در می 68 در پاریس چه گذشت

سلسله برنامه‌ای که از این هفته خواهید خواند و امیدواریم برخی از این برنامه‌ها به صورت فایل دیداری در وب‌سایت زمانه منتشر شود، برنامه‌ای است به نام « روی تاریک ماه». در این برنامه‌ها سید ابراهیم نبوی می‌خواهد با استفاده از نوشته‌ها، آوازها و تصاویر و به‌خصوص موسیقی راک، موضوعاتی مانند انقلاب، عدالت، آزادی، مسائل زنان، جنگ، صلح، جنبش علیه تبعیض نژادی، تنهایی و دنیای مدرن را به شما بگوید. چهار قسمت اول ما که در ماه می پخش می‌شود، اختصاص دارد به جنبش می 68، جنبش دانشجویی، انقلاب و جنبش‌های خیابانی و سرودهای جنبش چپ در ایران. در این قسمت مروری می‌کنیم به جنبش می 68 پاریس.

جنبش می 68

پاریس، مه 1968، کارتیه لاتن، سوربن... امروز چهل سال از آغاز جنبش می 68 پاریس می‌گذره، چهل سال برای دوباره دیدن آن روزها شاید کافی باشه. مه 68 در پاریس نبض زندگی در خیابان‌ها می‌زد.

پاریس، شهر روشنفکران

پاریس، شهری که دانشگاه‌ها و خیابان‌هایش کلاس درس دنیای جدید است.
پاریس، شهر سرخوشی‌ها و شادمانی‌ها و نیست انگاری و هیچ اندیشی

پاریس، شهر روشنفکرانی با صورت‌های نتراشیده و بوی سیگار و نگاه‌های مهاجم معترض.

پاریس، شهری که هرگز چراغ‌های آن خاموش نمی‌شود و به خواب نمی‌رود.

پاریس، شهر اتاق‌های کوچک برای آدم‌هایی که از زیر چکش‌ها در تمام جهان گریخته‌اند

پاریس، شهر کافه‌ها و روزنامه‌ها و سالن‌ها و موزه‌ها

پاریس، شهر آدم‌های رنگین، متروهای کثیف، قدم‌های تند، بوسه‌های طولانی و شراب‌های کهنه

پاریس، شهری که راه همه‌ی انقلاب‌ها از آن می‌گذرد

پاریس، شهری که گورستانش تاریخ مدفون شده‌ی اندیشه و انقلاب در روزگار ماست

پاریس، شهری که به قول مارکس همیشه برای انقلاب آماده است.

پاریس، شهر آزادی، شهر انقلاب، شهر اعتراض و شهر می 1968

پاریس را با صدای ایومونتان و ادیت پیاف بشنوید.

ماه می امسال برابر است با چهلمین سال می 68، تقریبا همه رسانه‌ها و به خصوص اینترنت پر است از صداها و تصاویر رویدادی که در می 68 رخ داد و جهان را تکان داد.

جنبش می 68 حاصل سه واقعه‌ی دهه‌ی شصت است، جنگ ویتنام، کشته شدن مارتین لوتر کینگ در جریان مبارزات مدنی مردم آمریکا، و نیاز به آزادی که توسط بنیادهای کهنه و دولت‌های سنتی اروپایی نقض می‌شد. نسل جوان آزادی می‌خواست، جنگ نمی‌خواست و از نژاد پرستی خشمگین بود.

جنبش مه 68 با هویت چپ مارکسیستی، علیه استبداد، امپریالیسم، نابرابری نژادی و جنسی، فشارهای اقتصادی بر کارگران و سیستم کهنه آموزشی دانشجویان آغاز شد. گر چه مه 68 با جنبش دانشجویی شروع شد، ولی زمینه‌های یک جنبش عمومی و گسترده‌ی کارگری از سال‌های قبل فراهم شده بود.

مه 68 در آلمان و جنبش دانشجویی

جنبش می 68 اگر چه در پاریس به جلوه آمد، اما در آلمان آغاز شد. جنبش چپ دانشجویی آلمان نقش بزرگی در رادیکال کردن مبارزات سیاسی و اجتماعی در اروپا و به خصوص فرانسه داشت.

در تظاهرات علیه دیدار شاه ایران در دوم ژوئن سال 1967 در برلین یک دانشجوی 26 ساله به نام «بنو اونه زورگ» توسط پلیس در حین تظاهرات کشته شد. از این لحظه به بعد دانشجویان صحنه‌ی سیاسی آلمان را در دست گرفتند. دانشگاه تصمیم گرفت محدودیت‌هایی را برای آنها در نظر بگیرد، ممنوعیت از تحصیل، بازپرسی، ممنوعیت از شرکت در تظاهرات و بالاخره دستگیری آنها.

دولت آلمان و مطبوعات دست راستی، دانشجویان را «خرابکار» و «ریشوهای کثیف چماقدار» خواندند و وقتی دولت به برخورد با دانشجویان پرداخت، شهرهای آلمان به هم ریخت. دولت آلمان آماده اعلام حالت فوق العاده بود، اما ویلی برانت که پسرش در تظاهرات دستگیر شده بود، تصمیم گرفت با دانشجویان مذاکره کند.

به دنبال گسترش جنبش دانشجویی در آلمان پاریس نیز دچار التهاب شد.

تصویری از جنبش می 68 پاریس را ببینید.

مه 68، جنبش کارگری

قبل از ماه مه و ژوئن 1968 بیکاری بیش از هر چیز دیگری موجب نگرانی کارگران بود. اعتصابات متوالی معدنچیان این موضوع را ثابت می‌کند. در صد بیکاری تا آن جا پیش رفت که حتی ژرژ پمپیدو نخست وزیر وقت، بیکاری را یک مشکل دائمی مطرح کرد. در تعدادی از کارخانه‌ها قبل از ماه مه و ژوئن اعتصابات کارگران شروع شده بود. همه‌ی قطارها، متروها و اتوبوس‌ها در همه جا، در تمام شهرها متوقف شده بودند. این اولین اعتصاب عمومی شگفت انگیز در تاریخ جنبش کارگری فرانسه بود. نه میلیون نفر از 17 میلیون حقوق بگیر در اعتصابات شرکت داشتند.

جنبش دانشجویی فرانسه و مه 68

در سال 68 هنوز یونیفرم در دبیرستان‌های فرانسه اجباری بود و هنوز از طرف هیات دانشگاه معیارهای انتخابی برای ورود به دانشگاه اعمال می‌شد. آزادی بیان و عقیده در مورد مسایل سیاسی برای کادر دانشگاه غیر قابل تحمل بود ، دانشجویان احساس می‌کردند در پادگان زندگی می‌کنند.

کمیته‌های انضباطی دانشگاه می‌توانست دانشجویی را به این یا آن دلیل اخراج یا برای مدتی از تحصیل محروم کند. رابطه‌ی دانشجویان دختر و پسر بسیار محدود بود و دانشجویان پسر حق رفتن به خوابگاه دختران را نداشتند.

در سال 1968، دانشکده‌ی تئاتر محل فعالیت و بحث گروه‌های مختلف سیاسی دانشجویی بود. قبل از ماه مارس، کمیته‌ی انضباطی دانشکده هشت نفر از دانشجویان را به این کمیسیون احضار کرد که احتمال اخراج آنها برای شش ماه یا یک سال داده می‌شد. خانواده‌ها، دوستان و دانشجویان اطراف سوربن که کمیسیون انضباطی در آنجا برگذار می‌شد را محاصره کردند.

فریاد هزاران دانشجو باعث وحشت کمیته‌ی انضباطی شد. این اولین اعتراض دانشجویی قبل از ماه مه بود. روز 22 مارس با دستگیری پنج دانشجوی عضو کمیته‌ی علیه جنگ ویتنام در هنگام تظاهرات در جلو دفتر آمریکن پرس اعتصابات عظیم دانشجویی آغاز شد.

دانشکده‌ی تئاتر بسته شد. در 3 مه، دانشجویان حیاط دانشگاه سوربن را اشغال کردند. رییس دانشگاه از پلیس برای تخلیه کمک خواست. علی‌رغم توافق و قولی که به دانشجویان مبنی بر عدم دخالت پلیس هنگام خروج داده شده بود، پلیس تعدادی از آنها را دستگیر کرد. از این لحظه به بعد، در محله‌ی لاتین زد خورد و درگیری دانشجویان و دانش آموزان با پلیس قابل کنترل نبود و کشور در حالت التهاب کامل بود.

می‌خواهم برایتان ترانه‌ای از جنبش مه 68 پاریس پخش کنم، ترانه‌ای به نام «من بچه‌های مه 68 رو دوست دارم.»

ترانه «من بچه‌های مه 68 را دوست دارم» را بشنوید.

می 68 به نتیجه رسید، دوگل استعفا داد، آزادی و سیاست در دانشگاه‌ها به رسمیت شناخته شد، فضای سیاسی جامعه باز شد و سانسور از رسانه‌ها رخت بربست.