نقد اجتماعی همراه با نگاه شاعرانه

پانته‌آ بهرامی

آثار آلا دهقان هنرمند جوان مقیم تهران زینت بخش نگارخانه توماس اربن Thomas Erben در شهر نیویورک است و تا ششم اوت ادامه دارد.

آثار آلا دهقان از تنوع و سادگی برخوردار است. کاغذ، مقوا، گواش، ماژیک و... نشان از سادگی درابزاز و فرم دارد و معصومیت و پرش از یک فضای ذهنی به فضای دیگر نشان از ناب بودن در محتوا.

فراز و نشیب‌های کودکی

نام این نمایشگاه «می‌توانم همه چیز را توضیح دهم» پرتره خیالی از خود هنرمند نیز محسوب می‌گردد. آلا دهقان اما به لحاظ فردی نیز محصول دوران اجتماعی پر فراز و نشیب است. کودکی‌اش را در دهه ۶۰ گذراند و مانند بسیاری از کودکان این دهه طعم زندگی بدون پدر را چشید.

پدرش بخاطر پی‌گردهای سیاسی دهه ۶۰ روانه آنسوی آب‌ها شد تا مادر، آلا و خواهرش مانند بسیاری از هم نسلی های خود آن قامت ایستاده‌ی شوند که رنج عشق و روح آبی عاطفه را باخود حمل کند.

گویاترین نمونه در تابلوی «خدا حافظ آسمان‌های آبی متجلی» است.

کوهی سیاه که فریاد لکه‌های قرمزاز فوران زده و شاید به تعبیری دیگر زنی که سر به آسمان بر می‌دارد. نام اثر او خداحافظ آسمان‌های آبی است که می‌تواند خداحافظ آزادی نیز تعبیر گردد. همه آثار نمایش داده شده در این گالری پس از انتخابات ۸۸ تولید شده‌اند، آلا دهقان معتقد است:

یک نقد اجتماعی در این کارم همراه با یک نگاه شاعرانه که عناصر طبیعت این ویژگی را به آن می‌دهد، آمیخته شده است.

اروتیک، حس زنانگی و سحر و جادو

«مادر طبیعت» نام اثر دیگری از آلا دهقان، کارشناس ارشد نقاشی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است، تابلوی مادر طبیعت، دهانی با لیانی سرخ و اروتیک را به نمایش می‌گذارد که ۱۰ درخت که نماد آمیختگی با طبیعت است از آن روییده سازنده اثر که مادر را در اثر بیماری ازدست داده به این تابلوی ۱۹ در ۲۸ سانتی متری علاقه ویژه‌ای ‌دارد و می‌افزاید:

این کار را خودم خیلی دوست دارم، یک حس زنانگی در آن است و هنر که خصلت اروتیک خود رادارد. فکر می کنم که یک اثر خوب وجود کنایه و طنز را نیز با خود حمل می‌کند که برای من هم خیلی مهم است. در «مادر طبیعت» مثل این‌که این حالت اروتیک داره دنیا را می‌چراخاند. به سحر و جادو که در فرهنگ ماست علاقه زیادی داردم و فکر می‌کنم کارمن نیز باید به نوعی این کار را انجام دهد.

جایزه (Magic of Persia) جادوی پرژیا در سال ۲۰۱۰ میلادی به آلا دهقان اهدا شد. این جایزه هنری با همکاری بنیادی در لندن (The Delfina Fondation) جهت شناسایی هنرمندان جوان ایرانی در عرصه بین‌المللی به چهره‌های جوان هنری داخل ایران تقدیم می‌شود.

تابلوی دیگر این هنرمند ۲۸ ساله تابلویی است بنام «زمانی که مادرم به گل تبدیل می‌شود.» اثری ۲۸ در ۴۰ سانتی‌متر که مجموعه است پیچیده از اروتیک، طبیعت و خورشیدی که در نماد گل، چهره مادر را دربرگرفته است و پیکرش در لیوان آبی غوطه‌ور است. استفاده از رنگ قرمز و آبی از رنگ‌های برجسته کارهای آلاست:


کارهای من یک مستند‌هایی از زندگیم هست و گاهی شخصی هم هست. مثلا آن نقشی که مادرم در زندگیم بازی می‌کرد. پدرم یک آدم سیاسی بود که خیلی زود وقتی من کودک بودم از ایران رفت. خیلی روی مادرم متمرکز بودم. همیشه از دست مادرم آب می‌خوردم، همیشه تو ذهنم هست. نه تنها در مورد مادرم، چون مادرم یک نماینده‌ای از زنان ایران بود. این زنانگی. این درد و رنجی که در کار تخلیه می‌شود ولی شاعرانه است.

آلا دهقان هنرمند جوان مقیم تهران در دوران تحصیل روی مکاتب خاص نگارگری ایران کار کرده است. اثرات و رسوبات این نگاه را می‌توان در ظریف کاری آثار او و ابعاد کوچک کارش مشاهده کرد. «اثر زندگی زیباست» طنز و تناقضی را در خود حمل می‌کند، در این تابلو محتوا و تیتر کار در یک طنز تلخ خود را نمایان می کند.

نقد اجتماعی دغذغه هنرمند

آلا به معنای نیکویی‌هاست و آلا دهقان هنرمند پرکاری است که آتلیه‌ای در کرج دارد و معمولا تا صبح به نقاشی مشغول است و تنها چند ساعتی را در عالم خواب سپری می‌کند. آثارش آمیزه‌ای ازمستند‌های اجتماعی و دنیای ذهنی خواب است و شاید به همین دلیل لبریز از معصومیت خواب‌های دوران کودکی در یک خاطره جمعی است که سرنوشت مشابهی داشته‌اند مثل «اثر گل‌های دست نخورده» سه پیکر زنانه که از گل سر برآورده اند، شاخص این اثر است.

خود او در مورد این اثر می‌گوید:

هم ممکن است خانواده من و هم اجتماع من باشد، زنانی که گیسونشان به پوششی برای پیکرشان و یا حتی به نوعی چادر تبدیل شده است، این‌ها گل‌هایی هستند که از گل بیرون آمده‌اند و من گفتم که اینها گل‌هایی هستند که هیچوقت دست نخورده‌اند در حالیکه هر کسی دوست داره که گل را لمس کند و یا آن‌را بچیند.

نشان دادن بحران‌هایی که ما در آن قرار داریم و به آنها عادت کردیم ولی وقتی از بیرون نگاه می‌کنی بحران است، خیلی مورد توجه من بوده است. در مورد فرم این کار اول پرتره را روی گل‌ها کار کردم و بعد موها را بلند کردم و بدنشان را پوشاندم. این همان بداهگی که جلو می‌رود و فرم می‌گیرد. این همان ذات لحظه‌های همراه با یک حساسیت نقاش گونه است.

و سخن اخر از آن آلا دهقان هنرمند مقیم تهران است که نقد اجتماعی در کارش برجسته است و ادامه می‌دهد:

هیچ هنرمندی نیست که بتواند نسبت به اجتماعش بی‌توجه شود، هر وقت من در کارم از یک موضوع شخصی هم حرف می‌زنم، باز هم نقد اجتماعی را می‌توان در آن دید.

علاقمندان می‌توانند به فایل صوتی ابتدای یادداشت برای دریافت جزییات گفتگو مراجعه کنند.