کنسرتویی ماندگار برای ویلن‌نوازان

«کنسرتو ویلن» اثر فیلیکس مندلسون بارتولدی، یکی از مشهورترین آثار این آهنگساز آلمانی است و دائما در گوشه و کنار دنیا به اجرا در می‌آید.

ایده ساخت این اثر را در اصل، فردیناند داوید مطرح کرد؛ هنرمندی که سرگروه نوازندگان ارکستر گواندهاوس لایپزیگ بود. ذهنیت ساخت کنسرتو ویلن در سال 1838 شکل گرفت ولی با اینحال تکمیل اثر، شش سال به طول انجامید و تا سال 1845 هم به اجرا در نیامد.

چهره فیلیکس مندلسون روی یکی از تمبرهای پستی در آلمان

پس از نخستین اجرای کنسرتو ویلن مندلسون در مارس 1845، اثر به زودی به عنوان یک کار برجسته برای ویلن و ارکستر شناخته شد. برای نخستین اجرا، مندلسون به شدت بیمار شد و رهبری ارکستر به آهنگساز دانمارکی، نیل گاده سپرده شد. ولی در اکتبر همان سال، مندلسون موفق شد خودش هم در کنسرتی این اثر را رهبری کند

کنسرتو ویلن مندلسون یکی از نخستین کنسرتو ویلن‌ها بود که در دوره رومانتیک آفریده شد و بسیاری از آهنگسازان را تحت تاثیر قرار داد. گرچه این کنسرتو در فرم سنتی سه بخشی ساخته شده بود ولی نوآوری‌های گوناگونی در دوره خود در بر داشت؛ از جمله حضور سریع تکنواز ویلن در آغاز اثر (بدون مقدمه طولانی) و وصل شدن سه بخش مستقل اثر به هم بدون وقفه.

بخشی از نخستین موومان کنسرتو ویلن از مندلسون؛ تکنواز: شلومو مینتز، ارکستر فیلارمونیک اسراییل به رهبری زوبین مهتا

در پی بخش نخست و پرتحرک کنسرتو، بخش دوم، بیانی رویایی و رمز آلود دارد که برخی منتقدان موسیقی آن را نزدیک به فضای یکی دیگر از آثار مندلسون به نام «ترانه‌های بدون کلام» ارزیابی کرده‌اند.

بخشی از موومان دوم کنسرتو ویلن از مندلسون؛ تکنواز: شلومو مینتز، ارکستر فیلارمونیک اسراییل به رهبری زوبین مهتا

یوزف یواخیم، یکی از برجسته ترین تکنوازان ویلن، در جشن هفتاد و پنج سالگی خود به میهمانان گفته بود: «آلمانی‌ها چهار کنسرتو ویلن دارند: عظیم‌ترین، کنسرتوی بی‌همتای بتهوون است، دیگری اثر جدی برامس، اغواکننده‌ترین را ماکس بروخ آفریده ولی درون گرا‌ترین کنسرتو ساخته مندلسون است.»

با گذشت سالها از آفرینش کنسرتو ویلن مندلسون، این اثر همچنان در زمره آثار چالشی برای نوازندگان ویلن به شمار می‌رود و در عین‌حال، اثری محبوب و روح‌نواز برای دوستداران موسیقی.