خودسانسوری مضحک

لغو نمايش اپرای ايدومنئو (Idomeneo) اثر موتسارت در برلين به خاطر تهديدهای احتمالی از سوی افراط گرايان اسلامی، در سراسر دنيا موجب اعتراض شده است. اما چنين مواردی از خودسانسوری پيش از اين هم وجود داشته است: در سال ۱۹۹۸ کانال تلويزيونی "فوکس" (VOX) فيلم انتقادی «بدون دخترم هرگز» را از برنامه خود حذف کرد، چون بعد از تهديدهايی از سوی ايران «احتمال خطر برای همکاران وجود داشت». بعضی از اين موارد با نگاهی به گذشته به نظر مضحک می‌آيند. برای نمونه، مسئولان دولتی در شهر "هاگن" با دريافت بعضی تهديدات، به زنی توصيه کردند که نام اسب خود "محمد" را تغيير بدهد. زن آنچنان مرعوب شد که نام حيوان را به Momi (بدون h) تغيير داد، تا کمترين شباهت را به «محمد» داشته باشد.

اينکه هنر اجازه هر کاری را ندارد ( اپرا، فيلم يا کاريکاتور فرقی نمی کند)، بايد برای هنرمند آلمانی "گرگور شنايدر" هم روشن شده باشد. اين هنرمند که برنده جايزه "بيناله" Biennale است ميخواست در ميدان مارکوس در شهر "ونيز" ايتاليا مکعبی سياه با اضلاع ۱۴ متری برپا کند، تا تماشاچيان را به ياد خانه کعبه بيندازد. اما پروژه او بنام Cube Venice 2005 به خاطر خطر احتمالی عمليات تروريستی از سوی مسئولان شهر رد شد.

"يوزف مولر" معاون شهرداری شهر کلن نمونه عجيب ديگری از خودسانسوری را در ماه فوريه امسال به نمايش گذاشت: در جشن کارناوال شهر "کلن" نمايش کوتاه خنده‌داری دربارهء يک تروريست انتحاری اجرا شد. "يوزف مولر" پس از نمايش گفت: « بايد دست از چنين کارهايی برداشت، چرا که جهاد و حماس با وجهه‌ای منفی نشان داده می‌شوند.»

اسلام شناس ساکن دوسلدورف "ميشائل کيفر" Michael Kiefer چنين واکنشهايی که بر اساس ترس است را خطرناک می‌داند. "کيفر" هشدار ميدهد که گروه هايی مثل انجمن اخوت مسلمانان و انجمنهای مشابه، فقط منتظر فرصتی هستند تا خود را به عنوان قربانی نمايش بدهند و شکايت کنند که غرب و ارزش هايش تا چه حد فاسد است. اما از بين بردن بی‌دليل آزادی هنر، تنها عملکرد اسلام گرايان افراطی را تأييد می‌کند. به نظر اين متخصص آنها تنها يک اقليت کوچک هستند. بر خلاف آنها، سازمانهای اسلامی سعی بر اين دارند که « شعله را کوچک نگه دارند.»

"يوهانس شمالتسل" Johannes Schmalzl رئيس اداره حفاظت از قانون اساسی در اشتوتگارت، با نظرات "ميشائل کيفر" متخصص دنيای اسلام موافق است. تسليم مدير اپرای برلين در واقع دعوتنامه‌ای برای اسلام گرايان افراطی است تا به تصورات خود جامه عمل بپوشانند.

در فوريهء سال۲۰۰۰، گروه تئاتر شهر هايل‌برون Heilbronn با نمايش قطعه کرپوس کريستی Corpus Christi ثابت کردند که ميتوان در برابر اينگونه تهديدات با دليری مقاومت کرد. اسلام گرايان افراطی و همچنين مسيحيان تندرو به اين نمايش اعتراض کرده بودند به اين دليل که مسيح را در راه رنجهای خود به عنوان يک همجنسگرا نشان می‌دهد. اما حتی گذاردن بمبی جعلی در ساختمان تآتر و تلفنهای تهديدآميز، هنرپيشه‌ها را از اجرا بازنداشتند. "کلاوس واگنر" مدير تئاتر در آن زمان گفته بود: من به فاشيست ها، چه مسيحی باشند و چه نام ديگری داشته باشند، اجازه دخالت در برنامهء تئاتر را نميدهم. نمايش تحت حفاظت پليس به اجرا درآمد. "واگنر" اکنون به خانم "هارمس" مدير اپرای برلين همين توصيه را می‌کند: «نبايد اجازه بدهد که او را بترسانند. بايد اجازه دهند که اپرا اجرا شود. هر کار ديگری مضحک و چرند است.»

يورگن اودر Jürgen Oeder
مجله اشپيگل، 28 سپتامبر 2006

ترجمه از: پانته‌آ کيانی