| رادیو زمانه > خارج از سیاست > فرهنگ و ادبیات > والتر بنيامين؛ فرشته مقتول | ||
والتر بنيامين؛ فرشته مقتول
والتر بنيامين در زمان حكومت نازي‌ها در آلمان، پس از سال‌ها تبعيد، بالاخره 26 سپتامبر 1940 در حاشيه مرز فرانسه و اسپانيا در سن 48 سالگي خودكشي كرد. اين فيلسوفِ برلینی، اما عاشق پاريس، آثار «مارسل پروست» را به زبان آلماني ترجمه كرده بود. بنيامين هيچ‌گاه نتوانست در زمان جنگ جهاني، اروپا را ترك كند و به آمريكا برود. زندگي‌نامه‌هايي که درباره والتر بنیامین نوشته شده آن‌چنان‌كه نويسنده اين كتاب در مقدمه خود، اشاره كرده، دچار يك آسيب جدي هستند. اين آسيب از جانب عدم درك و ناديده انگاشتن روابط اجتماعي و تبادلات روشنفكرانه اين دسته از فيلسوفان است. داستان بلند عشق‌هاي نافرجام بنيامين با همسرش، «دورا كلنر»، «آسيا لاسيس» كه مبارز كمونيست اهل لتوني بود، يا «جولا كن» مجسمه‌ساز، هيچ چيزي را درباره آثار پيچيده فلسفي‌اش آشكار نمي‌كند. نوزايش والتر بنيامين همانند «هانا آرنت» –كه يكديگر را خوب مي‌شناختند- به عواملي بستگي دارد كه آن عوامل بيشتر در سطح آثارشان به چشم مي‌خورد، تا اينكه در عمق فلسفه‌شان وجود داشته باشد. آرنت با كتاب «ايشمان در بيت‌المقدس»، نوعِ اسپينوزاييِ الحادِ يهود را احيا مي‌كند و بنيامين نيز بعد از سقوط كمونيسم، مسيانيسم و ماركسيسم را احيا مي‌كند و تمام تلاش خود را براي اعاده حيثيت ماترياليسم ديالكتيك كه ديگر وارثي نداشت، به كار مي‌گيرد. با وجود كاستي‌هايي كه كتاب «والتر بنيامين؛ فرشته مقتول» دارد و اعتراف نويسنده‌‌اش به ناچيز بودن اثر با این همه، اين كتاب تقريبا مفصل كه زياد در پي شرح جزييات زندگي بنيامين برنمي‌آيد، با لذت خوانده مي‌شود و براي كساني كه تازه با بنيامين و فلسفه‌اش آشنا شده‌اند، مفيد است. بنيامين نويسنده بزرگي است كه تفكراتش شاهدي بر غناي فكري روشنفكران يهودي-آلماني است و از اين لحاظ با روشنفكران يهودي-اسپانيايي قرون وسطا قابل مقايسه است. اين فيلسوف علي‌رغم دوستي با «گرشوم شولم» و علاقه‌اش به عرفان يهودي، هرگز خود را به اين گرايش خاص محدود نمي‌كند.  |
||
زندگي‌نامه‌نويسي فيلسوفان اين روزها در فرانسه بسيار رواج يافته است. اين نوع كتاب‌ها كه هنرمندانه نوشته مي‌شوند، بيشتر به زندگي متفكراني مي‌پردازند كه در قرن گذشته سرنوشتي تأسف‌بار داشته‌اند. «والتر بنيامين» هم جزو همين فيلسوفان است و «تيلا رودل» در كتاب «والتر بنيامين؛ فرشته مقتول» زندگي اين متفكر آلماني را روايت كند.