شوخی

سید ابراهیم نبوی

نمی‌دانم چه کسی شوخی را آغاز کرد؟ آیا فکر کرده بود که ما در این جهان بی‌سروته باید چه بکنیم؟ گفته‌اند جهان بازی است و ما آمده‌ایم تا بازی کنیم.

شاید کانت و دکارت و نیچه با شنیدن این اظهارنظر کودکانه، ابرو در هم بکشند و جهانی پر از اندیشمندان بزرگ را به عنوان مصداقی برای اشتباه گفته‌های ما توی چشم‌مان فرو کنند.

شاید موریس مترلینگ با همه حشرات جورواجورش به اثبات نظم بی‌انتهای هستی برآید. البته ما هم می‌توانیم انگشت به لانه زنبورهای موریس مترلینگ بکنیم و تمام نظم‌شان را به هم بریزیم.

شاید روح مارکس که گفته بود «سرانجام سرمایه‌داری زیر گام‌های آهنین پرولتاریا خرد خواهد شد.» با دیدن لکه روی پیشانی میخائیل گورباچف، به شوخی تلخی به نام پوتین و کاسترو فکر کند و این بار تکرار تراژدی سوسیالیسم را در کمدی ببیند.

شاید اگر با جهان شوخی کنیم سارتر و کانت و دکارت در گورشان بلرزند، اما بگذار سید بارت جوان ما با اسباب بازی‌هایش زیر شیروانی بازی کند و جهان را به شوخی بگیرد. ما شوخی را آغاز می کنیم.

«‌سید بارت» وقتی با آن اسباب بازی‌های زیر شیروانی و آن داستان‌های مالیخولیایی‌اش موسیقی راک را به هم ریخت، هنوز چندان فاصله‌ای از کودکی نگرفته بود. هنوز شوخی را می‌فهمید و می‌توانست ترانه‌ها و بازی های کودکی‌اش را به موسیقی تبدیل کند.

سید بارت در لوسیفر سام که در آلبوم «نی زن در آستانه سپیده‌ام» آمده است، می‌گوید:

حنا، حنا خانوم، تو جادوگری
تو دست چپ نشستی
و گربه هه دست راست
وای! نه
این گربه یه جوری یه که نمی‌تونم وصفش کنم

نگاه وارونه به زندگی، شاید یکی از زیبایی‌های موسیقی پاپ و راک است. شوخی‌هایی که گاه در محتوای ترانه نفوذ می‌کند و گاه موضوع ترانه می‌شود.

هنوز نمی‌دانم منظور بی‌تلز از جنگل نروژی چیست. احتمالاً باید جنگل نروژی چیز جالبی باشد، اگر چنین نبود احتمالاً بی‌تلز این‌قدر برای خوب نشان دادنش اصرار نمی‌کرد. این هم یک نوع از زندگی است.

لوسیفر سم

یه وقت یه یاری داشتم
یا بهتره بگم
اون منو داشت
خونه شو بهم نشون داد
خوب نیست، یه جنگل نروژی؟

خواست که بمونم و جایی بشینم
دور و برم رو دید زدم و صندلی ندیدم

روی قالیچه نشستم
وقت رو گذروندم
شراب رو نوشیدم
تا نیمه شب گپ زدیم
و اون گفت: حالا دیگه وقت خوابه
گفت که از صبح کار کرده و شروع کرد به خندیدن
گفتم اما من نه، و خزیدم به طرف حموم واسه خوابیدن

وقتی که بیدار شدم
تنها بودم
و مرغ از قفس پریده بود

پس یه آتیش روشن کردم
خوب نیست، یه جنگل نروژی؟

بی‌تلز

شوخی و نگاه وارونه به جهان گاه به متن و محتوای شعر می‌آید و ما را در دنیایی وارونه و عوضی رها می‌کند و گاه موضوع زندگی می‌شود. آن‌جایی که «بی‌جیز» یکی از محبوب‌ترین گروه‌های موسیقی دهه هفتاد، زیباترین ترانه‌شان را آغاز می‌کنند.

من شوخی را آغاز کردم. شوخی‌ای که می‌تواند همه را به گریه بیندازد یا همه را بخنداند. شاید گریه ما نیز دیگران را به خنده بیندازد. مگر بسیاری به گریه‌های ما نمی‌خندند؟ بی‌جیز ترانه‌ای دارد به نام «من شوخی را آغاز کردم. در این ترانه چنین می‌آید...»

من شوخی را آغاز کردم، شوخی‌ام همه را به گریه انداخت.
اما من خیال نمی کردم که این شوخی درباره خودم بود، آه! نمی‌دانستم.

من گریستن را آغاز کردم، گریه‌ام همه را خنداند.
آه! اگر فقط می دانستم که این شوخی درباره خودم بود...

بی‌جیز

من به آسمان نگاه کردم، و با دستم چشمانم را مالیدم.
از روی تخت افتادم، سرم از آن‌چه گفته بودم درد می‌گرفت.

تا این‌که بالاخره مردم، با مرگ من همه شروع به زندگی کردند
آه! اگر فقط می‌دانستم که این شوخی درباره خودم بود...

من به آسمان نگاه کردم، وبا دستم چشمانم را مالیدم.
از روی تخت افتادم، سرم از آن‌چه گفته بودم درد می‌گرفت.

تا این‌که بالاخره مردم، با مرگ من همه شروع به زندگی کردند
آه! اگر فقط می‌دانستم که این شوخی درباره خودم بود...