جشنواره فيلم فجر يک جشنواره بين‌المللی است؟

پرویز جاهد

بيست و پنجمين دوره جشنواره بين المللی فيلم فجر روز جمعه سيزدهم بهمن ماه با نمايش فيلم‌های پابرهنه در بهشت ساخته بهرام توکلی و مينای شهر خاموش ساخته شهاب رضويان گشايش يافت.

جشنواره فيلم فجر در حالی عنوان بين‌المللی را يدک می کشد که مهم‌ترين ويژگی يک جشنواره بين‌المللی و استاندارد را که نمايش کامل و بدون سانسور يک فيلم است ناديده می‌گيرد.

سال‌هاست که فيلم‌های مطرح روز سينمای جهان و آثار برگزيده و شاخص جشنواره‌های ديگر در بخش‌های مختلف جشنواره فجر مثل بخش ويژه، جشنواره جشنواره‌ها و مسابقه بين‌الملل به نمايش درمی‌آيد اما اغلب اين فيلم‌ها قربانی سانسور بی‌رحمانه دستگاه مميزی ايران بوده و بخش‌های مهمی از آنها به دليل مغايرت با ارزش‌های اسلامی حذف می‌شوند.

با اين حال به دليل محدوديت‌هايی که در مورد نمايش عمومی فيلم‌های خارجی بر پرده سينماهای ايران وجود دارد، عليرغم همه سانسورها و قلع و قمع‌ها، استقبال زيادی از سوی تماشاگران جشنواره از اين فيلم ها صورت می‌گيرد. آنها می‌دانند که مثلا فيلم بابل ساخته الخاندرو گونزالس ايناريتو يا Departed مارتين اسکورسيزی نمی تواند بدون سانسور در جشنواره فجر به نمايش درآيد و قطعا بخش‌های مهمی از آنها حذف می‌شوند اما اين پيش آگاهی چيزی از اشتياق ديوانه‌وار آنها برای تماشای اين فيلم های سانسور شده بر روی پرده نمی کاهد.

اما سوال اين است که اگر جشنواره فيلم فجر نمی‌تواند فيلم‌ها را بدون حذف نشان دهد، چه اصراری برای نمايش اين فيلم ها دارد. به علاوه صاحبان فيلم ها با اينکه می‌دانند فيلم هايشان ناقص نشان داده می شود، چگونه حاضر می‌شوند فيلم‌های خود را به اين جشنواره بفرستند. يکی از دوستان منتقد می‌گفت در سايت رسمی ديويد لينچ و مارتين اسکورسيزی، خبر شرکت آخرين ساخته‌های آنان در جشنواره فجر را ديده است، اگرچه تا کنون اين خبر از سوی روابط عمومی جشنواره فيلم فجر تاييد نشده است.

با اين حال تا کنون نمايش فيلم‌های بدنام ساخته داگلاس مک گراث (درباره ترومن کاپوتی)، مرگ يک رئيس جمهور ساخته گابريل رينج (درباره ترور خيالی جرج بوش)، اديسن ساخته ديويد برک در بخش ويژه و فيلم‌های تسوتسی ساخته گاوين هود، شرف شواليه ها ساخته آلبرت سرا، هزارتوی پن ساخته گی يرمو دل تورو، بوئنوس آيرس ۱۹۷۷ ساخته آدريان کتانو، وندی ساخته توماس وينتربرگ در بخش جشنواره جشنواره‌ها تقريبا قطعی است.
به علاوه جشنواره امسال مروری خواهد داشت بر آثار ماريو مونيچلی کمدی‌ساز برجسته سينمای ايتاليا که خود نيز مهمان اين جشنواره خواهد بود.

جشنواره فجر امسال بخش جديدی دارد با عنوان سينما و هنرهای ديگر. در اين بخش فيلم‌های مهمی که درباره نويسندگان، نقاشان و آهنگسازان مشهور جهان مثل ون گوگ، چايکوفسکی، پارلز ری، چارلی پارکر و دشيل همت ساخته شده است، نمايش داده می‌شود. نمايش آثار درخشانی چون وقايع نگاری آنا ماگدالنا باخ ساخته ژان ماری اشتراب، پيروسمانی ساخته گئورگی شنگلايا و خون شاعر ساخته ژان کوکتو از گنجينه فيلم‌های آرشيوی فيلمخانه ملی ايران فرصت کم نظيری برای همه عاشقان واقعی سينماست که اين شاهکارها را بر روی پرده تماشا کنند اما نکته حيت آور نمايش فيلم سگ آندلسی، بيانيه سوررئاليستی دالی و بونوئل در اين بخش است که معلوم نيست مسئولان جشنواره چه بلائی بر سرصحنه های اروتيک آن آورده‌اند.

در بخش سينما و ادبيات نيز تعدادی از فيلم های اقتباسی شاخصی که بر اساس رمان‌ها و داستان‌های معروف جهان ساخته شده (عموما فيلم‌های کلاسيک) ازجمله هملت ساخته لارنس اليويه، سرير خون ساخته آکيرا کوروساوا، رمئو و ژوليت ساخته فرانکو زفيرلی، پول ساخته روبر برسون (بر اساس داستانی از تولستوی) و مکبث ساخته رومن پولانسکی به نمايش درمی آيد.

در بيست و پنجمين دوره جشنواره فجر از هنرمندان و سينماگرانی چون بابک بيات، آهنگسازی که به تازگی درگذشت، علی نصيريان و يدالله صمدی فيلمساز تجليل به عمل می‌آيد.
در بخش مسابقه سينمای ايران جز تعدادی معدود، از فيلمسازان سرشناس و صاحب نام سينمای ايران خبری نيست. داريوش مهرجويی با فيلم سنتوری، رخشان بنی‌اعتماد با خون‌بازی، کيومرث پوراحمد با اتوبوس شب، مسعود کيميايی با رئيس از چهره‌های شاخص بخش مسابقه‌اند. در کنار آنها فيلمسازانی از نسل جوان مثل بايرام فضلی، بهرام توکلی، امير شهاب رضويان و فرزاد موتمن با ساخته هايشان حضور دارند و به رقابت با فيلمسازان نسل قديمی می پردازند.

مسابقه سينمای آسيا(جلوه گاه شرق)، فيلم‌های معنا گرا(جستجوی حقيقت)، مسابقه فيلم‌های مستند و کوتاه و سينمای پايداری از بخش‌های ديگر جشنواره فيلم فجرند.
آنی يژکا هولند فيلمساز سرشناس لهستانی تنها چهره معتبر بين المللی است که به عنوان داور در جشنواره فيلم فجر شرکت خواهد کرد.