کریسمس مسیحیان ایرانی و ایرانیان هلند

لیدا حسینی‌نژاد
پژمان اکبرزاده

۲۵ دسامبر، روز کریسمس است. روز گرامی‏داشت زادروز مسیح که مسیحیان این روز را به شیوه‏های مختلف جشن می‏گیرند.

به همین بهانه به سراغ دو هم‏وطن رفته‏ایم که ببینیم آن‏ها این روز را چطور می‏گذرانند.

ابتدا به سراغ یک هم‏وطن مسیحی در ایران رفتیم و از او پرسیدیم مسیحیان در ایران این روز را چطور جشن می‏گیرند؟

جامعه‏ی ارمنی دو دسته هستند؛ یکی جامعه‏ی ارمنی به طور کل که کریسمس برایشان یک‌جور جشن است و همان حال و هوای نوروز را دارد.

یکی دیگر، جامعه‏ی مسیحی است که طور دیگری به این ایام نگاه می‏کنند. چون تولد مسیح است و در اعتقادات مذهبی می‏گنجد، فضای متفاوتی دارد و صرفاً به عنوان یک جشن به آن نگاه نمی‏کنند.

این روزها در جامعه‏ی ارمنی و مسیحی در تهران چه برنامه‏هایی برگزار می‏شود؟

اقلیت‏ها برنامه‏ی جشن و میهمانی خودشان را دارند‏، در کلیساها برنامه داریم. فضایی که در بخش ایمان‏داری مسیحیان هست، خیلی با فضای جشن و شادمانی بین مردم معمولی و در خانه‏ها متفاوت است. در کلیساها برنامه‏های خاص خودمان را داریم.

عکس: زیگ‌زاگ، بهمن کورونی

جشن داخل کلیسا شامل چه چیزهایی می‏شود؟

پرستش، موعظه‏های شروع سال نو، یک‌جور پاک‏سازی، شادی و جشن است. در این میان پاپانوئل هم آمده و هدیه‏ها رد و بدل شده است.

سال‏های اخیر در جامعه‏ی ایران و حتی جامعه‏ی غیرمسیحی آن‏، به احترام یا به خاطر نبودن شادی‏ها، مردم هم در شادی کریسمس و سال نو با گذاشتن درخت، تزئین کردن و… خود را دخیل می‏کنند. این فضا کمابیش در جامعه دیده می‏شود.

مکان‏هایی در تهران هست که مسیحیان و ارامنه بتوانند از آن‏جا وسایل مخصوص جشن کریسمس را تهیه کنند؟ جای خاصی متمرکز است؟

بله، فروشگاه‏هایی هست. باشگاه آرارات هر ساله، برای ارامنه بازارچه‏های کریسمس می‏گذارد. در کلیساها هم چه کلیسای کاتولیک، پروتستان یا گریگوری، هرکدام بازارچه‏های کریسمس را برپا می‏کنند.

در سطح شهر چطور؟

در سطح شهر هم فروشگاه‏هایی که فروشنده‏ی چنین وسایلی هستند، خیلی عمومیت ندارد. در خیابان میرزای شیرازی بیشتر است. می‏توان گفت به شکلی مرکزیت دارد.

برایتان پیش آمده که موقع خرید از این فروشگا‏ه‏ها احساس کنید غیرمسیحی‏یان هم حضور دارند و دارند خرید می‏کنند؟

امسال برایم جالب بود که بین دوستان و اطرافیان غیرمسیحی، خیلی‏ها درخت کاج تزئین کردند. فکر می‏کنم فضا یک مقدار بازتر شده است. با این‏که جامعه‏ی مسیحی در ایران در اقلیت است، اما می‏بینیم که غیرمسیحی‏ها هم خیلی به این جشن علاقه‌مند هستند و با احترام به آن نگاه می‏کنند.

این علاقه در فروشگاه‏ها، سطح شهر و جاهای پر رفت و آمد دیده می‏شود. می‏خواهم تأکید کنم که صرفاً یک جشن نیست، از نظر تاریخی عده‏ای معتقد هستند که تولد مسیح، روز ۲۵ دسامبر بوده و برای جمع مسیحی باایمان و معتقدی که به کلیساها می‏آیند، این جنبه مهم است و یک باور روحانی پشت قصه هست.

نمی‏توان گفت که صرفاً یک جشن، شادی و یک مراسم است. شاید برای افراد دیگر صرفاً جشن کریسمس و شب سال نو باشد، اما در جامعه‏ی مسیحی به خاطر تولد مسیح و کاری که مسیح با تولدش روی زمین انجام می‏دهد، یک جشن بسیار بزرگ و با اهمیت است.

عکس: روزنامه کارگزارن

بعد از ایران، به هلند آمدیم و با آرمان گفت و گو کردیم. از آرمان پرسیدم به عنوان یک ایرانی که حدود ۲۰ سالی است در هلند زندگی می‏کند و با جامعه‏ی ایرانی خیلی تماس ندارد، چه حسی نسبت به کریسمس دارد؟

با وجود این‌که ۲۰ سال است در این‏جا زندگی می‏کنم، هنوز آن کاراکتر ایرانی و سنتی‏ام از بین نرفته است و هم‏چنان آن را در خود دارم. اما نسبت به اوایل که این‏جا بودم تغییراتی در خودم ایجاد شده است.

اوایل بیشتر با دوستان ایرانی بودم. اما وقتی شروع به درس‏خواندن می‏کنی، تعداد دوستان کم می‏‏شوند، رابطه‏ها با ایرانی‏ها کم‏تر می‏شود، مسیر زندگی‏ات تغییر می‏کند و بیشتر با جامعه‏ی اروپایی و هلندی آشنا می‏شوی.

البته طی ۲۰ سال گذشته، به خاطر رابطه‏هایی که بیشتر با خارجی‏ها داشتم، از آداب سنتی آن‏ها هم بیشتر استفاده کرده‏ام و لذت برده‏ام.

خودم را فقط به فرهنگ و سنن ایرانی محدود نکرده‌ام. هرچند در جشن‏ها و مراسم ایرانی هم همیشه شرکت کرده‏ام و از آن‏ها لذت برده‏ام.

از لحاظ درونی، بیشتر حس نزدیکی با جشن‏های کریسمس و سال نوی میلادی داری یا این‌که سال نوی خودمان و عید نوروز حس سال جدید را برای تو می‏آورد؟

واقعیت این است که هردو مساوی هستند. اما از نظر عملی بودن قضیه، احساس می‏کنم کریسمس نزدیک‏تر به من است.

جشن سال نوی ایرانی که حدود ۲۱ مارس است، برایم جالب است اما با آن فاصله پیدا کرده‏ام، فقط به خاطر خانواده‏ام با آن رابطه دارم. اما این‏جا به این مناسبت زیاد کاری انجام نمی‏دهم، مگر این‌که کنسرت یا مراسم دیگری باشد که در آن شرکت می‏کنم.

در ایام کریسمس چکار می‏کنی؟ بیشتر با دوستان ایرانی‏ات هستی یا دوستان غیر ایرانی؟

اتفاقاً برای امشب، با یکی از دوستان ایرانی‏ قرار گذاشته‏ایم که شام دور هم باشیم. ولی هر سال را طور دیگری گذرانده‏ام، هیچ‏وقت از قبل برنامه‏ریزی نکرده‏ام.

بعضی‏ وقت‏ها برادرم را که او هم این‏جا زندگی می‏کند و دوستان دیگرم را دعوت می‏کنم. یا این‌که دوستان دیگر مرا دعوت می‏کنند. بعضی مواقع با دوستان هلندی که با هم در تماس هستیم، قرار می‏گذاریم. هیچ‏وقت الگوی مشخصی را دنبال نمی‏کنم.

در خانه‏ات درخت کریسمس تزئین شده است؟ یعنی تا این حد با آن حس نزدیکی داری؟ کادوی کریسمس برای کسی می‏خری؟ یا این‌که نه، فقط به صرف این‏که جشنی است، در برنامه‏های مختلف شرکت می‏کنی؟ می‏خواهم بدانم چقدر با این جشن مشغول می‏شوی و برای روزهای کریسمس برنامه‏ریزی می‏کنی؟

راستش را بخواهید، سال‏های سال درخت کریسمس را گذاشته‏ام. همیشه هم به خاطر مسایل محیط زیست و طبیعت، سعی کرده‏ام درخت مصنوعی بگذارم. از وجود این درخت در خانه‏ام لذت می‏برم.

با دید مذهبی به این قضیه نگاه نمی‏کنم و این جنبه کریسمس برایم جذابیت زیادی ندارد. ولی از نظر سنتی و این‌که جشن سال نو است، جذاب است.

خیلی سال‏ها درخت کریسمس در خانه‏ام دارم، ولی اتفاقی امسال تزئین نکرده‌ام. چون برنامه داشتم به سفر بروم ولی جور نشد. به همین دلیل درخت کریسمس را نگذاشتم.

برای عید نوروز چطور؟ برنامه‏هایی که برای این روزها می‏گذاری مثلاً مسافرت می‏روی یا این‌که درخت کریسمس می‏گذاری یا با دوستان شام می‏خوری چقدر با برنامه‏هایی که برای عید نوروز می‏چینی تفاوت دارد؟

حس می‏کنم برای کریسمس بیشتر وقت می‏گذارم و برنامه‏ریزی می‏کنم تا برای سال نو. برای سال نو، هفت سین و… ندارم.

البته یک سال که پدر و مادرم این‏جا بودند، به خاطر حضور آن‏ها این‏ کار را کردیم و خیلی هم زیبا بود. اما متأسفانه یادم نمی‏آید که در ۲۰ سال گذشته، خودم سفره‏ی هفت سین چیده باشم.