دنیای نفرت و خشونت

تارا نیازی

فیلم سینمایی Precious ساخته شده بر اساس کتاب Push نوشته Ramona Lofton (با نام مستعار Sapphire ) در اواخر سال ۲۰۰۹ میلادی در سینماهای ایالات متحده اکران شد. فیلم داستان زندگی «پرشز» دختری شانزده ساله را روایت می‌کند که زندگی خانوادگی وی تحت سلطه‌ی مادری خشن، پرخاشگر و سلطه‌جو همچون جهنم تصویر می‌شود.

دختر چاق سیاهپوست به نام پرشز Precious (با بازی Gabourey Sidibe ) در درس ریاضیات قدرت فراگیری بالا دارد اما در سایر حوزه‌ها به‌وضوح داری نقص هوش و فاقد قوه‌ی یادگیری است، خصوصاً در خواندن و نوشتن. پرشز در رؤیاهای نوجوانی‌اش خود را بازیگر موزیک- ویدئوهای خوانندگان معروف و صاحب دوست پسری سفیدپوست تصور می‌کند. پرشز در شانزده‌سالگی سالگی دومین فرزندش را باردار است و این حاملگی حاصل تجاوز جنسی پدرش به اوست.

مدیر مدرسه که متوجه مشکلات و بارداری دختر جوان می‌شود، تصمیم می‌گیرد دختر را به مدرسه ای دیگر بفرستد تا در آنجا بتواند کمک بیشتری دریافت کند. اما مادر دختر(Mary با بازی Mo'Nique ) آشکارا مخالف ادامه‌ی تحصیل دختر است چرا که فکر می کند او گنگ، عقب‌افتاده و بی‌مصرف است و بهترین راه برای چنین آدمی این است که به‌عنوان یک انسان ناکامل و معلول ذهنی از دولت حقوق و خدمات اجتماعی دریافت کند.

دختر بنا به خواسته‌ی مادر برای دریافت خدمات اجتماعی به اداره‌ی مربوطه مراجعه می‌کند اما در آنجا احساس ناخوشایند تحقیر به دلیل سؤال‌های کارمند اداره (Mrs. Weiss با بازی Mariah Carey ) تمام وجودش را فرا می‌گیرد. اما در نهایت در مدرسه جدید دریچه‌ای از امید و حس زندگی با تلاش‌های معلم جدید (Ms. Rain با بازی Paula Patton) به روی دختر باز می‌شود.

خانم رین که توجه دلسوزانه و خالصی نسبت به پیشرفت شاگردانش و تشویق و دلگرمی دادن به آنها دارد، به «پرشز» کمک می کند که درک بهتری از موقعیت و استعدادهای خود داشته باشد. اما زمانی‌که فرزند این دختر شانزده ساله به‌دنیا می‌آید اوضاع و شرایط او در خانه اسفناک‌تر از گذشته می‌شود، خصوصاً که او راز تجاوزهای جنسی پدرش را برملا می‌کند.

یکی از اصلی‌ترین عناصری که در فیلم به نظر می‌آید، نفرت غیرقابل‌مصالحه مری نسبت به دخترش است. این نفرت تا جایی پیش می‌رود که مری تلاش می‌کند دخترش را بکشد. این کاراکتر تنها یک «مادر بد» نیست که در انتهای فیلم یا از شر او خلاص شویم یا با آشتی با او فیلم پایان پذیرد. فیلم‌ساز در مورد این شخصیت راه آسان را انتخاب نمی‌کند، بلکه زمان کافی به این شخصیت می‌دهد تا پیشینه‌اش را بازگو کند.

پیشینه‌ی او هم با خشونت درآمیخته و او هم قربانی گذشته‌اش است و اصلاً برای همین سلطه‌جو و پرخاشجو و خشن است و با این رفتار فرزندش را قربانی کرده است. با این‌همه فیلم‌ساز به بهانه‌ی این گذشته‌ی تلخ، رفتار وحشیانه مری با پرشز و نفرت او از دخترش را توجیه نمی‌کند. مری شریک و مسئول همه‌ی بدبختی‌هایی است که در طول داستان برای پرشز اتفاق می‌افتد.

تمرکز فیلم‌ساز بر روی پرشز و محول کردن نقشهای حاشیه‌ای به بازیگران مکمل از جمله مری، کارمند اداره تأمین اجتماعی، معلم مدرسه و همکلاسی‌های پرشز باعث شده تا به پرشز زمان و زمینه لازم برای یک تصمیم‌گیری درست داده شود.

این فیلم دومین تجربه‌ی فیلم‌سازی لی دانیلس Lee Daniels است. نخستین فیلم او با نام Shadow boxer در سال ۲۰۰۵ ساخته شد. این فیلم در مراسم آکادمی اسکار ۲۰۱۰ کاندید دریافت دو جایزه برای بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر زن شد که البته هیچ یک از این دو جایزه به این فیلم تعلق نگرفت. این فیلم اگرچه محصولی پرهزینه نبود، اما انتظار می‌رفت که حداقل یکی از دو جایزه را دریافت کند. با این‌همه امضای خانم «اپرا وینفری» به‌عنوان حامی فیلم، فروش آن را تضمین کرد.

مسئله‌ی کودک‌آزاری که در کشورهای جهان سوم نمود گسترده‌تری نسبت به غرب دارد، معضل بزرگی است که علی‌رغم تصویب کنوانسیون‌ها و قوانین خاصی از سوی سازمان ملل متحد در خصوص رعایت حقوق کودک و تلاش‌ها و پیگیری‌های فعالان حقوق کودک در سراسر دنیا، همچنان قربانیان زیادی در جهان دارد. این معضل در کشوری چون ایالات متحده علی‌رغم تصویب و اجرای قوانین اساسی در رعایت حقوق کودک و محافظت از وی در مقابل خشونت، در میان رنگین پوستان و مهاجران از آمار بالاتری برخوردار است.

دوئن دودک Duane Dudek منتقد سینما در نوشتاری درباره‌ی این فیلم می‌نویسد: «آیا ممکن است این چرخه‌ی فاجعه بار کودک‌آزاری و انتقال آن از نسلی به نسل دیگر بشکند؟ آیا ممکن است جوامع از مسئله‌ی شرم‌آوری چون آزار جنسی کودکان، خشونت علیه کودکان و نفرت از خود که همانند یک میراث در خانواده‌ها دست به دست می‌شود یا همانند یک بیماری مسری منتقل می‌شود، رهایی پیدا کنند؟»

همه‌ی این آرزوها را در پایان فیلم از زبان پرشز می‌شنویم که می گوید: «من همه‌ی اینها را به کودکم می‌آموزم. می آموزم که دنیا را با خشونت و نفرت، زشت و غیرقابل تحمل نکند.»

پرشز حکایت دختری است که با قضاوت‌های رایج خانواده و اجتماع ممکن است هیچ ارزشی نداشته باشد. پرشز نه جذابیت و زیبایی ظاهری دارد، نه هوش و استعداد سرشاری در یادگیری و نه خانواده‌ای که بتوان به امکانات آن دلگرم بود. اما شاید نکته‌ی اصلی داستان در نام‌گذاری دخترک به اسم Precious به معنای ارزشمند و گرانقدر است، آنجا که نشان می‌دهد جهان امروز ما بیشتر از زیبایی و استعداد و ثروت، به قدری تأمل، طمأنینه و حس آرامش برای رهایی از این‌همه خشونت و حس نفرتی که در همه جای این دنیا پراکنده شده نیاز دارد و این یکی از ابعاد وجود آدمی است که «ارزشمند و گرانقدر» است.

تریلر فیلم