هنر میرحسین موسوی، این بار در تبریز

ساغر رفیعی

میرحسین موسوی آثار نقاشی و عکس از بناهای معمارانه‌ی خود را در تبریز به نمایش می‌گذارد. مؤسسه‌ی فرهنگی هنری صبا به درخواست دانشگاه هنر اسلامی تبریز، این نمایشگاه را که سال گذشته در این مؤسسه برگزار شده بود، به تبریز می‌برد. نمایشگاه اخیر از 15 اردیبهشت به مدت یک ماه و نیم در نگارخانه‌ی دانشگاه هنر اسلامی تبریز برپا خواهد بود.

پیش از این نیز مؤسسه‌ی فرهنگی هنری صبا برخی از نمایشگاه‌های هنری و فرهنگی پر مخاطب را به انگیزه‌ی ایجاد فرصت و امکانی برای بازدید علاقه‌مندان و هنر دوستان شهرستان‌های ایران، در نقاط مختلف کشور به صورت دوره‌ای برگزار کرده است.

نمایشگاه آثار مهندس میرحسین موسوی در آخرین روزهای پاییز گذشته با بیش از 130 عکس از آثار معماری و نزدیک 50 تابلوی نقاشی او از 26 آذرماه گذشته در نگارخانه‌های مجموعه‌ی‌ فرهنگی و هنری صبا وابسته به فرهنگستان هنر در تهران به نمایش درآمد.

در نمایشگاه حاضرعکس‌هایی که کامران عدل از بناهای معماری میرحسین موسوی عکاسی کرده است،‌ به نمایش درآمده است. عدل همه‌‌ی بناهایی را که موسوی طراحی، اجرا و حتا بازسازی کرده، جز به‌ جز عکاسی کرده است. از ساختمان‌های سازمان آب و فاضلاب اصفهان که پیش از انقلاب ساخته شده، گرفته تا بازسازی موزه‌ی هنرهای معاصر فلسطین، مجموعه‌ی فرهنگی صبا، کانون توحید، بقعه‌ی‌ شهدای هفتم تیر، دانشگاه شاهد و مرکز تحقیقات استراتژیک تشخیص مصلحت نظام در تهران.

میرحسین موسوی در دانشگاه شهید بهشتی تحصیل کرده و به‌عنوان مهندس معمار آثار بسیاری از خود بر جا گذاشته است. سابقه‌ی کار نقاشی میرحسین موسوی به اوایل دهه‌ی 40 بازمی‌گردد. البته با ذکر این نکته که وجه معمار بودن او از نقاش بودنش بسیار بارزتر است.

آثار نقاشی به نمایش در آمده‌ی او، روندی را به نمایش می‌گذارند که در آن گرایش‌های آبستره، انتزاعی و هنر مفهومی با بهره از تکنیک‌های متنوعی مانند کولا‌ژ و‌ رنگ و روغن، به نوعی ادامه‌ی تفکری ست که در بناهای معماری او هم متجلی است.

اگرچه روح سنتی و شرقی حاکم بر آثار او به آن وضوح که در معماری‌هایش دیده می‌شود، در نقاشی هایش نیست اما او توانسته است در تلاشی تقریبا موفق، معنا و سنت‌های فرهنگی و معرفتی شرقی را در قالب‌های مدرن به نمایش بگذارد.

او در سال‌های دورتر یعنی در سال 69 و 79 هم نمایشگاهی در موزه‌ی هنرهای معاصر تهران و سپس در فرهنگسرای نیاوران داشت و هفت سال بعد نقاشی‌های جدید او که در این فاصله خلق شده بودند، در تهران برای عموم نمایش داده شد. البته در این فاصله هر از گاهی یکی دو اثر از او در نمایشگاه‌ها یا بزرگداشت‌های گروهی که در موزه‌ی هنرهای معاصر تهران یا در موسسه‌ی صبا برگزار می‌شد، به نمایش در می‌آمدند.

پس از نمایش سال گذشته، بسیاری از روزنامه‌ها، مجلات و سایت‌های خبری ایرانی و خارجی به تحلیل این نمایشگاه پرداختند. اگرچه نخست وزیر سابق جمهوری اسلامی ایران سال‌هاست که خود را وارد عرصه‌ی سیاست ایران نکرده است، اما برای تحلیل نمایشگاهی از آثار او به هر حال نمی‌توان وجه سیاسی‌اش را نادیده گرفت.

حتی در یک نگاه اولیه هم با شنیدن نام بناهایی که او معماری‌شان را بر عهده داشته است، می‌توان نقش این وجه سیاسی را درک کرد. بناهای شرکت آب اصفهان،‌ کانون توحید، مسجد سلمان فارسی ریاست جمهوری، بقعه‌ی شهدای 72 تن در بهشت زهرا(س)، ساختمان مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام و دانشگاه شاهد. اما همه‌ی اینها سبب نشده تا نخست وزیر سابق جمهوری اسلامی ایران وجه هنری نگاهش را در این آثار نشان ندهد.

کامران عدل درباره‌ی یکی از این ساختمان‌هایی که نام میرحسین موسوی را به عنوان معمار بر خود دارد، به ایسنا می‌گوید: «با دیدن این نما فکر کردم او در اثر نقدهای منفی‌ای که بر کارهای سنتی‌اش شده است، تصمیم گرفته است که منتقدان خود را سرجایشان بنشاند و به ‌آنها بگوید که من هم قادرم برج‌های شیشه‌‌ای و سنگی بسازم، بدون آنکه وارد وادی بی‌هویتی و روزمرگی و ساده‌پنداری و ساده‌انگاری شوم. چند روز بعد، این پرسش را از ایشان کردم که چرا این برج؟ جواب، همان بود که فکر کرده بودم.»

البته ساخت بناهایی مانند مجموعه فرهنگی صبا و بازسازی موزه‌‌ی هنرهای معاصر فلسطین از وجوه دیگر کار اوست که در عرصه‌ی هنر صورت گرفته است. ‌صبا، ساختمانی که میر حسین موسوی خود آن‌ را ساخته، زیر نظر فرهنگستان هنر که خود ریاستش را بر عهده دارد، فعالیت می‌کند و آخرین نمایشگاهش را در آن برگزار کرده است.

ساختمان و فضای اصلی مجموعه‌ی ‌فرهنگی صبا را فرهنگستان هنر ایران، از بنیاد مستضعفان خریداری کرد. این ساختمان در سال‌های پیش از انقلاب به شخصی به ‌نام «ایسه» تعلق داشت و محل سفارت ژاپن در تهران بود. میرحسین موسوی اوج معماری هنری خود را با نگاه و روحی کاملا شرقی، در تمام این بنا به کار برده است.

به هر حال او که سال‌هاست حضور در عرصه‌ی سیاسی را رها کرده است و در این رهگذر هرگونه گفت‌و گو و ارتباط با مطبوعات را هم رد می‌کند، برای دومین بار آثارش را به نمایش عمومی خواهد گذاشت، سال گذشته در تهران و این‌ بار در تبریز.