.

رییس شهربانی آبادان، امشب آبادان را به مقصد تهران ترک کرد. تیمسار رزمی از اسفند ماه ۱۳۵۶ ریاست شهربانی آبادان را بر‌عهده داشت. وی پیش از آن و هنگام وقایع دی‌ماه قم با درجه سرهنگ‌ تمامی، رییس شهربانی آن شهر بود.

مخالفین حکومت، وی را عامل اصلی آتش‌سوزی سینما رکس آبادان می‌دانند. آن‌ها می‌گویند که تیمسار رزمی درهای سینما رکس آبادان را با زنجیر بسته بود و هر کسی را نیز که موفق به خروج از سینما می‌شد به زور به سینما بر‌می‌گرداند. انتشار خبر احضار تیمسار رزمی به مرکز، احتمالاً بر دامنه این شایعات خواهد افزود.


استاندار خوزستان: اگر در فاجعه آبادان مقامات امنیتی و انتظامی مقصر باشند مجازات می‌شوند

استاندار خوزستان، در مصاحبه‌ای با خبرنگار روزنامه اطلاعات گفت: «اگر در فاجعه آبادان مقامات امنیتی و انتظامی مقصر باشند مجازات می‌شوند».

این جمله که به تیتر روزنامه‌های اصلی پایتخت تبدیل شد احتمالاً بر قوت شایعات پیرامون نقش شهربانی و ساواک در آتش‌سوزی سینما رکس خواهد افزود.

استاندار خوزستان دو روز پیش نیز گفته بود :‌«به‌عنوان یک مسلمان که پایبند اعتقادات مذهبی هستم به‌طور قاطع اعلام می‌کنم که این آتش‌سوزی نمی‌تواند کار هیچ مسلمانی باشد و حتا افراد افراطی نیز نمی‌توانند چنین حوادثی را دامن بزنند.»

محمد باقر نمازی، استاندار خوزستان در ادامه مصاحبه امروز خود گفت: «در این استان هیچ شخصی یا دستگاهی از دیگران مستثنا نیست و بدون شک مسببین این فاجعه ولو این‌که مقامات امنیتی و انتظامی کشور باشند، در صورت شناسایی مجازات خواهند شد. من از مردم انتظار دارم مسببین حادثه را ولو این‌که مقامات امنیتی باشند و من هم یکی از آن‌ها بوده‌ام، بدون هیچ ترس و تردیدی معرفی کنند.»

او همچنین در این مصاحبه گفت: «بر‌اساس آمارها ۳۰ تا ۴۰ تن از کسانی‌ که در سینما حضور داشتند موفق به نجات خود شده‌اند.»

آیت‌الله خمینی: فاجعه سینما رکس شاهکار شاه است

آیت‌الله خمینی در پیامی به ملت ایران فاجعه سینما رکس آبادان را شاهکار شاه خواند. او ضمن ابراز تاسف و تاثر شدید به این مناسبت گفت:

«‌قراین شهادت می‌دهد که دست جنایتکار دستگاه ظلم در کار باشد.» در این پیام آمده است: «‌گفتار شاه که تظاهرکنندگان مخالف من، وحشت بزرگ را وعده می‌دهند و تکرار آن پس از واقعه که این همان وعده بوده است شاهد دیگری بر توطئه است.»

او افرود:‌ «‌این مصیبت دلخراش شاه، شاهکار بزرگی است تا به تبلیغات وسیع در داخل و خارج دست زند و به بوق‌ها و مطبوعات دست نشانده داخل و نفع‌طلب خارج دستور دهد که هر چه بیشتر برای اغفال مردم این جنایت را منتشر و به ملت محروم و مظلوم ایران نسبت دهند تا در خارج، ملت حق‌طلب ایران را مردمی که به هیچ ضابطه انسانی و اسلامی معتقد نیستند معرفی نماید.»

کشف دو بمب ساعتی در دو سینمای شیراز

دو بمب ساعتی که توسط دو انقلابی بر پشت‌بام سینماهای «پاسارگاد» و «ایران» شیراز کار گذاشته شده بود کشف و خنثی گردید.

ساعت چهار بعد‌از‌ظهر امروز، دو جوان انقلابی خود را به پشت‌بام سینماهای ایران و پاسارگاد که در مجاورت هم قرار دارند رساندند و سرگرم بمب گذاری شدند.

در این هنگام احمد راستی یکی از کارگران سینما که برای انجام کاری به روی پشت‌بام رفته بود این دو را که سرگرم بمب‌گذاری بودند مشاهده کرد. او بی‌درنگ به محوطه سینما رفت و جریان را به اطلاع همکاران خود رساند.

کارگران هنگامی که برای دستگیری بمب‌گذاران به پشت‌بام سینما رفتند متوجه شدند که آن‌ها گریخته‌اند. جریان بلافاصله به ماموران انتظامی اطلاع داده شد و ماموران دو بمب را که بین دیوار دو سینما کار گذاشته شده بود خنثی کردند.

آتش‌سوزی میدان تره‌بار

در یک آتش‌سوزی بزرگ و دامنه‌دار در میدان بزرگ تره‌بار، قسمت وسیعی از میدان دچار آتش‌سوزی شد و حدود ۱۶۰ حجره و تعداد زیادی بارانداز قسمت جنوبی میدان در آتش سوخت و از بین رفت.

در این آتش‌سوزی مقدار زیادی چک و سفته و دفتر حسابداری و وسایل داخل حجره‌ها آتش گرفت و خسارات فراوانی به بار آمد. هنگام آتش‌سوزی بیش از یک هزار نفر در قسمت‌های مختلف که دچار آتش‌سوزی شده بود در خواب یا فعالیت بودند که به موقع از محل حریق دور شدند.

آتش‌سوزی علاوه بر خساراتی که به صاحبان حجره‌های بار‌فروشی وارد ساخت به عده‌ای کشاورز نیز که با زحمت فراوان محصولات خود را تولید و برای عرضه به میدان سبزی پایتخت آورده بودند بیش از سه میلیون تومان خسارت وارد کرد.

ایستگاه‌های یک، سه، چهار، پنج و یازده آتش‌نشانی پس از چند ساعت تلاش موفق به اطفای حریق شدند.

کارخانه و شرکت تولید مشروبات الکلی «شاد» قوچان به آتش کشیده شد


ساعت یک بعد از نیمه‌شب، شرکت تولیدی «شاد» قوچان که در شمال شرقی این شهر و در کنار رودخانه اترک قرار دارد، توسط انقلابیون به آتش کشیده شد و میلیون‌ها تومان خسارت دید.

افراد ناشناس، شبانه و از راه رودخانه اترک وارد کارخانه «شاد» که یکی از واحدهای بزرگ تولید مشروبات الکلی است شدند و آن را با استفاده از مواد منفجره و بنزین آتش زدند.

سرایدار شرکت که متوجه آتش‌سوزی شده بود، بلافاصله ماموران را خبر کرد و سرانجام پس از چند ساعت تلاش آتش‌نشانان، حریق مهار شد و از سرایت آن به اطراف جلوگیری به عمل آمد.

انقلابیون یک رستوران را در ایلام آتش زدند

رستوران پارک جنگلی ششدار واقع در هفت کیلومتری ایلام به آتش کشیده شد. این رستوران که در میان پارک جنگلی ششدار احداث شده و کلیه دیوارهای درونی و بیرونی و درب و پنجره‌های آن از چوب‌های زیبای جنگلی بود، پس از آتش‌سوزی کاملاً ویران شده و تنها تلی از خاکستر از آن به جای ماند.

خبرگزاری پارس از قول سرایدار این رستوران گزارش داد که این رستوران توسط چهار تن به آتش کشیده شد. این چهار تن پس از آتش زدن رستوران با اتومبیلی از جاده ایلام که از وسط پارک جنگلی ششدار می‌گذرد از محل گریختند.

تظاهرات ۳۰ هزار نفره مردم مشهد

خبرگزاری پارس گزارش داد که بیش از ۳۰ هزار نفر از مردم مشهد در اجتماعی که در میدان ۲۸ امرداد این شهر برگزار شد فاجعه سینما رکس آبادان را محکوم کردند.

در این اجتماع نمایندگان کشاورزان، کارگران و اصناف سخنرانی کرده و سپس قطعنامه‌ای در محکومیت عاملین این فاجعه و در حمایت از «‌پیوند ملت غیور و شاه‌پرست ایران با اعلی‌حضرت همایون شاهنشان آریامهر رهبر عالی‌قدر ملت ایران و شیعیان جهان» خوانده شد.

کشته‌شدگان سینما رکس آبادان چه تعدادی بودند؟

اعلام ارقام مختلف در مورد کشته‌شدگان فاجعه سینما رکس آبادان به علت ابهامی است که در این زمینه در مطبوعات آن زمان مشاهده می‌شود. در زیر یک بررسی کوتاه در این زمینه داریم.

روزنامه اطلاعات به‌عنوان منبع در نظر گرفته شده است:

در‌باره حادثه سینما رکس آبادان ابتدا گفته شد که بیش از ۶۵۰ نفر هنگام وقوع فاجعه در سینما حضور داشتند (اط ۲۹ امرداد).

تیتر نخست اطلاعات که تنها شش تا هفت ساعت پس از ورود امدادگران به سینما منتشر شد این بود: «۶۰۰ نفر را در سینما رکس آبادان زنده زنده سوزاندند» (اط ۲۹ امرداد).

تا ساعت ۱۰ صبح 29 امرداد یعنی پنج ساعت پس از ورود امدادگران تعداد 377 جسد از سینما خارج شده بود (اط ۲۹ امرداد).

روزنامه اطلاعات در شماره فوق‌العاده خود در همین روز در صفحه نخست تیتر زد: ۷۰۰ انسان در میان دریای آتش فریاد می‌کشیدند و به‌تدریج خاکستر می‌شدند (اط ۲۹ امرداد فوق‌العاده).

تیمسار رزمی در روز ۳۰ امرداد گفت: حداقل ۳۷۷ نفر در این حادثه کشته شده‌اند (اط ۳۱ امرداد). در حقیقت این آمار متعلق به اجسادی است که تا ۱۰ صبح ۲۹ امرداد از سالن نمایش به گورستان منتقل شدند (اط ۲۹ امرداد).

سپس دو روز بعد گفته شد که با تخلیه سالن نمایش از آب، ۴۵ جسد دیگر پیدا شد (اط ۳۱ امرداد).

این مساله مورد تایید واقع نشد. استاندار خوزستان تعداد نهایی کشته‌شدگان را ۳۷۷ تن اعلام کرد و گفت که هیچ جسد دیگری پیدا نشده است (اط. ۱ شهریور ص آخر)، در‌حالی‌که یک روز پیش از آن رییس شهربانی اعلام کرده بود که تعداد کشته‌شدگان احتمالاً بیش از رقم اعلام شده ۳۷۷ نفر است (اط ۳۱ امرداد ص ۲۷) و در آخر دولت تعداد ۴۳۰ نفر را به‌عنوان قربانی این فاجعه اعلام کرد (اط).

با توجه به آن‌که هویت بیشتر کشته‌شدگان به علت سوختگی شدید مشخص نگردید (اط ۳۰ و ۳۱ امرداد و ۱ شهریور) و با توجه به آن‌که هر کسی که از سالن نمایش نتوانست بیرون بیاید کشته شد و این‌که در انتها مشخص شد که دقیقاً در شب حادثه ۷۲۸ بلیط فروخته شده بود (اط ۳۰ امرداد ص۴)

و با توجه به آن‌که به گفته استاندار خوزستان تنها بین ۳۰ تا ۴۰ نفر توانستند خود را نجات دهند (اط ۱ شهریور ص آخر) و این‌که دولت علاقه‌ای به افزایش تعداد کشته‌شدگان نداشت (مصاحبه استاندار خوزستان اط ۱ شهریور ص آخر) و این‌که تنها ۱۰ نفر که آن‌ها هم از گریختگان از مهلکه بودند، مجروح شدند (اط ۳۰ امرداد ص آخر) و گفته رییس شهربانی که سالن نمایش گنجایش ۷۰۰ تا ۷۵۰ تماشاچی را داشته و سالن پر از تماشاچی بوده (اط ۳۱ امرداد ص ۲۷)، تعداد قربانیان این حادثه احتمالاً بیش از ۶۰۰ نفر هستند.