من به چیزی به نام «هنر سیاسی» معتقد نیستم

لیدا حسینی‌نژاد

شاهین نجفی، ترانه سرا و خواننده رپ، فعالیت موسیقی خود را از پانزده سالگی شروع کرد و بیشتر در زمینه موسیقی پاپ اسپانیایی و عمدتا به‌طور زیرزمینی در ایران فعالیت داشته است.

شاهین نجفی روز ۳۱ می در شهر هامبورگ آلمان کنسرت دارد که به همین بهانه به سراغ او رفتم و گفت‌وگویی با او داشتم.

شاهین جان، می‏توانی برای‏مان از برنامه‏ی سی و یکم می در هامبورگ بگویی؟ این که چطور سازماندهی شده و آیا این کنسرت مناسبت خاصی دارد یا جزو برنامه‏های معمول تو است؟

این برنامه، به احتمال زیاد، شروع یک تور در آلمان خواهد بود و بعد از این چهار پنج ماه سکوت، این اولین برنامه‏ی من است که با آن دوباره شروع به کار می‏کنم. قبل از تور، نوعی معرفی هم برای آلبوم‏‏ام است که فکر می‏کنم تا سپتامبر یا اکتبر بیرون خواهد آمد. به جز این، مناسبت خاص دیگری ندارد.

نام آلبوم جدیدت چیست؟

اجازه بدهید، اسم‏اش را فعلا نگویم.

آها، سورپرایز است!

بله.

گفتی چهار پنج ماه سکوت، یعنی به اوایل سال ۲۰۰۹ برمی‏گردد و فکر می‏کنم، هم‏زمان با خارج شدن تو از گروه «تپش ۲۰۱۲» باشد. همین‏طور است؟

رسما، بله.

چی شد که از این گروه جدا شدی؟ با وجود موفقیت‏هایی که داشتید؟

در ادامه‏ی روند کار و بحث بزرگ هنر یا سیاست، یا هنر سیاسی یا سیاست هنری، دچار یک نوع تضاد فکری با هم‏دیگر شدیم.

من به چیزی به نام «هنر سیاسی» معتقد نیستم. من معتقدم که هنر و هنرمند می‏تواند آن‏قدر نسبت به مسایل جامعه فکر کند که حتا چیزی مثل سیاست را دربر بگیرد، اما این که خود را فقط وقف سیاست بکند، زیاد جالب نیست.

ولی آن دوستان، اهداف دیگری داشتند و کارهای دیگری می‏خواستند انجام بدهند و با آن چه که من از هنر می‏شناسم و مد نظرم بود، متفاوت بود. در نتیجه، با این که هم‏چنان به همان سیستم ادامه می‏دهم، اما اصل کار را بر مساله و معنای هنر می‏گذارم و این را بیشتر دوست دارم و می‏پسندم.

شاهین نجفی

خُب، چه موضوعاتی انتخاب می‏کنی؟ چون موضوعاتی که تا به‏حال به آن پرداخته‏‏ای، اکثرا سیاسی بوده است؛ مثل «ما مرد نیستیم»، «حاجی ما آخر خطیم»، «حرف زن» و… چه موضوعات دیگری برایت جالب هستند که می‏خواهی به آن‏ها بپردازی؟

در آلبوم جدیدی که در حال تهیه‏ی آن هستم، باز هم قسمت اعظم کار در مورد زنان و مساله‏‏ی زنان است. من معتقد هستم در کشورهایی که به قول معروف پیشرفته نیستند، این مساله سیاسی جلوه می‏کند، وگرنه این بحث اجتماعی ما است و بحث هر فرد آن جامعه است و اصلا، معنای آن چیزی که ما از سیاست می‏شناسیم، متفاوت است.

اما، کارها یا روی خانم‏ها و یا بازهم روی مسایل داخلی ایران می‏چرخد. دو سه تا کار جدید هم هست که بیشتر شخصی است و دیدگاه و نظر و احساس من نسبت به جهان اطراف‏ام است.

الان که از گروه «تپش ۲۰۱۲» جدا شدی، با چه گروه موسیقی کار می‏کنی؟

در حال حاضر، با باند خاصی کار نمی‏کنم. پیش از این هم تپش ۲۰۱۲ به صورت باند با من نبود. آن‏ها بیت و آهنگ‏ها را می‏ساختند. من فقط با یکی دو نفر از آن گروه در ارتباط بودم و آن‏ها گروه و سیستم خود را داشتند. ما هرجایی هم که می‏رفتیم، اجرای دو نفره داشتیم. آن‏ها آهنگ را می‏گذاشتند و من می‏خواندم.

در حال حاضر، با یک تیم آهنگ‏ساز آلمانی کار می‏کنم که سرپرست‏شان ایرانی است. استودیوی ما در کلن است و یک شرکت انتشاراتی ایرانی (که قرار شده اسم آن را هم تا قبل از بیرون آمدن آلبوم اعلام نکنیم) آلبوم را از نظر مالی ساپورت می‏کند که در موقع مناسب‏اش باید از آن‏ها تشکر کنم.

پس در کنسرت سی و یکم می، خودت نقش اصلی را داری؟

بله.

قرار است از این به بعد نام دیگری را با باند جدیدت انتخاب کنی؟ یا با همان اسم شاهین نجفی ادامه خواهی داد؟

نه، همان شاهین نجفی هستم. این‏ها یک تیم هستند که با هرکس دیگری هم کار می‏کنند. فقط کارهای آهنگ‏سازی من را انجام می‏دهند. به غیر از این کار دیگری ندارند و من همان تنهای همیشگی خودم هستم!

از محتوای برنامه‏ی سی و یکم‏ می بگو. چند تا از کارهای تازه‏ات را آن‏جا می‏خوانی؟

متاسفانه، قرار بر این شده که کار تازه نخوانم و ناگزیر، همان کارهای قبلی را باید اجرا کنم. ولی فضای کار با کارهایی که تا به حال انجام داده‏ایم، مقداری متفاوت است.

کارهایی که تا به حال انجام داده‏ایم، بیشتر جنبه‏ی سیاسی فرهنگی داشته است. ولی این برنامه بیشتر، به واقعیت رپ نزدیک است و کسانی که به آن‏جا می‏آیند با یک کلوپ طرف می‏شوند.

برنامه در محلی است که خوانندگانی مثل «پرنس»، «دیوید بووی» یا چند نفر دیگر که اسم‏شان را الان به خاطر ندارم، آن‏جا اجرا داشته‏اند و کلوپی است که در آلمان به «کلوپ اسطوره‏ها» معروف است و فضا بیشتر فضای موسیقی و رپ است.

روی پوستر کنسرت‏ات، اسم یکی از کارهای معروف‏ات (ما مرد نیستیم) را نوشته‏ای. چرا این عنوان را برای پوسترات انتخاب کرده‏ای و آن را با حروف بزرگ روی پوستر چاپ کرده‏ای؟

واقعیت این است که بسیاری از دوستان گفته‏اند که خیلی‏ها اسم من را نمی‏دانند و «ما مرد نیستیم» را بیشتر از شاهین نجفی می‏شناسند. در نتیجه، برای این که به یادشان بیاوریم که این خواننده‏ی بی‏نام و نشانی که قرار است بیاید، همان «ما مرد نیستیم» است، ناگزیر شدیم این اسم را بزرگ روی پوستر بزنیم که بدانند ما همان هستیم. دلیل خاص دیگری ندارد.

قبلا هم در هامبورگ اجرا داشته‏ای یا این که اولین بار است؟

نه، اولین بار است که در هامبورگ اجرا دارم.

فکر می‏کنی استقبال چطور باشد؟

نمی‏توانم پیش‏بینی کنم. این کار برای ما و شروع کارمان حالت آزمایشی دارد. ولی با توجه به این که حدود سی هزار ایرانی در هامبورگ ساکن هستند، فکر می‏کنم که حداقل، دوست‏داران و دوستان من، می‏آیند. حقیقت‏اش، برای من جمعیت زیاد مهم نیست. مهم این است که بچه‏هایی را که در این یک سال در هامبورگ با آنان در ارتباط بودم، ببینم و همین برای من کافی است.

فکر می‏کنی از این جمعیت سی هزار نفری ایرانی در هامبورگ، چه تیپ آدم‏هایی را بتوانی جذب کنی؟

به هر ترتیب، تیپ کارهای ما به کنسرت‏ها و برنامه‏هایی که اصولا هم‏وطنان هنرمندمان می‏گذارند، شباهتی ندارد. کمی متفاوت است. یعنی اگر قرار هم هست که کسی برقصد، باید هیپ هاپ برقصد و حرکات هیپ هاپ را انجام بدهد. در نتیجه، ربطی به آن کنسرت‏ها و سیستم‏های ایرانی ندارد.

در ابتدای امر، کسانی هستند که علاقه‏مند به رپ و هیپ‏ هاپ هستند و دوم کسانی که دغدغه‏ی این نوع کارها را دارند.

گفتی که قرار است این شروع یک تور تو در آلمان باشد. به چه شهرهایی قرار است سفر کنی و کنسرت بگذاری؟

هنوز هیچ چیز معلوم نیست. من با این برنامه‏گذار تازه آشنا شده‏ام و همه چیز پله پله جلو می‏رود. در نتیجه، هنوز برنامه‏ریزی خاصی برای این سیستم نکرده‏ایم. فقط قرار و مدار آن را گذاشته‏ایم. هنوز نمی‏دانم ولی مطمئناً، شهرهای بزرگ آلمان را در بر می‏گیرد.

فکر می‏کنی که بعد از آن هم تور اروپایی بگذاری؟

خوشحال می‏شوم.

با این که نام آلبوم جدیدات را لو ندادی، هیچ بخشی از آن را هم نمی‏توانی برای‏مان بخوانی؟ سورپرایزی داشته باشی؟

چرا، یک کار هست که خطاب به خواهرزاده‏ام است. یک خواهرزاده‏ی یازده ساله در ایران دارم. سه سال پیش برای‏ام نامه‏ای نوشته بود. من خطاب به این دختر نوجوان که اسم‏اش سارینا است، چنین چیزی نوشتم:

تو، تو تخت خودت خوابیدی و راحتی
غذات یه وقتی داره و خوابت ساعتی

مدرسه میری و شانس‏‏ات واسه زندگی
بالاست، نمی‏شه ردش کنی، دایی سخت نگیر

دایی، قدر اون چیزی رو که داری، داشته باش
زندگی مثل رنگ و قلم و تو نقاش

هرجور رنگش کنی، همون‏جور می‏مونه
نشه جغد شومی تو بوم‏ات بخونه

نشه، سفیدی چشمات یه روز خون بشه
نشه، صورت قشنگ‏ات گلگون بشه

دایی! یاد بگیر همه چی‏رو تجربه کنی
ولی تو بعضی راه‏ها دیگه برگشتی نیست

به هر دستی که دست دادی، دستتو بپا
دایی بترس از گرگ‏های آدم‏نما

تن لخت‏تو بده به کسی که روح لخت‏شو
هدیه می‏ده بهت و پاش می‏افته

دایی، بپا بکارت روح‏ات خط نخوره
این یکی پرده رو نمی‏شه دوخت، دوباره

اگه نخونی و نبینی، پس ‏زود خام می‏شی
سرتو بالا نگه دار، نشه رام شی

نگی روسری رو سرته و محدود شدی
حدودو تو تعیین می‏کنی زندگی یعنی

زندونی که آزادی‏ات دست خودته
مگه کوه‏و می‏شه به بند کشید، دایی؟!

مرسی، خیلی ممنون.

خواهش می‏کنم.