تازه‌های نشر: «ملکم خان»

«ملکم خان، نظریه‌پرداز نوسازی سیاسی در صدر مشروطه» نوشته حسن قاضی‌مرادی از سوی نشر اختران در ۳۰۰۰ نسخه منتشر شده است.

در این کتاب، با بررسی انتقادی ۵۰ سال فعالیت سیاسی ملکم خان، دستاوردها و تاثیرهای اندیشه و عمل او به عنوان نظریه‌پرداز نوسازی سیاسی در صدر مشروطه معرفی شده است.

در عین حال، این بررسی، پرتویی می‌افکند بر نقش روشنفکران ایران در دگرگونی‌های سیاسی – اجتماعی در دوره‌ای که به نهضت مشروطیت انجامید.

کتاب، شامل دو فصل «اندیشه سیاسی ملکم خان» و «در جستجوی داوری» است. در فصل نخست، سه دوره متمایز فعالیت سیاسی ملکم و در فصل دوم، آرای برخی پژوهشگران، به ویژه آرای ماشاءالله آجودانی در کتاب «مشروطه ایرانی» در ارتباط با فعالیت‌های سیاسی ملکم با رویکردی انتقادی تحلیل شده است.

آقای قاضی مرادی در پیشگفتار کتاب آورده است:«در مورد وجه عام برخورد با جنبش روشنفکری، تا پیش از انقلاب اسلامی، تحلیل ما از شکست‌ها و ناکامی‌ها در دگرگونی‌های سیاسی و اجتماعی دوره معاصر و عقب‌ماندگی‌های همه‌جانبه جامعه ما، بیشتر، با برجسته کردن نقش عوامل خارجی، آن هم در چارچوب «نظریه توطئه» ساخته و پرداخته می‌شد.»

نویسنده در ادامه، با اشاره به این‌که «در پی استقرار جمهوری اسلامی، ناگزیر شدیم در تحلیل شکست‌ها و ناکامی‌ها، روی به عوامل داخلی بگردانیم» افزوده است که به دلیل افراط‌ها و تفریط‌ها، هر دو این نظریه‌ها شکست خوردند.

وی در بخش دیگری از پیشگفتار می‌نویسد که باید داوری‌های مورخین اروپایی و فرنگیان از تاریخ معاصر ایران را در بوته نقد تاریخی خود محک بزنیم تا به «دلالی» فکری آنها نپردازیم و نیز تلاش کنیم در جهت دوری از مقصر جلوه دادن روشنفکران در همه نابسامانی‌های سیاسی – اجتماعی، پیش برویم.

قاضی مرادی، با توجه به وجود برخوردهای عام و خاص به جنبش روشنفکری و ملکم خان و نیز با اعتقاد به این که جنبش روشنفکری ایران، به نقد جدی و همه جانبه‌ای نیاز دارد، پرداختن به سیر تحولات اندیشه‌های سیاسی ملکم در این کتاب را ضروری دانسته است.

در بخشی از کتاب از زبان ملکم درباره «هوچیگری» به عنوان یکی از ویژگی‌های فرهنگ سنتی دیوان‌سالاران آمده است: «یک خبط کلی ما این است که علوم مملکت‌داری را آسان‌تر از ادنی صنعت می‌شماریم. مثلا به وزرا می‌گوییم: یک شمع کافور بسازید، همه می‌خندند و می‌گویند ما نمی‌توانیم. بعد می‌گوئیم: بیائید ایران را نظم بدهید، فی‌الفور همه فریاد می‌زنند که ما حاضر هستیم و بهتر از همه کس می‌توانیم از عهده این‌کار برآئیم. هیچ کس نمی‌پرسد که آقای وزیر، تنظیم ایران از کجا آسان‌تر از ساختن شمع کافوری شد؟»

قیمت این کتاب، ۴۸۰۰ تومان است.