قتل‌های ناموسی و حاشیه‌نشینان مهاجر

الاهه نجفی

مریم مجدلیه، نوشته‌ی فریدریش هبل یک اثر کلاسیک است، اما معاصر ماست: خانواده‌ای از مهاجران مسلمان حاشیه‌نشین در آلمان فرومی‌پاشد. این خانواده به سنت‌ها و اعتقاداتش پایبند است و با این حال کودکانی که در این خانواده پرورش می‌یابند، در جامعه‌ی میزبان با ارزش‌ها و ملاک‌های تازه‌ای آشنا می‌شوند که از هر نظر در تقابل با ارزش‌های سنتی و اخلاقی والدین‌شان قرار دارد. از هم‌این‌رو دو نسل که با هم و با انتظارات و خواسته‌های هم از زندگی بیگانه شده‌اند، در برابر هم قرار می‌گیرند. خانواده که می‌بایست مکان امنی برای اعضایش باشد به میدان جدال‌های بی‌پایان بدل می شود. خطایی که بدون پیامد نیست. با فرهنگ کسرایی، از بازیگران این نمایش که به زودی توسط گروه «پری‌فری» در فرانکفورت روی صحنه می‌رود گفت و گویی انجام داده‌ایم که می‌خوانید:

گروهی از بازیگران نمایش مریم مجدلیه در حال بحث و گفت و گو

آقای کسرایی، نمایشی که شما در آن ایفای نقش می‌کنید، یک نمایش کلاسیک است و با این حال به یک موضوع کاملاً مطرح می‌پردازد

اسم این نمایش مریم مجدلیه است، نوشته‌ی فریدریش هبل، نویسنده‌ی آلمانی که این نمایش‌نامه را سال ۱۸۴۳ نوشته است. الکساندر بریل، کارگردانی که در تآتر شهر فرانکفورت کار می‌کند و سال‌های سال است که نمایش‌های زیادی را روی صحنه آورده است، روی این نمایش‌نامه کار کرده و حالا قرائت تازه‌ای از آن را به نمایش می‌گذارد.

یک نمایش کلاسیک آلمانی با بازیگران خارجی و موضوع مهاجران؟

موضوع این نمایش‌نامه «غیرت» هست و قتل‌های ناموسی در خانواده. آقای بریل با مهاجران زیاد کار می‌کند و در آثارش هم به زندگی مهاجران زیاد می‌پردازد. در این نمایش بسیاری از بازیگران از هنرپیشه‌های مهاجر به آلمان هستند. بازیگران خارجی در این نمایش به نوعی زندگی خودشان را روی صحنه بازی می‌کنند. ما هشت بازیگر هستیم و این بازیگران از کشورهایی مثل ترکیه، عراق، ایران، و الجزایر می‌آیند.

صحنه‌ای دیگر از نمایش مریم مجدلیه

مریم مجدلیه کی روی صحنه می‌آید؟

این نمایش برای اولین بار دهم سپتامبر در فرانکفورت روی صحنه می‌رود و اجراهای بعدی آن هم در ماه اکتبر و نوامبر برگزار می‌شود.

با توجه به اینکه زن‌کشی، خواهرکشی و اصولاً قتل‌های ناموسی در بین خانواده‌های مهاجر مسلمان، در آلمان خبرساز بوده، آیا پرداختن به این موضوع موجب بدفهمی و سوءتفاهم‌های فرهنگی نمی‌شود؟

ما در حین تمرین‌هایی که می‌کردیم، با بازیگرها و با خانواده‌های‌شان در ارتباط تنگاتگ بودیم. خانواده‌ها نگران بودند. نگران بودند که حالا این بچه‌ها روی صحنه چه می‌خواهند بگویند، آیا به سنت‌هایی که آنها به آن اعتقاد دارند و بچه‌هاشان را بر اساس آن سنت‌ها بزرگ کرده‌اند و پرورش داده‌اند توهین خواهد شد یا نه؟

این موضوع از مهم‌ترین و اساسی‌ترین موضوعاتی بود که ما در تمرین‌ها به بحث می‌گذاشتیم. می‌خواستیم ببینیم تا چه حد می‌شود به این تابوها نزدیک شد، بدون آن‌که کسی احساس کند به او توهین شده است. به هر حال همیشه این احتمال هست که کسانی یک نمایش را توهینی به خودشان تصور کنند.

واقعیت این است که چه در آلمان، چه در سوئد و چه در کشورهای اروپایی عده‌ای از مهاجران مسلمان، به دلیل سنت عقب‌مانده‌ی ناموس‌پرستی و مسأله‌ی غیرت که به هر حال هنوز ظاهراً عده‌ی زیادی به آن پایبند هستند، کسانی به قتل می‌رسند، کسانی به زندان می‌افتند و خانواده‌هایی از هم فرومی‌پاشند. ما با این نمایش تلاش می‌کنیم مجموعه‌ای از رخدادها را که در نهایت به فروپاشی خانواده می‌انجامد نشان بدهیم.

اسم گروه شما چی هست و شیوه‌ی کار چگونه است؟

گروهی که کارگردان این نمایش دارد، اسمش هست «پری‌فری». پری‌فری به معنی حاشیه است و این کارگردان هم در آثارش به زندگی حاشیه‌نشین‌ها می‌پردازد. هر بار به عده‌ی جدیدی از بازیگران کار می‌کند و این بازیگران را به فراخور موضوع انتخاب می‌کند. موضوع اصلی‌ای که او به آن علاقه دارد همانا رابطه‌ی حاشیه‌نشین‌های خارجی‌ست با باقی مردم.

مخاطب شما کیست؟ آیا مخاطب شما این حاشیه‌نشین‌ها هستند یا مردمی که در متن اجتماع زندگی می‌کنند؟

مخاطب اصلی ما آلمانی‌ها هستند و بخشی هم حاشیه‌نشین‌ها. زبان هم آلمانی است. مسائلی که بیان می شود، بسیار کلی است. برای مثال در این نمایش بازیگرها از کشورهای مختلف آمده‌اند و زبان مشترک‌شان آلمانی است و در مجموع با وجود تفاوت‌های ملیتی یک خانواده را به نمایش می‌گذارند. در نهایت نمی‌شود گفت اعضاء این خانواده کجایی هستند. همین‌قدر معلوم است که اینها از حاشیه‌نشین‌ها هستند و طبعاً با موضوع غیرت و مسئل ناموسی درگیرند. هدف این است که آلمانی‌ها با این موضوعات آشنا بشوند و حاشیه‌نشین‌ها هم از درون به درک متفاوتی از این موضوع برسند و این درک متفاوت را در معرض دید حاشیه‌نشین‌های دیگر قرار دهند.

ششم و هفتم سپتامبر، ساعت ۱۹ تمرین‌های نمایش مریم مجدلیه در حضور تماشاگران برگزار می‌شود. پس از پایان تمرین‌ها، تماشاگران می توانند با آلمساندر بریل و بازیگران این نمایش بحث و گفت و گو کنند. علاقمندان به شرکت در این جلسه می‌توانند با نشانی زیر تماس بگیرند.
v.falkenstein@sanktpeter.com