| رادیو زمانه > خارج از سیاست > فرهنگ و هنر > آپارتاید و ایدز در هفته فیلم آفریقای جنوبی | ||
آپارتاید و ایدز در هفته فیلم آفریقای جنوبی
ملیکا احمدیmelikahmadi@gmail.comعصر روز پنج شنبه اگر به خانه هنرمندان می‌رفتید به غیر یک پوستر قرمز رنگ که رسیدن هفته آفریقا را خبر می داد در طبقه بالا فرصتی بود تا به آفریقای جنوبی سفر کنید. بی هیچ خرج و مخارجی. سفر رایگان به طبیعت آفریقای جنوبی این فرصت تنها به قیمت قدم زدن در راهروی منتهی به تالار بتهوون فراهم می‌شد. بر روی سه پایه‌های کوچک تصاویری از طبیعت آفریقای جنوبی وجود داشت، دریای آبی، جنگل سبز، شیری که با چشمان درشت به شما نگاه می‌کرد و زنی که فرزندش بر گردنش قرار داشت. آن طرف‌تر هم سبزه‌زار بود و یک زن مسن‌تر سیاه پوست با لباس آبی.
هر چند کم بودند تعداد پوسترها اما می‌توانست یک جرقه کوچک در دلتان به وجود آورد که برای سفر و دیدن این زیبایی‌ها پول‌هایتان را جمع کنید. بخشش با خون فیلم سینمایی «بخشش» ساخته‌ای از «یان گابریل» به مدت ۱۱۲ دقیقه شما را به شهر«پاترنوستر» در ساحل غربی اقیانوس روستاهای ساحلی این کشور می‌برد تا در کش و قوس یک بخشش قرار بگیرید. مردی وارد شهر می‌شود و با خود پرسش‌های انبوهی را به دنبال می‌آورد. تنها یک خانواده است که از ماجرای واقعی حضور این مرد خبر دارد. دانیل فرزند خوب و نمونه این خانواده برای رفتن به دانشگاه به شهر رفته است. اما بر سر مسایل سیاسی کشته شده است. «کمیته حقیقت و سازش» پلیسی که او را به قتل رسانده است پس از ۱۰ سال مورد عفو قرار داده است. اما پلیس هنوز خود را نبخشیده است. او زیر بار این اتفاق در حال له شدن است. کشیش ترتیب ملاقات را با خانواده می‌دهد. دختر و پسر جوان این خانواده هر کدام به نوعی پذیرای او هستند و مادر که در این مدت دیگر مانند گذشته نیست، با نگاه یخ زده خود در جمع می‌نشیند. پدر سعی خود را کرده است تا این ملاقات صورت نگیرد اما اکنون در این اتاق است. آنان تا به حال به مردم روستا گفته‌اند که پسر در گروگانگیری به اشتباه کشته شده است. اما حالا باید با واقعیت از نوع دیگری روبرو شوند. پسر کوچک پرخاش می‌کند و دختر می‌خواهد همه چیز را بداند و چه نکته‌های سختی درباره مرگ برادر. خاطراتی سخت که حتی پلیس سابق نیز توان بیانش را ندارد و سردرد می‌گیرد. دانیل را به دلیل داشتن نقشه یک نیروگاه اتمی و مواد آتش‌زا در خوابگاه دستگیر کرده‌اند. صید خوب پدر در دریا مادر را شاد کرده است، این را نشانه‌ای برای بخشش می‌داند. پلیس سابق آنها را به شام دعوت می‌کند. فرزندان خانواده برای معطل شدن مرد در روستا آن را می‌پذیرند و پدر و مادر در کمال تعجب همراه می‌شوند. مادر و پدر در حال کلنجار با خود هستند. اما انگار همه چیز برای آنها به گونه‌ای دیگر شده است. اما برادر کوچک در تاخیر دوستان دانیل می خواهد پلیس سابق را بکشد. پلیس او را از این کار باز می‌دارد تنها با جمله «من ۱۰ سال پیش یک اشتباه بزرگ کردم، تو حالا این اشتباه را می‌خواهی مرتکب شوی». دختر جوان که در این مدت با دنبال کردن پلیس به روحیات او پی برده است، او را از آمدن دوستان برادر با خبر می‌کند، پلیس می‌خواهد بماند تا ماجرا تمام شود، دختر با یاس فریاد می‌کشد: « تو برای تنبیه شدن آمده‌ای نه برای بخشش» اما پلیس حالا دیگر می‌خواهد بخشیده شود. اما اعتراف می‌کند که یکی از آن ۳ نفر دانیل را لو داده‌اند. خانواده بر سر مزار دانیل جمع هستند. سه دوست هم می‌رسند. مادر به یکی از دوستان خطاب می‌کند: «تو هم باید از دانیل بخشش بخواهی» خانواده می‌رود. دختر می‌ماند تا جلوی اتفاق را بگیرد. او می‌گوید: «من خواستم بیایید حالا هم می‌خواهم بروید.» اما آن کس که خیانت کرده است، نمی‌تواند فراموش کند چون دانیل را لو داده است تا برادرش را نجات دهد اما برادرش با نخاع قطع شده تحویل داده شده است. تیر شلیک می‌شود دختر فریاد می‌زند و پلیس سابق در خون می‌غلطد. سه دوست به سرعت فرار می‌کنند. در حالی که در یک توقف کوتاه از دوست خود می‌پذیرند که او انتخاب دیگری نداشته است. فیلم تمام می‌شود تا جمله یکی از قاضیان کمیته تحقیق و مجازات نقش ببندد: «درهای گذشته را ببندیم در حالی که خاطرات آن را به یاد داریم اما نگذاریم در گذشته اسیر گردیم.» پایان ۴ روز و آغاز چند روز دیگر فیلم‌های «yesterday» به کارگردانی دل جیمز رودت و تهیه‌کنندگی آنالت سینگ (نامزد جایزه‌ی اسکار بهترین فیلم خارجی در مراسم اسکار ۲۰۰۵)، «بخشش» به کارگردانی یان گابریل و به تهیه‌کنندگی جرمی لاتان (برنده بهترین فیلم سال ۲۰۰۴ قاره آفریقا)، «مکالمه‌ای در بعدازظهر یکشنبه» به کارگردانی خالو ماتابانه (منتخب جشنواره دوربان)، «خانه مادری» به کارگردانی فرانسوا ورستر به تهیه‌کنندگی نیل براندت (محصول سال ۲۰۰۶) و «تمت» به کارگردانی مونیر پارکر(فیلمی‌کوتاه درباره مسلمانان آفریقا) از ۱۳ تا ۱۶ در برنامه هفته فیلم آفریقای جنوبی نمایش داده شد. اما خوشبختانه اهالی اصفهان می‌توانند از ۲ بعدازظهر ۲۰ آذر تا ۲۳ آذر شاهد نمایش این آثار در شهر خود باشند. لحظه‌های تلخ و شیرین از زندگی در این ۵ فیلم این دلیلی بود که او و دیگر برگزارکنندگان به سراغ این کشور رفتند که پیش از این پذیرای سینمای ایران شده بود تا یک ارتباط دوطرفه در این میان برقرار شود. همین خرداد امسال در ۲۷ دوره جشنواره سینمایی دوربان بهترین فیلم های ایرانی نظیر «گل یا پوچ» (ابوالفضل جلیلی)، آفساید (جعفر پناهی)، بید مجنون (مجید مجیدی)، كافه ترانزیت (كامبوزیا پرتوی) و «شاعر زباله‌ها» (محمد احمدی) به نمایش در آمدند. البته دست پر هم بازگشتند و «گل یا پوچ» جایزه بهترین فیلم و «آفساید» جایزه بهترین فیلمنامه این جشنواره را از آن خود كردند. البته تماشاگران تلویزیون ایران پیش از این نیز درباره آفریقا و هم چنین آفریقای جنوبی اطلاعاتی داشتند. یک سریال مستند با حضور رویا نونهالی از سیمای ایران پخش می شود. ارتباطات رو در رو خوبی این هفته در این بود که ۱۱ سینماگر این کشور نیز همراه فیلم‌ها به ایران سفر کرده بودند تا امکان ارتباط نزدیک برقرار شود. آناند سینگ (تهیه كننده‌ی سینما) كه در كارنامه خود تهیه ۵۸ فیلم، از جمله سارافینا، مویه كن سرزمین محبوب من، نظریه‌پرداز راه طولانی تا آزادی و... را ثبت كرده است. دارل جیمز رود (كارگردان) ،خالوما تابانه (كارگردان و مستندساز)، بكیزیزوه پترسون (تهیه‌كننده و فیلمنامه نویس)، مونیر پاركر (كارگردان)، یان گابریل (كارگردان)، جرمی ناتان (تهیه‌كننده)، فرانسوا ورسته (كارگردان و مستندساز)، نیل براند (تهیه‌كننده)، تارین كولستار (تهیه‌كننده)، ناشن مودی (مدیر جشنواره فیلم دوربان) این مهمانان بودند. البته در این چند روز توانستند با اهالی مطبوعات و سینماگران دیدار و گفتگو کنند. تماشاگران و کسانی که در این چند روز در ۲ سانس ساعت ۱۵ و ۱۸ به تماشای این فیلم‌ها نشستند توانستند رابطه‌های زن و شوهر و فرزندشان و اهالی یک روستا در برابر ایدز را در فیلم «دیروز» ببینند. فیلمی که کاندیدای دریافت اسکار فیلم خارجی در سال قبل بود. با ترکیب مستند و روایت متفاوت کارگردان «مكالمه‌ای در بعدازظهر یكشنبه» همراه فاطیما و یک نویسنده به نقاط مختلف شهر ژوهانسبورگ و كمپ پناهندگان سرمی‌زنند و در این جستجو با آدم‌های مختلف از قومیت‌ها و كشورهای گوناگون روبرو می شوند كه هر یك به دنبال آمال خود یا به ناچار پا به شهر طلا گذاشته‌اند. یا در «ممت» در مدت ۲۸ دقیقه درگیر رابطه دیوید یك پسر بچه سفید پوست كه از حافظه خوبی بهره‌مند است و به دوست مسلمان خود شفیق برای یادگیری قرآن كمك می‌كند می شوند. رابطه ای که چندان مطابق میل بزرگترها نیست. «خانه مادری» یك فیلم مستند صمیمی است كه چهار سال زندگی «میچه» یك دختر نوجوان خوشرو اما در عین حال پر دردسر و بزرگتر از سن خود است كه در آفریقای جنوبی پس از دوران آپارتاید زندگی می‌كند. کمتر مخاطب عادی در مراسم روز افتتاحیه از سخنان سفیر آفریقای جنوبی در ایران جا نخورد. او از گذشته و آپارتاید یاد کرد: «ما سیاهپوستان در دوران آپارتاید اجازه ورود به سینماها را نداشتیم چرا كه سالن‌های سینما تك به سفیدپوستان اختصاص داشت. ما تنها فیلم‌های قدیمی را در مكان‌هایی كثیف و نیمه خرابه در منطقه رنگین‌پوستان تماشا می‌كردیم و همواره در انتظار یورش پلیس بودیم چرا كه آنها تصور و سوء ظن یك گردهمایی سیاسی غیرقانونی را از جمع ما داشتند. پس از انتخابات آزاد سال ۱۹۹۴ تمامی وجوه زندگی در آفریقای جنوبی دچار تغییرات زیادی شده و امروز هر كس می تواند جدیدترین فیلم‌ها را در سالن‌های فوق مدرن در سرتاسر آفریقای جنوبی ببیند. علاوه بر این كارگردانها، تهیه كننده‌ها، بازیگران و هنرمندان مستعدی از هر رنگ و كیش و پیشینه‌ای در صنعت رو به رشد سینما، تئاتر و تلویزیون آفریقای جنوبی حضور دارند.» در کنفرانس مطبوعاتی هم درل جیمز رودت، كارگردان فیلم "دیروز" درباره محتوای فیلم‌های آفریقای جنوبی، گفت که « فیلمسازان آفریقای جنوبی برخلاف سیاستمداران، آنچه را كه در اطراف خود می‌بینند، در فیلم‌هایشان می‌آورند و آفریقای جنوبی نیز به‌واسطه مرحله گذاری كه از آپارتاید تا امروز طی كرده است، سعی دارد تا مسائل و دغدغه‌های سیاسی و اجتماعی جامعه را نمایان كند. آزادی فیلمسازان برای ابراز هر گونه نظر و عقیده‌ای است كه دارند؛ امیدواریم كه در آینده نزدیك شرایط كشورمان به‌گونه‌ای باشد كه تنها درباره ایدز و نژادپرستی فیلم نسازیم.» یان گابریل، كارگردان فیلم «بخشش» نیز تاکید کرد:«همه ما فیلمساز هستیم نه سیاست‌مدار و فقط یك لحظه در زمان را در نظر می‌گیریم و هدف‌مان انعكاس مسائل روز مردم در قاب تصویر است.» خانه سینما و فعالیت صنفی در این بین خانه سینما به خوبی فعالیت صنفی خود را انجام داد و با برگزاری یک نشست و ناهار توانست جمع زیادی از سینماگران مطرح را در کنار هم جمع کند تا موقعیت‌های همکاری برای آینده فراهم شود. فرشته طائرپور، منوچهرمحمدی، كمال تبریزی، محمدرضاسكوت، محمدمهدی دادگو، علی معلم، علیرضا شجاع‌نوری، منوچهر طیاب، محمدعلیقلی‌زاده، علیرضا رئیسیان، امیر اسفندیاری، محمود كلاری، جعفر پناهی، بهمن فرمان‌آرا ، علیرضا شجاع‌نوری از سینماگران حاضر این مراسم بودند. با توجه به این که هیچ قرارداد تجاری هم بین این دو کشور در عرصه سینما وجود ندارد این فرصت فراهم است و سینماگران آفریقای جنوبی در حال حاضر نیز در حال مذاكره با یكی از شركت‌های تولیدكننده ایرانی هستند. یک فرصت استثنایی خیلی از فیلم‌ها به لطف عصر ارتباطات در اختیار علاقه‌مندان قرار می گیرد تا در منزل خود شاهد آن باشند. اما این که بتوان فیلم را در کنار دیگران بر پرده‌ای که شاید زیاد هم بزرگ نباشد اما با کمترین سانسور همراه زیرنویس فارسی دید فرصتی است که کمتر پیش می‌آید. اهالی اصفهان نیز به مانند تهرانی‌ها می‌توانند در چند روز آینده همراه این فیلم‌ها باشند. در حالی که دیگر درگیر این نیستند که صحنه‌ها بی دلیل بزرگ و سیاه می شوند. کش می‌آیند و یا دیالوگ‌ها بر صحنه‌های تکراری گفته می‌شوند. یک مجموعه خوب فیلم که براساس جوایز جهانی انتخاب شده‌اند. البته فیلم‌ها هم چندان صحنه‌های غیر اخلاقی ندارند اما زیاد هم درگیر ممیزی‌ها نشده‌اند.  |
||
