| رادیو زمانه > خارج از سیاست > بازار فيلم > همه‌چیز در ید قدرت دولت است | ||
همه‌چیز در ید قدرت دولت است
امیرمحمد بهرامینوادر هفته‌ای که تب و تاب جام جهانی در سطح شهر بالا گرفته بود، حتی سالن‌های سینما هم زمان را مناسب دیدند تا در کنار اکران بی رونق فیلم‌هاشان از این موقعیت تازه استفاده کنند و سالن‌هاشان را با تماشاگران فوتبال پر کنند و مسابقات مهم جام جهانی را نمایش دهند. در این شرایط اساساً مردم خیلی به دنبال اتفاقات سینمایی نبودند و کل کل با هواداران تیم‌های رقیب‌شان را به پیگیری مسائل سینمایی ترجیح دادند. گو اینکه در سینما اتفاقاً مسئله‌ای پیش آمد که در هیاهوی خبرهای جام جهانی گم شد.
یک: جدول‌بندی اکران؛ سینمای دو قبضه‌ی دولتی هفته‌ی قبل در همین ستون از گلایه‌ی حسن فتحی گفتیم که از اکران فیلمش در این اوضاع و احوال بسیار گله‌مند بود و رد پای یک بی‌قانونی را در این ماجرا هشدار داد. در همین روزها علی معلم، تهیه‌کننده‌ی فیلم «آل» هم از اکران نابه‌هنگام فیلمش گله کرد و بیشتر از این شکایت داشت که وقتی در ایران نبوده فیلمش را از اکران پایین کشیده‌اند. معلم در گفت‌و‌گو با یکی از روزنامه‌های صبح تهران گفته بود: «من موافق اکران "آل" در آن شرایط نبودم، ولی چاره‌ای هم نداشتم. فیلم را به زور من بمیرم، تو بمیری در شرایطی که حتی کپی‌های فیلم هم آماده نبود و هیچ تبلیغاتی هم نداشتیم، اکران کردیم. در هفته‌ی اول نه تبلیغاتی داشتیم، نه پوستری و نه هیچ چیز دیگری. در گروه سینمایی که سرگروهش آفریقا بود. سینما آفریقا که در هفته‌ی اول هم به کف فروش نمی‌رسد. اگر هم دقت کرده باشید از ابتدای سال هر سه فیلمی که در دو سینمای سرگروه آفریقا و عصرجدید اکران شدند قربانی شده‌اند، چون اصلاً این سینماها داعیه‌دار این سرگروهی نمی‌توانند باشند. فیلم آل در سینما آزادی با چهار سانس در روز چهار برابر سینمای سرگروهش می‌فروشد.
سانس‌های سینماها برای آل جابجا شد، یعنی در دو هفته اول فیلم ما اسم سینماها را داشت، سانس‌شان را نداشت. سینمای اریکه ایرانیان در هفته دوم فیلم را نمایش داده است. سینما آزادی با دو سانس نمایش فیلم را شروع کرده. در سینما فرهنگ در دو هفته اول فیلم پوپک و مش ماشالله کنار آل بود. دولت ادعا دارد می‌خواهد جلو این کمدی‌های سطحی بایستد و آل را جزو فیلم‌های استاندارد این سینما می‌داند، دلیلش هم نامزدی هفت جایزه‌ی جشنواره‌ی فجر است. همین دولت در شورای صنفی هیچ حمایتی از این فیلم در مقابل کمدی‌های سخیفی که در کنارش قرار گرفته‌اند نمی‌کند. پس می‌شود گفت برنامه‌ریزی‌ای صورت می‌گیرد برای اینکه فیلمی که در بخش خصوصی به شکل استاندارد تولید شده و برای اولین بار از بعضی مرزها گذرکرده زمین بخورد. معنی این عمل این است که ما اجازه نمی‌دهیم فیلم‌های متفاوت به تماشاگر اصلی‌اش برسند. من نمی‌گویم آل یک فیلم میلیاردی است، اما یک فیلم ۲۰۰ میلیونی نیست. پس شرایطی آماده می‌شود که وقتی من از ایران خارج می‌شوم و برای پخش‌کننده هم اهمیتی ندارد که این فیلم بفروشد یا نه، فیلم پایین کشیده می‌شود و جایش را به فیلم دیگری می‌دهد که آن فیلم هم قربانی همین شرایط می‌شود. جریان اکران فیلم در حال حاضر تبدیل به فیلم‌سوزی شده است.» در همین اوضاع و احوال و با توجه به اینکه معاونت سینمایی می‌خواهد نشان دهد که اعتراض‌ها را می‌شنود، علیرضا سجاد پور رییس اداره کل نظارت و ارزشیابی معاونت سینمایی روز چهارشنبه نهم تیر ماه اعلام کرد برای ساماندهی به وضعیت اکران این اداره‌ی کل، راساً وارد عمل می‌شود و خود وظیفه‌ی اکران سینماهای ایران را که معترضان زیادی داشت سر و سامان خواهد داد. یعنی مسیری که از سال گذشته در جهت دولتی کردن سینما آغاز شده بود با این کار پایه‌های محکم‌تری می‌یابد و مسیر رو به سراشیبی‌اش سرعت بیشتری می‌گیرد. سجادپور در اعلام رسمی‌اش دلیل این کار را اینطور توضیح می‌دهد: «جدول‌بندی توزیع و اكران فیلم‌ها پس از تصویب وزارت ارشاد، اجرایی می‌شود. با تنظیم این جدول، مناسبت‌ها و گونه‌های مختلف در اكران رعایت خواهد شد و هدف اصلی رونق‌بخشیدن به اقتصاد سینما و توجه به قشر قهر‌كرده با سینماست. علاقه‌مند بودم تا اواخر خرداد‌ماه این جدول اجرایی می‌شد، اما كار فرآیند پیچیده‌ای دارد و امیدوارم به زودی بعد از آن كه جدول نهایی به تصویب آقای شمقدری رسید اجرایی شود. با این وضعیت فكر می‌كنم سال آینده هم جدول اكران توسط اداره‌ی كل نظارت و ارزشیابی تنظیم شود تا وضعیت اكران سروسامان پیدا كند. در واقع ما از صنف خواستیم كه این موضوع را حل كند، اما به خاطر حواشی كه برایشان پیش می‌آمد، دخالت نكردند و ما به ناچار وارد شدیم.» بعد از این اعلام بود که سر و صداها در آمد و اعتراض‌ها آغاز شد. دو: می‌خواهید سینما را نابود کنید؟ سخنگوی شورای مرکزی کانون کارگردانان خانه‌ی سینما با انتشار نامه‌ای در روز شبه ۱۲ تیر ماه نسبت به گسترش نگاه نظارتی، روند ساخت فیلم‌های سخیف برای شبکه‌ی نمایش خانگی و عدم صدور پروانه‌ی ساخت برای بعضی کارگردانان انتقاد کرد. مهدی کرم‌پور، عضو شورای مرکزی و سخنگوی شورای مرکزی کانون کارگردانان در یادداشتی با عنوان «ما نگرانیم...» نوشت: «شورای مرکزی کانون کارگردانان سینمای ایران نسبت به مخاطره افتادن امنیت شغلی سینماگران به خصوص کارگردانان که سرفصل اصلی اساسنامه‌ی کانون است و همچنین آینده‌ی سینمای ملی در عرصه‌های تولید، توزیع و نمایش سینمای ایران احساس خطر کرده و نسبت به تصمیمات متخذه و سیاست‌گذاری‌های سینمایی که بدون کارشناسی و مشورتی با اصناف انجام می‌پذیرد و اعلام و اجرا می‌شود، هشدار می‌دهد.» کرم‌پور در ادامه نوشته است: «این روزها شکایات بسیاری از همکاران حرفه‌ای ما مبنی بر عدم صدور پروانه ساخت برای فیلم‌هایشان و ممیزی در این مهم وجود دارد. این در حالی است که شورای پروانه ساخت که طبق آیین‌نامه تشکیل و اصلاحیه آن می‌بایست متشکل از پنج نفر (که انتخاب دو نفر از آنان بر عهده‌ی خانه سینماست) باشد و اکنون نه تنها نمایندگان کارگردانان و تهیه‌کنندگان (خانه سینما) در آن شورا حضور ندارند، بلکه این شورا با ترکیب متغیر ۷،۸،۹ و ... تشکیل می‌شود و همه منصوب معاونت سینمایی هستند.
در مقدمه‌ی آیین‌نامه‌ی شورای صنفی نمایش که با طراحی و مشورت نمایندگان اصناف و اصلاح و تعدیل‌های معاونت سینمایی سرانجام بر سر برگ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اول هر سال به دفاتر و اصناف اعلام می‌شود، ۱۲ سال است که عبارت "اکران در سینماهای کشور آزاد است" به عنوان پیش‌فرض هر اساسنامه، آیین‌نامه و دستور‌العملی مفروض است.» در ادامه می‌خوانیم: «طرح جدول زمان‌بندی اکران که مخالف نص صریح مقدمه‌ی این آیین‌نامه است، غیر قانونی، حرکتی رو به عقب و بازگشت به آزموده‌ای است که سال‌ها تجربه و کارشناسی را زیر سوال می‌برد و در تعارض با اصل خصوصی‌سازی است و هزینه و بار دولت را نیز سنگین‌تر خواهد کرد.» کرم‌پور در ادامه‌ی این یادداشت با ابراز نگرانی از گسترش نگاه نظارتی در حوزه‌ی اکران یاد‌آور شده است: «کاش در امر کارشناسی مسائل اکران که در اجرا و چگونگی فعلی آن ما نیز منتقد آن هستیم، به جای اعمال دستورالعمل‌های ناگهانی، پیش از اعلام مشورت بیشتری انجام می‌شد تا امنیت سرمایه‌گذاری در سینما و بخش خصوصی به مخاطره نیفتد و بیم گسترش نگاه نظارتی در این حوزه به وجود نیاید.» نامه کرم‌پور تنها یکی از نامه‌های اعتراض به روندی بود که معاونت سینمایی پی گرفته بود. اما یکی دو روز بعد جواد شمقدری حرف آخر را زد. سه: عقب نشینی! به دنبال مطرح شدن طرح اصلاح و ساماندهی حوزه اکران و نمایش فیلم‌های سینمایی و بروز واکنش‌های مختلف به این امر معاون امور سینمایی طی نامه‌ای خطاب به مدیرکل نظارت و ارزشیابی سینمای حرفه‌ای دستور تعویق این موضوع تا بروز نشانه‌های مبتنی بر مشارکت جدی و عزم صادقانه در این خصوص را صادر کرد. بنا بر اعلام روابط عمومی معاونت امور سینمایی و سمعی و بصری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در متن نامه شمقدری خطاب به سید علیرضا سجادپور آمده است: «به خوبی مطلع هستم با چه دغدغه، مشکلات و رایزنی‌های متعدد در تلاش هستید نسبت به امر ساماندهی اکران گام‌های مثبتی بردارید، ولی گویا بعضی به جای قدرشناسی و پاسداشت این تلاش‌ها هیچ ماموریتی به جز متهم کردن و تقابل با مدیران جدید سینمایی برای خود نمی‌شناسند. شاه‌نشین‌هایی که از کنج عافیت و فضای امن شغلی خود تنها درصدد هستند زخم‌های ناشی از شکست‌های سیاسی خود را با مرهمی از جنس نقدهای آتشین و کورکورانه درمان کنند. جناب آقای سجادپور، مسوولیت‌های سنگینی پیش روی ماست. نجات سینمای ایران که سال‌هاست در کمند صاحبان زر و زور و تزویر گرفتار آمده و رو به اضمحلال است، وظیفه‌ی اصلی ماست و از لوازم توفیق در این امر توجه به اولویت‌هاست که اهم آن در دفترچه سیاست‌گذاری منعکس شده است. بنابراین تا زمانی که در امر اصلاح و ساماندهی حوزه اکران و نمایش نشانه‌های مثبتی مبنی بر مشارکت جدی و عزم صادقانه مشاهده نکردید، این اقدامات به تعویق بیفتد.» چهار: فیلم را اکران نمی‌کنند، در ویدیو کلوپ پخش می‌کنند در پی عرضه‌ی فیلم «آدم» در شبكه‌ی خانگی بدون اكران عمومی، عبدالرضا كاهانی گفت:
«تا به حال دو مرتبه قرار بوده كه این فیلم اكران شود، اما در دقایق پایانی جلو اكران آن گرفته شد. حال برایم جای تعجب دارد كه اگر قرار به عدم اكران یك فیلم بوده، چرا آن را در این تیراژ و در رسانه‌های تصویری پخش می‌كنند؟! من نمی‌دانم فیلمی كه پروانه نمایش داشته و پخش‌كننده هم دارد، چرا نباید تاكنون به اكران عمومی درآمده باشد و به چه دلیل باید یكباره از موسسه رسانه‌های تصویری سر دربیاورد؟ این فیلم در شرایطی وارد شبكه نمایش خانگی شده كه حتی خود من هم اطلاع نداشته‌ام. حتی تبلیغات و پوستر این فیلم را هم ندیده‌ام و هیچ‌كس هم در این‌باره تماسی با من نگرفته است. خود من هم‌اكنون در مسافرت هستم و از دوستانم شنیده‌ام كه این فیلم وارد بازار شده است. در حالی كه این فیلم به دلیل اینكه در آن به زبان محلی صحبت می‌شود نیاز به زیرنویس دارد و حداقل اگر با من مشورت می‌كردند این موضوع را گوشزد می‌كردم.»
برای آفای بازیگر سینمای ایران در کانادا بزرگداشت گرفته شد. عزت‌الله انتظامی پس از بازگشت از كانادا گفت: «انتظار برپایی چنین بزرگداشتی را در ونكوور كانادا نداشتم. برنامه‌ی بسیار خوبی بود كه در دانشگاه ونكوور برگزار شد و حتی یكی از مسوولان دانشگاه كه درباره‌ی من سخنرانی كرد، چهل سال پیش فیلم "گاو" را دیده بود و با اشراف كاملی صحبت كرد. جمعیت زیادی از این مراسم استقبال كردند و نمایش مستند "... و آسمان آبی" هم بسیار مورد توجه قرار گرفت و بازتاب خوبی داشت و تا ساعت‌ها بعد از فیلم، مردم حضور داشتند و درباره آن صحبت می‌كردند. در این مراسم قطعه طنزی را اجرا كردم كه بسیار مورد توجه واقع شد و در پایان هم اصرار داشتند چنین مراسمی در تورنتو نیز برگزار شود كه به دلیل وضعیت جسمی‌ام نتوانستم قبول كنم.»  |
||
