ونيز؛ پنجره‌ای به سوی شرق

سامان ایرانی

نمايشگاهی با نام «ونيز و شرق» به همت مؤسسه جهان عرب و موزه هنر نيويورك، از ۳ اكتبر تا ۱۸ فوريه در پاريس برپا شده است. اين نمايشگاه نشانگر روابط اقتصادی جهان عرب - اسلام با شهر ونيز در قرون نهم تا هجدهم ميلادی است؛ روابطی كه منجر به تبادلات فرهنگی و فكری شد، اما اين تبادلات تاكنون ناشناخته مانده است.

هدف از برگزاری نمايشگاه «ونيز و شرق» شناساندن تبادلات فرهنگی دو فرهنگ اسلام و غرب است، زيرا در عصر حاضر به نظر می‌‌رسد اين دو فرهنگ در مقابل يكديگر ايستاده‌اند. در نمايشگاه «ونيز و شرق»، بيش از دويست قطعه از نقاشی‌‌ها، سراميك‌ها، لباس‌ها، جواهرات و ديگر كالاهايی كه ميان حكمرانان مسيحی اروپا و سلسله‌های اسلامی مبادله می‌‌شد، به نمايش درآمده است. مدير اين نمايشگاه با بيان اينكه روابط فرهنگی و فكری ميان مسلمانان و غربی‌‌ها هنوز ناشناخته است، می‌‌گويد: «اميدوارم اين نمايشگاه با استقبال گسترده مردم روبرو شود و از طرفی متخصصان و كارشناسان نيز از اين نمايشگاه ديدن كنند.» «ايو گنا»، رييس موسسه جهان عرب پاريس، با يادآوری نمايشگاه «عصر طلايی علم در جهان عرب» كه به همت مؤسسه جهان عرب و مديريت خود او سال گذشته برگزار شد، می‌‌گويد: «ما می‌‌خواهيم نشان دهيم چگونه تمدن عربی - اسلامی تا دوران رنسانس، بر تمدن اروپايی - مسيحی چيره بوده است. در نمايشگاه «ونيز و شرق» بازديد كنندگان با مشاهده اشياء متنوع، درمی‌‌يابند كه به چه صورت «ونيز» متأثر از عناصر فرهنگی شرق بوده است.» بازار بندر ونيز در قرون نهم تا هجدهم ميلادی يكی از حلقه‌های مهم ارتباطی ميان غرب و شرق به شمار می‌‌آمد. تاجران اين بازار به خوبی متوجه اهميت ارتباط با هم‌كاران خود در سواحل شرقی مديترانه بودند. روبروی در ورودی نمايشگاه، تابلويی به نمايش گذاشته شده كه نقاش آن مشخص نيست، اما در سال ۱۵۱۱ كشيده شده است. اين تابلو جلسه‌ی سفير ونيز را در دمشق نشان می‌‌دهد. سفيران و ديپلمات‌های اروپايی در بازگشت از كشورهای عربی - اسلامی با خود اشيايی نظير جواهرات را می‌‌آوردند كه بعضی از اين جواهرات در نمايشگاه «ونيز و شرق» در معرض ديد بازديدكنندگان قرار گرفته است. اين نمايشگاه نشان می‌‌دهد كه شيشه‌گران اروپايی محصولات خود را به كشورهای اسلامی به ويژه مصر و سوريه صادر می‌‌كردند. يكی از اين محصولات لوسترهايی است كه در مساجد كشورهای اسلامی به كار می‌‌رفته است. بخشی از اين نمايشگاه نيز به لباس‌های اسلامي-عربی اختصاص داده شده است كه اين لباس‌ها مورد علاقه و استفاده مردم ونيز بوده است. مؤسسه جهان عرب همچنين قرآنی را در «ونيز و شرق» به نمايش گذاشته كه در سال ۱۵۳۷ در جهان عرب به چاپ رسيده است. پس از اين‌كه اين قرآن به ونيز آورده شد، ۱۰ سال بعد اولين ترجمه ايتاليايی از قرآن در ونيز به چاپ رسيد. گمان می‌‌رود نمايشگاه «ونيز و شرق» بسيار بيش‌تر از نمايشگاه «عصر طلايی علم در جهان عرب» مورد استقبال مردم و پژوهش‌گران قرار گيرد.