نوروز در آپارتمان

ایرج ادیب زاده

برای شنیدن فایل صوتی «اینجا» را کلیک کنید.

هر سال با فرا رسیدن نوروز، جشن بزرگ اقوام ایرانی در سراسر جهان، حاجی فیروز به شکلی سنتی در خیابان‌ها و شهرها ظاهر می‌شود؛ بالباسی به رنگ قرمز و با آوازهای شاد و رقص و پایکوبی، در راه بودن نوروز، بهار و سالی تازه را نوید می‌دهد. این بار این نماد در پیش بودن نوروز در آپارتمان‌های پاریسی‌ها ظاهر شد، تا با رقص، آوازها و شوخی‌های شاد خود، این جشن سه هزار ساله‌ی اقوام ایرانی و مراسم و سنت‌های آن‌را به فرانسوی‌ها معرفی کند.

آیدا صادقی در نقش حاجی فیروز

این کار تازه و ابتکاری با عنوان «نوروز در آپارتمان» در شهر «مونتروی» حومه شرقی‌ پاریس، در نمایشی با حضور چهار خانم هنرپیشه‌ی ایرانی: فهیمه رحیمی، افسانه ماهیان. بهناز نازی، و آیدا صادقی و با همراهی کمانچه و تنبک خانم حسنا پرسا، به مدت چهارده شب و هر شب در ‌یک خانه و آپارتمان به اجرا در آمد.

مراسم خانه تکانی پیش از نوروز، چهارشنبه سوری، هفت سین، رسیدن سال تازه، سیزده بدر و رفتن به پیک نیک به این شیوه‌ی جالب به فرانسوی‌ها معرفی شد.

فهیمه رحیمی در نقش ایران خانم

داستان نمایش از آنجا آغاز می‌شود که چهار خانم جوان در تهران، تصمیم می‌گیرند پیش از رسیدن نوروز از خانه خارج نشوند و بدون مردان در خانه بمانند و مراسم نوروز را بر پا کنند. بدون مردان...بدون مردان.

ابتکار نمایش نوروز در آپارتمان از خانم ژیلبر تسای، مدیر مرکز هنر‌های دراماتیک و تآتر «مونتروی» است. وی در سفری که به تهران داشت، ‌یک دوره‌ی کارآموزی - work shop - برای بازیگران تاتر ایران برگزار کرد. وی پیشنهاد کرد در چارچوب دو پروژه‌ی مشترک تآتر ایران و فرانسه، با موضوع «پیک نیک در آپارتمان» ‌یک نمایش درتهران و‌ یک نمایش در پاریس با حضور هنر پیشه‌های ایرانی اجرا شود.

آیدا صادقی

افسانه‌ی ماهیان حضور در این نمایش ابتکاری را تجربه‌ی جالبی می‌داند: «ایده‌ی نمایش در آپارتمان را خانم تسای دادند. این برای نخستین بار بود که چنین فضایی برای نمایش انتخاب می‌شد. نتیجه‌ی کار بسیار خوب بود».

نزدیکی تماشاگران با هنر پیشه‌ها، فضای شاد مراسم و سنت‌های نوروزی در آپارتمان‌ها که حتی بوی غذاهای ایرانی به مشام می‌رسید، محیط زنده ای به وجود می‌آورد. بی‌سابقه بود.

از چپ به راست: ماهیان، بهناز نازی، فهیمه رحیمی، آیدا صادقی

بهناز نازی می گوید: «هر شب احساس خوب و راحتی داشتیم. می‌خواستیم زودتر شروع شود و ما این سنت‌های زیبای ایرانی را به فرانسوی‌ها معرفی کنیم. هیجان ما زمانی اوج می‌گرفت که تحویل سال نزدیک می‌شد».

فهیمه رحیمی، هنرپیشه‌ی تآتر و سینما از ‌یک خانواده‌ی هنرمند می‌آید. همسرش بهزاد فراهانی، هنرپیشه، نویسنده و کارگردان تآتر و سینما‌ی ایران است. دخترش گل شیفته، هنرپیشه‌ی تآتر و سینما ست. وی که نقش ایران خانم را در نمایش نوروز در آپارتمان بازی می‌کرد، در گفت‌وگو با زمانه نام دست‌اندرکاران دیگر نمایش را ‌یادآوری می‌کند.

تماشاگران نمایش نوروز در آپارتمان

اما حاجی فیروز در اینجا نبض نمایش را در دست دارد. در نمایشی که محور آن موضوع زنان ایران است و با کمک طنز به مساله‌ای تلخ می‌پردازد، حاجی فیروز خط ارتباط میان بازیگران و تماشگران را به عهده دارد. آیدا صادقی که در نقش حاجی فیروز ظاهر می‌شود، بازی در نقش حاجی فیروز توسط ‌یک زن را‌ یک‌جور سنت‌شکنی توصیف می‌کند؛ درست مثل فیلم آفساید جعفر پناهی که آیدا صادقی در آن بازی می‌کرد.

نوروز را گرامی ‌داریم.

خاطره‌ی این جشن سنتی و کهن اقوام ایرانی و نمایش آپارتمانی آن توسط فهیمه رحیمی - ایران خانم - و دوستانش تا مدت‌ها در ذهن فرانسوی‌ها زنده خواهد ماند. خاطره کشوری با نوروزش،ا فرهنگ و تمدن با شکوه‌اش و نیز وضعیت امروزی زنانش و جداسازی آن‌ها از مردان به دلایل مذهبی که با چاشنی طنز بیان شد.