از همسرتان کادو گرفتید؟

مریم محمدی

هجدهم اسفندماه ۱۳۸۷، برابر با هشتم مارس، روز جهانی زن است. با این‌که بیش از یک قرن از برگزاری اولین روز جهانی زن، سال ۱۹۱۱ که آن زمان در نوزدهم مارس برگزار شد می‏گذرد، هنوز در تقویم بسیاری از کشورهای جهان، این روز به عنوان یک روز تاریخی جای ندارد و تعطیل رسمی، جز در برخی از کشورهای سوسیالیستی سابق، برقرار نشده است.

با همسر دکتر ابراهیم یزدی، دبیر کل نهضت آزادی ایران، گفت و ‏گو می‏‏کنم.

خانم یزدی، می‏دانید که امروز، هشت مارس، روز جهانی زن است. این روز را به شما تبریک می‏گویم.

خیلی ممنون.

آقای دکتر یزدی، معمولاً این روز را به شما تبریک می‌‏گویند؟

حتماً این کار را می‌‏کند.

گل هم برای‏‌تان می‌‏خرند؟

حتماً.

امروز، گل خرید‏ه‏‌اند؟

یادش رفته.

چرا یادش رفته است؟

وقت نکرده، از دست شماها (با خنده).

نشست کانون هستیا اندیش به مناسبت هشت مارس / عکس: تغییر برای برابری

آقای عباس امیر‌انتظام چطور؟ خانم امیرانتظام، هشت مارس به شما چطور گذشته؟ به شما تبریک گفتند؟ هدیه گرفته‌‏اید؟

والا، ما دکتر بودیم. چون شوهرم امروز باید دکتر می‌‏رفت، خیلی گرفتار این قضیه بودیم، هنوز به همدیگر تبریک نگفته‌‏ایم.

پس حالا در ساعات باقی‏مانده، تبریک می‏‌گویند و برای‌‏تان گل می‌‏خرند. همین‌‏‏طور است؟

انشاالله (با خنده). ما فعلاً یک مقدار درگیری‌‏های دیگری داریم. ولی انشاالله همین‌‏طور خواهد بود.

به سراغ جوان‌‏ترها می‌‏روم. همسر آقای احمد زیدآبادی، دبیر کل سازمان ادوار تحکیم وحدت می‌گوید:

والا، امروز معمولاً، در ایران به عنوان روز زن شناخته نمی‌‏شود. روز زن، نمی‏‌دانم مناسبت‏ آن چیست، ولی روز دیگری است. امروز فکر کنم روز جهانی زن است. درست است؟

بله، ولی در ایران هم معمولاً این روز مطرح است. پس شما امروز از آقای زیدآبادی تبریک یا کادویی دریافت نکردید. این‌‏طور است؟

این‏‌جا خانم‌‏های ایرانی کادویی که می‌‏گیرند، روز…

تولد، فاطمه‌‏ی زهرا؟

بله، آن روز است. معمولاً در آن روز به زن‏‌های ایرانی تبریک گفته می‏‌شود.

سن و سال زیاد مطرح نبود. از همسر آقای عباس عبدی سوال می‌‏کنم:

ایشان اصلاً این روز را قبول ندارد. روز زن را به‌هیچ‌وجه قبول ندارد.

چرا قبول ندارند؟

می‏‏‌گوید تبلیغاتی است. مفهومی ندارد برای این‌که ما بخواهیم از شما تشکر کنیم. کادو خریدن برای ایشان کار روزمره است.

پس شما هر روز از آقای عبدی هدیه می‌‏گیرید؟

بله، از ایشان کادو زیاد می‌‏گیرم. ولی به این دلیل هیچ‌وقت به من کادو نداده است. به این عنوان که روز زن است، روز مادر است یا… حتا مناسبت‌های داخلی (مذهبی ملی) را هم زیاد قبول ندارد. کلاً‏ این روزها را تبلیغاتی می‌‏داند و خیلی روی آن‏‌ها حساب نمی‌‏کند.

شما خودتان هم همین‌‏طور فکر می‏‌کنید؟

نظر خود من هم تقریباً همین است.

به نظر شما، مناسبتی برای قدردانی از زنان، در خانواده نمی‌‏تواند باشد؟

قدردانی لازم است. ولی در ظاهر، خیلی کارساز نیست. وقتی جنبه‌‏ی تبلیغاتی به آن می‌‏دهیم، خیلی برای زن اهمیت پیدا نمی‌‏کند. اگر یکی از قوانین‏‌مان را روز زن به نفع زن تغییر دادند، آن موقع می‌‏گوییم، بله، این روز درست است.

گرامی‌داشت هشت مارس در شهر رشت / عکس: کمپین رشت

آقای محمد عطریانفر، سیاست‌‏مدار شناخته شده؛ ایشان با روز زن چگونه برخورد می‌‏کنند؟ خانم عطریانفر می‌گوید:

خیر، مگر امروز چه خبر بود؟

امروز روز جهانی زن است. آقای عطریانفر هم حتماً می‌‏دانند.

بله، درست است. پس از آن بابت می‌‏گویید. نه خانم، تولد یا سال‏گرد ازدواج‌‏مان، معمولاً بچه‏‌ها هدیه تهیه می‌‏کنند.

پس ایشان به مناسبت هشت مارس هیچ کاری نکردند؟

حتماً آخر شب که به خانه بیاید، فکری خواهد کرد.

خُب، خانم عطریانفر اطمینان دادند. خانم زهرا اشراقی، همسر آقای محمد‌رضا خاتمی، پزشک و سیاست‌‏مدار شناخته شده است.

خانم اشراقی، امروز هشت مارس، مشغول چه کاری هستید؟

دارم خرید می‏‌کنم. برای بچه‏‌ام کتاب درسی می‏‏‌خرم. (با خنده)

امروز همسر شما، تبریک گفتند یا احیاناً هدیه‌‏ای به شما دادند؟

همسرم می‏‌گوید اگر روز به‏ خصوصی باشد، نشانه‌‏ی ضعف شما است. در نتیجه، برای خودتان تلاش کنید که بخواهید قوانین را تغییر بدهید، ولی اگر روز به خصوصی به نام شما باشد، نشانه‏‌ی ضعف شما است و شما نباید از خودتان ضعف نشان بدهید.

پس، گل هم برای شما نمی‌‏خرند؟

نه، (با خنده) البته یزدی هستند‌، ها! البته، اهل کادو خریدن هست. ولی در ایران رسم بر این است که روز زن را روز تولد حضرت زهرا، برگزار می‏‌کنند و زمانش آن موقع است.

ولی امیدوارم که زمانی برسد که ما دیگر روز زن نداشته باشیم. آن‌‏قدر قانون‏های حمایتی داشته باشیم، آن‌قدر برابری داشته باشیم که دیگر نیازی نباشد، روزی را به عنوان روز زن داشته باشیم.

فکر نمی‌‏کنید، حتا اگر آن روز هم برسد، یک روز برای تقدیر از زنانی که مردم را به آن روز رسانده‌‏‏اند، لازم است؟

منظورم این است که همان‌‏طور که ما روز مرد نداریم، چون آن‏‌ها به این روز نیاز ندارند، برای زنان هم این‏‌گونه بشود.

شاید چون ۳۶۴ روز مال آن‏‌ها است؟

شاید (با خنده). هر چند در ایران، برای خودشان روزی را گذاشتند و تولد امام علی را برای خودشان روز مرد (روز پدر) اعلام کرده‌‏اند. منظورم از نظر نقص قوانین‏‌مان است و این‌که بخواهیم باز هم شاهد این باشیم که زنان خواهان برابری باشند (این خواسته در قوانین تأمین شده باشد).

ولی به نظر من، زنان، به خصوص زنان نسل جدید در ایران، واقعاً از هر نظر قدر‏ت‌‏‏مند هستند. این زنان چند شغله هستند، هم شغل مادری، شوهرداری و خانه‌داری را بر عهده دارند و هم همه‏‌ی آن‌ها در اجتماع فعال هستند.

از این جهت، وجود این همه نیرو و قدرت را به همه‌‏ی این‏ زن‏‌ها تبریک می‏گویم. چون خود من هم دو شغله هستم، دارم به خودم هم تبریک می‌‏گویم.

همسر دکتر عبدالفتاح سلطانی، سخن‏گوی کانون مدافعان حقوق بشر چه می‏‌گویند:

راستش را بگویم یا نه؟ (با خنده)

خانم سلطانی راستش را بگویید. برای این‌‏که آن‌‏هایی هم که راستش را نگفتند، ما فهمیدیم.

خُب پس دیگر هیچی نمی‏‌گویم (می‏خندد).

پس شما هم تبریک و کادو نگرفته‏‌اید. شاید آقای سلطانی فراموش کرده‌‏‏اند، امروز هشت مارس است.

انشاالله که فراموش کرده‏ است.

کیک نشست «زنان اکنون» توسط نیروی انتظامی در محل ضبط شد / عکس: تغییر برای برابری

اما در سطح شهر چه خبر؟ هیچ نمودی از هشت مارس، لااقل در تهران، وجود داشت؟ بله، به دعوت «کمیته‏ی آموزش و پژوهش کمیسیون حقوق بشر وکلای دادگستری»، قرار بود مراسمی تحت عنوان «زنان اکنون» برگزار شود.

با خانم نسرین ستوده، یکی از سخنرانان این مراسم، گفت و ‏گو می‏‌کنم:

در سالنی در پارک ورشو، یک سخنرانی از طرف کمیسیون حقوق بشر کانون وکلا داشتیم که اجازه ندادند انجام شود و جلوی سخنرانی را گرفتند.

به چه ترتیبی، جلوی سخنرانی را گرفتند؟

وقتی شرکت‏ کننده‌‏ها به در سالنی که برای انجام سخنرانی رزرو شده بود، مراجعه کردند، با یادداشتی که روی در زده شده بود مواجهه شدند. در این یادداشت نوشته شده بود: «به علت نداشتن مجوز همه‌‏ی سخنرانی‌‏ها کنسل است.»

در نتیجه، سخنرانی انجام نشد و مأموران مربوطه به زنان اجازه‏‌ی رفت و آمد در پارک را هم ندادند و نه تنها اجازه ندادند زنان چند ساعتی را در خود پارک به گفت و ‏گو بگذرانند، بلکه تا دو سه خیابان آن‏‌طرف‏‌تر هم همراه زنان بودند، هشدار می‌‏دادند و تهدید می‏‌کردند.

در خبر خواندم، مأموران انتظامی کیکی را که برای این مراسم تهیه شده بود، ضبط کردند. این خبر هم درست است؟

بله (با خنده) درست است. سخنرانان که عمدتاً وکیل بودند، کیکی تهیه کردند که آن‏‌جا همه دورِ هم آن را بخورند. اجازه ندادند. این کیک همین‌‏طور مانده بود. گفتند که کیک را بدهید، آن را ضبط کردند و با خود بردند. در هر حال این ماجراها در ایران، یک تراژدی کمیک است که مکرراً اتفاق می‏افتد.