نخستین «کارشناس موسیقی» در دادگستری

پژمان اکبرزاده

در میان هنرمندان دنیای موسیقی هم مانند رشته‌های دیگر که به ویژه با قشر گسترده‌ای از مردم سرو کار دارند اختلاف‌ها و جر و بحث‌ها بر سر مسایل گوناگون کم نبوده است. در همین ایران خودمان یا در بین هنرمندان ایرانی در خارج، شاید بارها شنیده باشید که گفته شود شعر یا موسیقی فلان اثر از شخص دیگری بوده و به نام شخص دیگری معرفی شده؛ یا پروژه‌هایی که در میانه‌ی راه به خاطر اختلاف هنرمندان به پایان نرسیده‌اند.

اما ظاهراً این مساله در ایران دارد وارد مرحله‌ی تازه‌ای می‌شود. هنرمندان یا عوامل یک اثر، دیگر تنها به گله یا مطرح کردن حرف‌هایشان در محافل هنری، خصوصی و یا حتی رسانه‌ها اکتفا نمی‌کنند و می‌خواهند کار را از مراجع قانونی پی‌گیری کنند.

به همین دلیل در ایران دادگستری برای نخستین بار یک کارشناس موسیقی برای پرونده‌هایی از این دست در نظر گرفته است؛ کیوان ساکت، آهنگساز و تکنواز تار که تا کنون آثار گوناگونی از او به صورت کتاب و سی.دی منتشر شده است.

همین یکشنبه‌ي گذشته هم نخستین جلسه دادگاه وی در این زمینه است. از او دعوت شده تا به آنجا برود، پرونده‌ای را بررسی کند و نظرش را به دادگستری اعلام کند. به همین بهانه با کیوان ساکت گفت‌و‌گویی کردم و از او خواستم جزییات بیشتری برایمان بگوید درباره‌ی سمت «کارشناس موسیقی» در دادگستری .

کیوان ساکت: مثل همه‌ی رشته‌های دیگر که ممکن است بین اهالی آن، اختلافاتی بروز کند، بین اهالی موسیقی هم ممکن است اختلافاتی باشد. به این معنا که مثلاً یک شخصی یک آهنگی را ساخته باشد که یک نفر این آهنگ را بدون اجازه وی در فیلم خودش استفاده کرده است. یا اینکه مثلاً شخصی تعهد کند آهنگی را بخواند و بعداً از خواندن کار سر باز بزند. یا اینکه بر عکس، خواننده یا تهیه کننده‌ای پول بدهد تا آهنگساز یا تنظیم کننده آهنگی را تنظیم کند و وسط کار یکی از آنها از ادامه کار امتناع کند. اینجا طبیعتا مجبور می‌شوند به مراجع قانونی مراجعه کنند. به هر حال این مسایل در عرصه هنر ممکن است مانند همه‌ی عرصه‌های دیگر جامعه پیش بیاید.

کیوان ساکت، تکنواز تار و کارشناس موسیقی دادگستری

چه شده که الان در دادگستری چنین سمتی تعیین شده؟ آیا دعواها زیاد‌تر شده؟!

جا داشت که از دیر باز چنین جایی هم برای کار هنری در نظر گرفته شود. شاید به این دلیل بوده که اختلافات بین موسیقی‌دانان آنقدر زیاد نبوده که به دادگستری مراجعه کنند یا کمتر مراجعه می‌کردند. مسایل، کدخدامنشانه حل می‌شد.
الان اتفاقاً موردی است که یکشنبه به دادگاه می‌روم؛ به عنوان کارشناس. در این پرونده، آقایی که خواننده است و خودش هم تهیه کننده‌ی آلبوم بوده به یک آهنگساز مبلغ زیادی داده تا کارهای آلبوم را برای او تمام کند و در حین کار، آهنگساز به تعهدات خود عمل نکرده است. این چیزی است که من فعلاً در جریان آن هستم. شاید با مطالعه‌ی پرونده چیز دیگری دستگیرم شود. قاضی دادگستری از وزارت ارشاد تقاضا کرده یک نفر که به موارد هنری، تنظیم‌ها و دستمزدها آشناست نظر دهد. وزارت ارشاد هم بنده را معرفی کرده است.

چطور شما را برای این منظور انتخاب کردند؟

نمی‌دانم. حتماً فکر کرده‌اند که بنده‌ی حقیر این صلاحیت را دارم. یادم هست که از اداره‌ی ارشاد زنگ زدند که دادگستری می‌خواهد ما یک نفر را در زمینه‌ی موسیقی ملی ایران به عنوان امین معرفی کنیم، می‌توانیم شما را معرفی کنیم؟ گفتم خواهش می‌کنم اشکالی ندارد و بنده را معرفی کردند.

از زمانی که به این سمت منصوب شده‌اید از طرف همکاران و اهالی موسیقی واکنشی دیده‌اید؟

الان چند ماه است که این سمت ایجاد شده و من کارشناس مورد اعتماد دادگستری در زمینه‌ی مسایل هنری شده‌ام. ولی واقعیت این است که من اصلاً تا دو سه روز پیش که از یکی از خبرگزاری‌ها به من زنگ زدند و مساله را گفتم به کسی نگفته بودم. ولی همان آهنگساز و خواننده‌ای که در دادگاه پرونده دارند و مطلع شدند قرار است کارشان به دست من کارشناسی شود تلفن‌های مختلفی به من زدند. هر کدام هم دلایل خودشان را می‌گفتند. من تنها شنونده بودم تا اینکه پرونده را مطالعه کنم و با قاضی تماس بگیرم.

این سمت قدری جلوی فعالیت‌های اصلی شما را در زمینه موسیقی نمی‌گیرد؟ به‌ویژه وقت‌تان را؟

خیر. مطالعه‌ی پرونده است. من هم به این کارها وارد هستم.
خیلی وقت نخواهد گرفت. امیدوارم که نگیرد. در تاریخ موسیقی ایران شاید این نخستین‌بار باشد که یک هنرمند را به عنوان کارشناس موسیقی از سوی دادگستری دعوت می‌کنند تا کمک کند به اینکه رای، منصفانه‌تر و عادلانه‌تر صادر شود چون خود قضات که صلاحیت و تجربه در تصمیم‌گیری در مسایل هنری را ندارند، البته اگر از ما نرنجند. اسباب خوشحالی‌ است که به یک آدمی که در این رشته استخوان خرد کرده مراجعه کرده‌اند.