محیط زیست و نیروگاه خورشیدی

محمدرضا اسکندری
اسعد سلامی

فرشید خدادادیان در رابطه با توفان‌های خاک در استان‌های ایلام و خوزستان‌، به وزارت نیرو نامه‌ای نوشت و پیشنهاد احداث نیروگاه خورشیدی تولید برق در استان خوزستان را داد.

در این رابطه با فرشید خدادادیان، نویسنده و استاد دانشگاه گفت و گو کرده‌ام.

در ماه‌های گذشته در استان‌های خوزستان و ایلام، روزها و هفته‌ها به جای باران، خاک می‌بارید. علت باریدن خاک را می‌توانید توضیح بدهید؟

موقعیت جغرافیایی خوزستان و ایلام و هم‌جواری این دو استان با کشور عراق باعث شده تا آب و هوای این مناطق متاثر از وضعیت جوی منطقه عراق باشد.

متاسفانه غبارهایی که از مناطق عراق با وزش بادهای موسمی به سمت مرزهای غربی و جنوب غربی ایران حرکت می‌کنند، علاوه بر آلودگی زیست محیطی بسیاری از بیماری‌ها و مسمومیت‌های ایجاد شده در منطقه عراق را نیز با خود وارد ایران می‌کنند.

مشخص است که در هر کجا عفریت جنگ و نا‌امنی حضور داشته باشد، انسان‌ها باید هزینه‌های فراوانی بدهند.

مشکلات بهداشتی یکی از این هزینه‌هاست و متاسفانه وضعیت نا‌بسامان عراق، بی‌توجهی به بهداشت و محیط زیست را نیز به همراه داشته و هم‌جواران ایشان نیز محکوم به متحمل شدن این مشکلات هستند.

مساله دیگر خوزستان و ایلام، بی‌توجهی به محیط زیست و خصوصاً فضای سبز در سالیان اخیر است.

وقتی به پوشش گیاهی هر منطقه‌ای ‌بی‌توجهی شود، فضای سبز تعمداً از بین برود یا در اثر بی‌توجهی به فن‌آوری‌های بومی و آبخیز‌داری دچار خشکی شود، بدیهی است نبود فضای سبز محیط را برای ایجاد گرد و غبار فراهم خواهد نمود.

مشکلی که در خوزستان، ایلام، سیستان و بلوچستان و بسیاری از مناطق مرکزی ایران شاهد آن هستیم.

فرشید خدادادیان، نویسنده و استاد دانشگاه

‌در‌ نامه‌ای به وزرات نیرو، پیشنهاد نیرو‌گاه خورشیدی کرده‌اید، می‌توانید در رابطه با این پیشنهاد و تاثیر آن بر محیط زیست و زندگی مردم خوزستان توضیح دهید؟

تابش نور خورشید در خوزستان و البته بسیاری از مناطق ایران، در بیشتر ایام سال چشم‌گیر است. امروزه این امر در ایران تهدید محسوب می‌شود.

بسیاری از مشکلات و معضلات خصوصاً خدماتی همچون آب‌رسانی، توزیع برق و غیره ناشی از حرارت بالای محیط به‌واسطه نور خورشید است‌.

اما نور خورشید منبع لایزال انرژی خورشیدی است که در بیشتر مناطق دنیا آن را به خدمت گرفته‌اند‌. در سفری که اخیراً به ترکیه داشتم این فرصت پیش آمد تا از برخی مناطق این کشور دیدن کنم.

در ترکیه با برنامه‌ریزی دولت و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی استفاده از باطری‌ها و مبدل‌های خورشیدی بسیار مرسوم شده است.

حتی در برخی از روستاهای ترکیه نیز مبدل‌های خورشیدی بر فراز خانه‌ها به چشم می‌خورد و این در حالی است که آن‌ها به هیچ عنوان تابش خورشید همچون ایران و خصوصاً خوزستان را ندارند.

در کشور‌های حوزه خلیج فارس نیز این فناوری به شدت در حال گسترش است و در مقیاس‌های کوچک و بزرگ استفاده از انرژی خورشیدی رایج شده است‌.

مشاهدات و تجربیات شخصی من از آفتاب خوزستان باعث شد، علی‌رغم این‌که رشته تخصصی من چیز دیگری است در این زمینه به مطالعه بپردازم و با دوستان مقیم داخل و خارج از کشور که در این زمینه تخصص و تجربیاتی دارند نیز مشورت کنم.

نتیجه بررسی‌ها این بود که ایجاد نیروگاه خورشیدی در خوزستان یا هر جای دیگر ایران قابل اجرا است و متولیان امر می‌توانند در این زمینه برنامه‌ریزی داشته باشند.

در نهایت پیشنهاد خود را در قالب نامه‌ای به وزارت نیرو‌ی ایران ارایه داده‌ام و امیدوارم نتیجه‌ای در بر داشته باشد.

به نظر شما علت این‌که دولت‌های گذشته و حال، روی انرژی خورشیدی سرمایه‌گذاری نمی‌کنند چیست؟

مهم‌ترین مشکل، عدم توجه به فناوری‌های بومی و استفاده کردن از انرژی‌های دم دستی است. البته کار اجرایی کردن مشکلات خاص خود را نیز دارد.

احداث یک نیروگاه خورشیدی چندین برابر احداث یک سد یا ایجاد یک نیروگاه حرارتی هزینه در بر دارد. اما اگر آینده‌نگر باشیم در نهایت به خدمت گرفتن انرژی‌های پایداری همچون خورشید، بهتر از ساختن سدهای متعددی است که با خشکسالی، حرفی برای گفتن ندارند.

فکر می‌کنم در ایران همان‌قدر که نباید به بارندگی امیدوار باشیم، می‌توانیم مطمئن باشیم که خورشید همواره با حرارت خواهد تابید و این فرصت مغتنمی است که متاسفانه در طول سالیان گذشته مورد بی‌توجهی واقع شده است.

این نشان می‌دهد تخصص چقدر در کارهای اجرایی بی‌ارزش است، وگرنه وقتی یک فرد غیر‌متخصص می‌تواند به این نتیجه برسد که از نور خورشید در تولید برق استفاده شود، مطمئناً متخصصان متعددی پیشنهاداتی از این دست به متولیان اجرایی ارایه داده‌اند اما توجهی به آن نشده است.

در مجموع فکر می‌کنم دو دلیل عمده تنبلی و میل به استفاده از انرژی‌های دم دستی و گران بودن تکنولوژی استفاده از انرژی خورشیدی و عدم توجه به مشاوره‌های تخصصی، دلیل عدم استفاده از فناوری بومی خورشیدی و نمونه‌های دیگر در کشور بوده است.

لطفا اگر پیامی دارید، بفرمایید؟

بهتر است به‌جای پیام، آرزوی قلبیم را مطرح کنم و آن هم توجه به پیشنهاد ارایه شده‌ام از جانب وزارت نیروی ایران است.

تا در بلند مدت سرزمین محروم خوزستان و مناطق دیگری از ایران که امکان چنین سرمایه‌گذاری‌هایی را دارند، به‌واسطه استفاده از فناوری‌های بومی، مشکلات زیستی کمتری داشته باشند.

مهم‌ترین دلیل ارایه این پیشنهاد، مسوولیتی بود که در این زمینه احساس می‌کردم. احساس به این‌که باید این پیشنهاد را بدهم شاید گوش شنوا و آدم دلسوزی شنیدار و پذیرای آن باشد.

از لطف شما نیز صمیمانه سپاسگزارم چون مطمئناً به پشتوانه افکار عمومی و رسانه‌ها مسایل بهتر به نتیجه خواهند رسید.