گناه زن بودن

شهرنوش پارسی پور

چهارمین بخش خاطرات خانم شهرنوش پارسی‌پور را از اینجا بشنوید.

محتوای فایل صوتی اندکی با متن متفاوت است.

زن در چادر سفید، مادربزرگ،طوبا غفاری، تابستان 1325

پیش از این در گزارش زندگی‌ام گفتم که احساس ترس و گناه در من زمانى شديدتر شد كه مادر بزرگ مرتب درباره بكارت با من صحبت مى كرد. آدم اگر بى سيرت مى شد ديگر نمى توانست زنده بماند.

هنگامى كه مى پرسيدم بى سيرت يعنى چه؟ مى گفت، ”يعنى اين كه پوست صورت آدم را بكنند و آدم را در چاهى بيندازند.“ البته اين پاسخ ترسناك كه هيچ ربطى به مسئله بكارت نداشت بيدرنگ پس از حرف زدن درباره بكارت به ميان مى آمد و مرا به شدت مى ترساند. روشن است كه مادر بزرگ به خود اجازه نمى داده به طور سر راست و روشن درباره مسائل جنسى حرف بزند. اما ابعاد كنده شدن پوست صورت در ذهن من بسيار عظيم بوده. بدون آن كه برايم روشن باشد چرا اين پوست كنده شده صورت را به دو ماجرائى كه برايم پيش آمده بود ربط مى دادم.

مطمئن هستم بخش قابل تامل حالت حجب و شرمندگى، زود رنجى و اضطراب دائمى من در كودكى به دليل همين دو خاطره بوده است.

مادر بزرگ داستان ديگرى نيز تعريف مى كرد كه به اندازه خودش ترسناك بود. دخترى با يك غلام سياه به سوى خانه حركت مى كنند. شب است. دارند از گورستانى رد مى شوند. غلام دچار حس شهوت مى شود و به دختر حمله مى برد و او را به مقبره اى مى كشاند. دختر به شدت مقاومت مى كند. غلام چاقوئى درآورده و دختر را تهديد مى كند و دختر ناگهان چاقو را از دست او خارج كرده و به قلب غلام سياه فرو مى كند. مرد درجا مى ميرد و دختر كه در شب تاريك نمى تواند حركت كند در همان مقبره مى نشيند. در همين موقع چند دزد براى تقسيم اموال دزدى وارد مقبره مى شوند. دختر با كمال شجاعت دست غلام سياه را مى برد و به طرف آنها مى اندازد. دزدان وحشت زده فرار مى كنند و روز بعد دختر سربلند و مغرور به خانه برمى گردد و ماجرا را شرح مى دهد...

البته نكاتى در اين داستان هست كه آدم را به فكر وامى دارد. در همان كودكى من فكر مى كردم چرا غلام سياه است؟ چرا بايد فكر كنيم كه سياهان متجاوز هستند؟ عمل دختر هم به نظرم ترسناك مى آمد، چون در خودم آن قدرت را نمى ديدم كه كسى را بكشم، اما در خيالبافى هايم در يك چنين صحنه اى وارد مى شدم و موفق مى شدم با سخنرانى هاى طويل و كسل كننده غلام سياه را وادارم تا دست از سرم بردارد.

گناه بچگی، عقوبت بزرگسالی

چهل و چهار ساله هستم. در حمام هاى آب گرم رامسر در حوض كم عمقى نشسته ام و به اهالى روستائى وار رامسر نگاه مى كنم كه مشغول تن شوئى و سر شوئى هستند. دختر بچه شش هفت ساله اى از برادر سه چهارساله اش مراقبت مى كند و با او بازى مى كند. بعد من متوجه مى شوم كه دختر بچه به طور مرتب تن خود را به پسر بچه مى مالد.

در همان آب هاى معدنى رامسر، در حمام ديگرى هستم. باز روستائيان جمع شده اند. پسر بچه هفت هشت ساله اى به همراه آنهاست. من به شوخى مى گويم، ”اين پسر ديگر به اندازه شمشير شده و نبايد به حمام زنان بيايد.“ زن شوخى از اقوام پسر مى گويد، ”نگران نباش! پيش از آن كه بيائيم دول او را بريديم و گذاشتيم دم آينه.“ مى خندد. پسر بچه خشمگين است بسيار به او برخورده است. شلوارش را پائين مى كشد و شروع به شاشيدن مى كند تا من دولش را ببينم و بفهمم كه آن را نبريده اند، و ناگهان در روانشناسى مرد و زن چيزى به نحوى مبهم، برايم روشن مى شود

به نظر مى رسد زن به طور كلى دچار احساس گناه است. مسئله به سادگى اين است كه در رابطه جنسى، حالت بدنى او به گونه اى ست كه گويا هميشه مورد هجوم قرار مى گيرد. اين در حالى ست كه مرد "دخول" مى كند و حالت "فاعلى" دارد. از آنجائى كه بسيارى از زنان به راستى مورد تجاوز قرار مى گيرند بايد باور كرد كه خاطرات جنسى دوران كودكى نقش بسيار مهمى در شكل دادن به شخصيت آنان دارد. او در بچگى "گناه" كرده، و حالا در بزرگى مورد تجاوز قرار مى گيرد. آيا تمايل به خود پوشى، كه در فرهنگ ايران گاهى تا مرحله جنون آميز به كلى خود را پوشاندن پيش مى رود ريشه در اين خاطرات كودكى دارد؟

به موردى كه در زندان شنيدم مى انديشم. در آنجا زندانيانى را كه از نظر روانى به هم ريخته بودند به بندى برده بودند و بى آن كه آنها را معالجه كنند به حال خود واگذاشته بودندشان. يك زندانى شاهد رفتار عجيب دو زندانى ديگر بوده است. يكى از اين دو زندانى خود را به گونه اى مى پوشانده كه حتى چشمانش ديده نمى شده، و دومى آنچنان زنجير پاره كرده بوده كه حتى شورت را تحمل نمى كرده. زندانى نخستين به شدت مورد توجه و محبت پاسداران زن بوده. زندانى دوم برعكس دائم كتك مى خورده. در مسئله حمام كردن هردو زندانى مشكل ايجاد مى كرده اند. يكى مى خواسته با تمام لباس هاى تنش به حمام برود و دومى كاملا لخت راهى حمام مى شده. آيا اين دو زندانى محصول تجاوز در كودكى هستند؟

اگر فرض كنيم دخترى كه من در حمام آب معدنى رامسر ديدم بچگى هردوى اين دخترها باشد مى توان باور كرد كه اگر رفتار دختر كشف و به شدت مورد تنبيه قرار گرفته باشد مى تواند شبيه دخترى بشود كه دائم خود را مى پوشاند، و يا شايد هم برعكس، در يك واكنش روانى، دچار ميل لخت شدن دائمى بشود. برعكس، اگر كارى كه او مى كند كشف ناشده باقى بماند صورت هاى مختلف رفتارى بروز خواهد كرد كه يكى از آنها مى تواند احساس دائمى گناه و جدا شدن از پيكره اصلى جامعه باشد.