«پرونده هسته‌ای ایران، سیاسی است»

رضا جمالی

نشست شورای حکام آژانس انرژی اتمی که از روز دوشنبه گذشته در شهر وین آغاز شده است به مدت یک‌ هفته ادامه خواهد داشت. محمد البرادعی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در نخستین روز این نشست گفت که مذاکرات بر سر برنامه هسته‌ای ایران به بن‌‌بست رسیده است.

برای بررسی بیشتر این موضوع با دکتر هوشنگ حسن‌یاری، کارشناس استراتژیک و مدیر کالج نظامی سلطنتی کانادا گفت‌ و ‌گو کرده‌ام.

آقای دکتر حسن‌یاری، چگونه است که مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای این‌بار به صراحت می‌گوید که پرونده هسته‌ای ایران در بن‌بست قرار گرفته است؟

چیزی که خیلی مهم است این گفته البرادعی است که در گذشته همواره سعی می‌کرده چنین ادبیاتی یا زبانی را به‌ کار نبرد. حال که اوباما در آمریکا در قدرت است و او چنین حرفی را می‌زند به‌ طور قطع پرونده دچار اشکال شده است.

دکتر هوشنگ حسن‌یاری، مدیر کالج نظامی سلطنتی کانادا / عکس: ایرج ادیب‌زاده

در نشست شورای حکام در وین آقای گری‌گوری شولتی، نماینده آمریکا در این شورا اظهار داشته است که آمریکا قصد بازنگری در سیاست در قبال ایران را دارد. دامنه این بازنگری را تا کجا ارز‌یابی می‌کنید؟

اگر این مسأله هسته‌ای به‌ شکلی مناسب روشن شود و یا حداقل دولت اوباما را در تنگنا قرار ندهد، این دولت به ‌طور قطع خواهان این است که فصل تازه‌ای در روابط با بعضی از کشورها از جمله ایران و سوریه باز کند.

و زمانی که مذاکراتی بر مبنای یک‌سری پیش‌فرض‌ها و یا براساس پرونده‌ یا توافق که بین دو طرف بر سر مسایل مورد بحث که دینامیک و پویایی خاص خودش را دارد صورت گرفته‌، آغاز می‌شود می‌تواند نتایج خیلی مثبتی به‌ بار آورد همان‌طور که می‌تواند به بن ‌بست برسد.

ولی به اعتقاد من از آنجایی که شرایط جهانی اجازه این را نمی‌دهد که روابط آمریکا با بعضی از کشورهای کلیدی در خاورمیانه، ایران و سوریه به‌خصوص به وخامتی بیش از این‌که است بیانجامد، در نتیجه می‌تواند انتظار داشت که روابط به‌بهبودی برود.

ظاهراً آمریکا چنین تصمیمی را گرفته که در روابط با ایران بازبینی کند در نتیجه لازم است که ایران هم به این گشایشی که انجام شده است به‌ دیده مثبت نگاه کند و دولت اوباما را کمک کند که روابط بین دو کشور را بهبود ببخشند. به خاطر این‌که روابط ایران با بسیاری از کشورهای جهان در گرو عادی‌تر شدن یا عادی شدن روابط بین ایران و آمریکا است.

در حال حاضر از نظر حقوقی امکان بازگشت پرونده ایران از شورای امنیت به آژانش وجود دارد؟

کل مسأله هسته‌ای ایران مسأله‌ای سیاسی است و به‌هیچ‌‌وجه تکنیکی و یا حقوقی نیست. ایران طبعاً به عنوان امضاء کننده ان‌پی‌تی حقوقی دارد ولی از نظر فنی هم تا آنجایی که گزارش‌های آژانس نشان می‌دهد در گذشته خطای جدی انجام نداده است.

یک‌سری اقدامات است که ایران بایستی به آن‌ها جواب دهد اگر یک اراده سیاسی وجود داشته باشد می‌توان در مورد بازگرداندن پرونده ایران به آژانس خوش‌بین بود و این به روابط آمریکا و ایران بستگی خواهد داشت‌.

در اظهارات متناقضی که در هفته گذشته وزیر دفاع آمریکا و فرمانده نیروهای مسلح آمریکا بیان داشتند. فرمانده نیروهای مسلح آمریکا ژنرال مالن گفت که در شرایط کنونی ایران توان ساخت سلاح هسته‌ای را دارد در حالی که وزیر دفاع آمریکا، آقای گیتس در مورد این توانایی ایران ابراز تردید کرد آیا در حال حاضر ایران واقعاً توان ساخت سلاح هسته‌ای را دارد؟

به نظر من ایران به دنبال تسلیحات هسته‌ای نیست. اگر کشوری از نظر غنی‌سازی به ‌مرحله‌ای برسد که بتواند تمامی این سیکل را خودش انجام دهد در نتیجه تصمیم‌گیری برای هسته‌ای شدن و یا نشدن دیگر تصمیمی سیاسی خواهد بود.

ایران غنی‌سازی را امروز با غلظت کمتری انجام می‌دهد ولی به‌تدریج هرچه تعداد سانتریفیوژها و تکنولوژی کامل‌تری را به کار ببرد، به طبع به آن مرحله نزدیک می‌شود بنابراین تضادی را که بین این دو شخصیت مهم آمریکایی که هر دو در وزارت دفاع این کشور هستند اشاره کردید نشان‌دهنده این است که هنوز در آمریکا هم به چنین اجماعی نرسیده‌اند که واقعاً ایران در پی تسلیحات هسته‌ای است یا نیست.

آنچه‌ ژنرال مالن اشاره کرده، این است که ایران با این مقدار اورانیوم غنی‌شده این توان را دارد ولی این‌که چنین امری مورد قبول متخصصین است هنوز سوالات بسیار جدی در این مورد وجود دارد و گفته‌های آقای گیتس را بایستی در این راستا دید یعنی از نظر ایشان ایران به چنین مرحله‌ای نرسیده است‌.

از طرف دیگر، به خاطر بیاوریم که طی سال‌های گذشته همواره به سیستم‌های امنیتی جاسوسی ـ اطلاعاتی بعضی از کشورها اعلام می‌کردند که ایران در ظرف شش ماه آینده یا دو تا پنج سال آینده به تسلیحات هسته‌ای دست خواهد یافت.

هر بار دیدیم که این گفته‌ها از طرف همان کشورها تکذیب شدند‌، ضمن این‌که گزارش‌هایی را که آژانش تاکنون در این ارتباط داده، در این راستا نبوده‌ که ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای است.