فقط خواستن این را اصافه کنم که آقای مهاجرانی گفتند: «قابل توجه است که نولدکه هیچ‌گاه نمی‌گوید: تورات موسوی یا انجیل عیسوی. تنها قرآن را با این شیوه معرفی می‌کند.» گویا ایشان اصلاً نمی‌دانند انجیل‌های چهار‌گانه به اسم نویسندگان‌شان خوانده می‌شود، متی، مرقس، لوقا، یوحنا و دلیلی نداشته که چنین ادعایی بشود و جالب ابن‌که در متن قرآن صراحتاً ذکر شده که خداوند انجیل را نازل کرده، در‌صورتی که این با واقعیتی که ما و خود مسیحیان باور دارد تطابق ندارد!

آقای گنجی عزیز همه که تحقیر نمی کنند.آنها که تحقیر میکنند خودشان را تحقیر کرده اند . محبت کنید پاسخ افرادی که تحقیر نمی کنند را مرحمت فرمایید.ضمنا صدای پای آب سهراب سپهری بهترین تفسیر برای قرآن است.بخداقسم اینقدرها هم به علم بها ندهید.

گفت‌وگوهاي دو طرف از يك جنس است. آقاي گنجي همان مشكلي را دارند كه طرف مقابل‌شان دارند. هم آقاي گنجي به حوزه‌هاي وسيع مطالعاتي از سياست ايران، تا دين و فرهنگ و فلسفه، و بيناموضوعات جامعه‌شناسي، مولوي‌شناسي و ... مي‌پردازند، هم آقاي مهاجراني به همه‌ي اين حوزه‌ها چشم دارند و هر دو هم متفننانه. راه به جايي نمي‌برد اين گفت‌وگوها. پاسخ‌ دادن به سوالات آقاي گنجي، مثنوي هفتاد كتاب و عمر نوح است.

با درود به نماد آزادیخواهی نسل تازه ی ایرانیان آقای اکبر گنجی و سپاس از شهامت و جدیت مثال زدنی ایشان در پیگیری اهداف جهل و جور ستیزانه یشان!
امیدوارم همه ی ما از آقای گنجی بیاموزیم که برای مبارزه با ستم باید "هزینه" پرداخت کنیم و اینکه بقول مارکس:"مقدمه ی هر نقدی نقد دین است."
همچنین خوبست به یاد داشته باشیم آقای مهاجرانی مشهورند به اینکه متعلق به "مدرن ترین" لایه ی اسلامگرایان ایران هستند. برای اینکه عمق فاجعه را در یابیم تصور کنید طرف گفتگوی آقای گنجی کسی مثل "استاد مصباح یزدی" ویا "استاد پور رحیم ازغدی" می بود!
هر کس تاکنون تجربه ی کوچکترین انتقادی از دین را داشته بی تردید کوشش ترحم برانگیز آقای گنجی را برای مجبور کردن آقای مهاجرانی به وفادار ماندن در چارچوب منطقی یک گفتگوی متمدنانه را هم تجربه کرده! چیزیکه علی القاعده می بایست به عنوان الفبای گفتگو بداهتا" پذیرفته شود و نیازی به یادآوری مکرر نداشته باشد!
یک نمونه ی تاریخی(و نه متاسفانه کم نظیر) از چنین "گفتگو" هایی را در کتاب ارزشمند آقای آرامش دوستدار (امتناع تفکر در فرهنگ دینی) بین زکریای رازی دانشمند و منکر نبوت از یک سو و ناصرخسرو شاعر و مسلمان شیعی مومن می توانیم ببینیم

نوشتار آقای مهاجرانی بخصوص توهین ایشان در قالب "طبیب علفی" بسیار زشت است. از ایشان بعید بود. امیدوارم که گنجی به راستش ادامه دهد. اینم از شاملو تقدیم به گنجی:
"شغالی گر ماه بلند را دشنام گفت.
پیران شان مگر نجات از بیماری را تجویزی این چنین فرموده بودند!"
شما بی خیال شو راه خودت رو برو عزیز.

آقای گنجی روش آقای مهاجرانی را هیچ کدام از ما نپسندیدیم ولی شما هم زیاد به دل نگیرید. قاعدتا شما که این همه به دنبال مدعای مدلل می گردید باید این را هم بپذیرید میزان وابستگی عاطفی انسانها به یک امر ، آنهم امر مقدس یکسان نیست. من نمی دانم مرحوم دکتر شریعتی این جمله را از کجا نوشته یا از کجا یاد گرفته ، شاید هم ساخته ذهن خودش باشد. آنجا که می نویسد : « دوست داشتن ناخودآگاه در ذهن و حس و حتی لامسه تاثیر می گذارد. » . مضاف براین آقای مهاجرانی در فهم قرآن چندان هم به دنبال مدعای مدلل نیست. کتاب میناگران ایشان ظاهرا یک قصه است ولی حکایت خودشان هم هست. می نویسد همه این سالها با خود می اندیشیدم منظور از لطائف و دقایق قرآن که در بعضی تفاسیر آمده چیست؟ عاقبت الامر دانستم که راه فهمیدنش از کتابخانه ها نمی گذرد. ( نقل به مضمون ) این هم عقیده ای است . به گمانم حتی روی همین عقیده نیز می توان بحث کرد. چون همه نزاع بر سر فهم قرآن است. اما برسیم به قصه قلب صنوبری! حقیر برای دکتر مهاجرانی نیز نوشتم. البته بد نیست که معنای قلب صنوبری در قرآن روشن شود. ولی این همه تاکید بر معنای قلب ما را به بیراهه می برد. مگر اینکه روشن شدن معنای قلب به خلق شدن قرآن یا نشدنش ربطی داشته باشد که ندارد. اگر بدین منوال بحث پیش برود قلب که تمام شد تازه نوبت چیزهای دیگر فرا می رسد. چون آقای مهاجرانی در پاسخ یکی از کامنت ها وعده داده اند درباره نطفه هم بنویسند! متاسفانه بحث های حاشیه ای فقط وقت روشنفکران محترم را تلف می کند. مثلا آیت الله سبحانی بیش از یک چهارم نامه را به رصد سیر تحولات فکری دکتر سروش اختصاص می دهد ، در مقابل دکتر سروش هم بیش از یک چهارم نامه اش را به شرح تحولات کیهانی اندیشه خود اختصاص می دهد. کاش یکبار برای همیشه بساط این بحث های حاشیه ای جمع شود. اگر هم کسانی نمی خواهند جمع شود باید توضیح دهند چرا همیشه داد می زنند که اسلام دین استدلال است و با منطق ، حرف خودش را به کرسی می نشاند. به خدا پیغمبر اکرم هم اگر می خواست با کفار از سابقه و حالشان حرف بزند وقت پیدا نمی کرد برای گفتن حرفهای اصلی! نکته بعدی اینکه آقای مهاجرانی گفته اند در خصوص کلام الله بودن قرآن ، پاسخ حضرات آیات سبحانی و منتظری حجت را تمام کرد. اگر آقای گنجی قصد مباحثه با جناب مهاجرانی را دارند بهتر است پاسخ حضرات آیات که دکتر مهاجرانی را قانع کرده ، موردبررسی قرار گیرد.

در ضمن خوب است آقای مهاجرانی همچنین نیز بفرمایند چرا وقتی همان نولدکه کتاب حماسه ملی ایرانیان را در باره شاهنامه می‌نویسد به‌به و چه‌چه می‌کنیم ولی همینکه با همان روش علمی به تازینامه می‌رسد آنرا به حساب توطئه می‌گذاریم؟

ممنون جناب گنجی. راه همین است. نقد کردن و پیش رفتن و نهراسیدن. کاش بشود خودتان هم یک بار مفصل به نظرات اساسی منتقدان غربی اسلام و قرآن بپردازید و بحث را از این زاویه و منظر هم پیش ببرید، چه تحقیقات منتقدان همین روزگار چه قدیمی ترها مثل نولدکه.
امید که راه استوار نقد را هم چنان شجاعانه و علمی پیش ببرید.

آقاي گنجي ! درود گرم و بي پايان تشنگان حقيقت نثارتان باد٠از شيوه برخوردهاي نابخردانه و خالي از منطق اين و آن آزرده خاطر نشويد و همچنان ادب و فروتني را ادامه دهيد٠ باشد كه ديگران از شما بياموزند٠

جناب گنجی عزیز از قدیم دوستدار شما بودم و امروز با خواندن نقد های عالمانه، عاقلانه، عادلانه و مودبانه شما به انتخاب دوستی چون شما افتخار می کنم. من نیز در کامنت هایی مودبانه، ساده و کوتاه به این شیوه غیر اخلاقی و شخص ستیزانه نقد اقایان (با طرز تفکر های متفاوت) اعتراض کرده و مغالطات اقایان را با ذکر عنوان مغالطه بیان کردم. در این جا لازم می دانم نقدی به رادیو زمانه وارد کنم و امیدوارم پاسخی در خور نقد از اصحاب محترم این رسانه دریافت نمایم. جای گله بسیار وجود دارد که در کامنتی که من مصادیقی توهین به اقای گنجی را نام بردم مانند واژه دکتر علفی اقای مهاجرانی با سانسور بخش مسئول مواجه شد! حال اگر این اقدام فراگیر بود شاید جای نقدی وارد نبود (هر چند مثلا همان کلمه در مقاله مهاجرانی امده بود) اما چند کامنت ذیل کامنت من کلماتی مانند مزخرف گویی واز این قبیل که به اقای گنجی نسبت داده شده بودمنتشر گردیده و تنها حیرتی برای من و مظلومی گنجی که گویی رسانه ای که منتشر کننده افکار او نیز هست قادر به حمایت از اندیشه منتشر شده وی نیز نمی باشد. امیدوارم مسئول مربوطه به جای قلم سانسور با پاسخ گویی شفاف مرا از این گمان رها نماید که دموکراسی در رسانه های مدعی دموکراسی نه بر پایه رابطه و سلیقه که بر پایه ضابطه و اصول حر فه ای است.

اقای مهاجرانی جوابی دارید ؟؟؟؟؟؟!!!!!!

بسم الله الرحمن الرحیم
در خواندن این مقاله احساس کردم آقای گنجی مانند بقیه دیدگاهی اخلاقی به قرآن و انجیل و تورات دارند و برای توجیه موارد ضداخلاقی مجبور می شوند تا داستان های کتب مقدس را سمبلیک فرض کنند تا از این مشکل رهاشوند.
آقای گنجی می گوید:((همان طور که در قرآن محمدی آمده است، تمام این مسائل، ناشی از تلقی واقع‌گرایانه از داستان‌های تاریخی متون مقدس دینی است. اگر داستان‌ها را نمادین (سمبلیک) تلقی کنید، آن‌گونه که برخی از مفسران کرده‌اند، همه‌ی این مسائل حل خواهد شد. ))

قرآن یک کتاب فرااخلاقی است.هم در آن اخلاق را می بینیم و هم ضداخلاق را.
ابلیس منشا شر است اما در حقیقت خداوند منشاخیر و شر است چرا؟؟؟(انعام آیه 17)ابلیس تسلیم محض خداست چرا؟
چون وقتی گمراه می شود و قادر به سجده ی آدم بواسطه تکبر نیست خداوند را مسئول می داند و به او می گوید تو مرا گمراه کردی ؟
اما آیا خداوند گمراه می کند؟؟ بلی خداوند هر کس را که بخواهد گمراه می کند.(یضل من یشاء )
ابلیس اولا خداشناس قیامت شناس و پیامبر شناس بوده که هر سه اصول دین است (فکر می کنم شهید مطهری و طباطبایی به مستندات قرآن آن را ذکرکرده اند)
دوما هیچ کس مانند ابلیس به این آیه عمل نکرده است(ایاک نستعین) از خدا می خواهد که به او اجازه دهد تا فقط بندگان مشرک و ناخالص را گمراه کند و خداوند هم دعای او را مستجاب می کند . ابلیس همه را گمراه
نمی کند بلکه گزینشی فقط مشرکان و ناخالص ها را گمراه می کند.(اعراف آیه 16 و .. ، حجر آیه 39 و... و ص آیه 82 و ..)
ابلیس طبق آیات فوق به اذن و اجازه ی خدا و با استجابت دعای او می تواند گمراه کند و در حقیقت خداوند گمراه می کند. ابلیس آیه ی 17 سوره ی انعام را فهمیده که اولا ما نمی توانیم خود را گمراه کنیم و دوما نمی توانیم دیگران را گمراه کنیم مگر اینکه خدا بخواهد لذا نمی گوید من گمراه می کنم بلکه از خدا طلب می کند تا بندگان ناخالص او را گمراه کند .
یکی از موارد ضداخلاقی و شیطانی قرآن این است که اولا اجازه ی برده داری را می دهد و هر انسانی علاوه بر همسر خود با کلفت(کنیز) خود هم می تواند رابطه جنسی داشته باشد. (مومنون 6 و معارج 30) دو ما یک حکم ضد اخلاقی دیگر قرآن که کمتر کسی شنیده است این است که هر کسی می تواند با کلفت خود (کنیز) رابطه جنسی داشته باشد حتی اگر کلفت او همسر هم داشته باشد. (تنها استثنای رابطه با زن شوهر دار) سوره نساء آیات 23 ، 24 و 25 )
حرمت علیکم .....المحصنات من النساء الا ما ملکت ایمانکم((نکاح با زنان شوهر دار حرام است مگر کلفت هایتان که شوهر دارند(کنیزان).اصل این نظر و تفسیر آیه از . المیزان گرفته شده است
نتیجه : قرآن کتاب فرااخلاقی است. نسبت اعمال به موجودات مجازی و به اخلاقی و غیر اخلاقی تقسیم می شود . اما نسبت اعمال به خدا حقیقی و فرااخلاقی است.

ای کاش طباطبایی زنده بود. ای کاش هانری کربن زنده بود.بحث کردن آن موقع مزه داشت.حالا یک سوال هم من از آقای گنجی دارم.دلیل عقلی که شما هنوز مسلمان باقی مانده اید چیست؟وواقعا چه علتی دارد؟لطفا با توجه به صداقتی که دارید صادقانه پاسخ دهید

قرآن، از آنجایی که مثالی ، نمادین ، رمزی و استعاری و دو پهلو است، سخنی نیست که به سادگی و با نخستین نگاه قابل درک باشد. همین باعث شده که برای خواندن و درک قرآن قرائت های متفاوتی وجود داشته باشد و یا کسانی مدعی شوند که از معنای آن با خبرند و می توانند آن را شرح و تفسیر کنند. دلیل چرایی این مطلب را خود قرآن به انحاء گوناگون در آیات متعددی اشاره کرده است. مانند آیه 23 سوره زمر که می فرماید : «اللّه انزل احسن الحدیث کتابا متشابها مثانی .. = خدا نازل کرد بهترین روایت را در کتابی متشابه و دوگونه ...». در ادامه توضیح می دهد: «تقشعرمنه جلودالذین یخشون ربهم ثم تلین جلودهم و قلوبهم الی ذکرالله ذلک هدی الله یهدی به من یشاء و من یضلل الله فما له من هاد = آنها که نسبت به پروردگارشان خشیت دارند (از خواندن قرآن و فهمیدن آن) پوست (تن) شان می لرزد و سپس پوست شان وقلب شان با ذکر خدا (یاد آوری کلام خدا) آرامش می گیرد. این هدایت الهی است که هرکس را بخواهد هدایت می کند و هرکس را که خدا گمراهش کند پس برای او هیچ راهنمای هدایتگری نباشد».
آقای گنجی از شما می پرسم شما آیا تا به حال از خواندن آیات قرآن پوست تنت لرزیده و یا مو بر اندام تان سیخ شده؟
عزیز من شما باید نگاهتان را به قرآن تغییر دهید نه آنکه قرآن را تا حد حیطه نگاه خودتان پایین بیآورید!
آیه 121 سوره بقره این مطلب را بگونه دیگر بیان کرده است: ‌«الذین اتیناهم الكتاب یتلونه حق تلاوته اولئك یومنون به و من یكفر به فاولئك هم الخاسرون = كسانیكه كتاب به ایشان داده شده و ایشان حق خواندن آن را به درستی می خوانند، همان كسانی اند كه به آن ایمان می آورند. و آنهایی كه (حق خواندن) آنرا می پوشانند همانهایی هستند كه زیانكارند‌». به عبارت دیگر، قرآن را آنهایی درست می خوانند که کتاب به ایشان داده شده، یعنی کسانی که با کتاب نفس شان آشنا هستند و می توانند قرائن معنوی آیات قرآن را با آیات انفسی (عناصر مربوط به روان انسانی خود) و آیات آفاقی (نشانه های مربوط به طبیعت و هستی خارج از خود) مطابقت داده و آنها را بخوانند . اما برای آنهایی که کتاب به ایشان داده نشده، (یعنی با کتاب نفس خودشان آشنا نیستند) آنها حتا اگر باسواد و فیلسوف باشند باز آز آنجایی که در وجود خود از آیات کتاب الهی قرینه ای ندارند (بعبارتی هنوز اجازه خواندن کتاب برای ایشان از عالم بالا صادر نشده) آنها به درک درستی از کلام خدا نمی رسند. ایشان کسانی اند که می توانند كافری كنند و به خودشان و پیرامون شان زیان وارد سازند. و این فقط مشمول آنهایی نیست که با اسلام و قرآن دشمنی دارند بلکه می تواند شامل حتا همین مسلمانان و شما و فیلسوفان و آیت الله ها از جمله ..... نیز باشد. چرا که شما و ایشان بدون رهبری و بدون هدایت الهی قرآن را می خوانند و از پیش خود آن را معنی و تفسیر می کنند. باز در قرآن (جمعه/2) می خوانیم : «او است آنکه از میان مردم «امی» رسولی از ایشان بر می انگیزد که بر ایشان آیات او را می خواند و پاک شان می سازد وبه آنها کتاب و حکمت می آموزد در حالی که پیشتر در گمراهی آشکار بسر می بردند». یعنی اگر شما کتاب را از راه درستش (دست اول) دریافت نکرده باشید و نتوانسته باشید ذهنتان را از ساخته و پرداخته های خودتان و دیگران (ملاها ، مفتیان ، صوفیان و فلاسفه دینی) پاک نکرده باشید آنگاه شما از راه روخوانی آیات قرآن، به هیچ معرفتی دست پیدا نخواهید کرد.
آقای گنجی قرآن برای انسانهای باسواد فیلسوف نیآمده. قرآن برای انسانها بی سواد و امی مانند من و امثال من آمده تا بخواهند از قرآن پندی بیآموزند. قرآن خود در سوره قمر به تكرار(3) می فرماید: «همانا كه ما قرآن را به جهت یادآوری و پند آسان كردیم ، پس كیست كه بخواهد از آن پند گیرد؟» یعنی خواندن قرآن و فهمیدن آن برای کسی که بخواهد پند بگیرد (نه آنکه بخواهد پند بدهد و یا مقصود دیگری را بخواهد از آن پی گیری کند) آسان است. یعنی اگر انسانها از خواندن قرآن قصدشان هدایت باشد و بخواهند که از آن کرامت های انسانی خود را تعالی بخشند، آنگاه قرآن ساده است. همین سخن می تواند در اثبات این قضیه بکار رود که فهم درست قرآن در اختیار انسانها نیست و گویی آن کسی که این آیات را بر سینه محمد نازل کرده خود اینک بر آستانه فهم قرآن نگهبانی می کند تا مگر آنکه را می خواهد با این کتاب هدایت کند و آنکه را که نمی خواهد، به جاهایی بکشاند که حتا نداند در قعر گمراهی درافتاده است. قرآن خود در آیه 9 سوره حجر به این موضوع اشاره دارد: «انا نحن نزلنا الذکر و انا له لحافظون» ، (=همانا ما خود ذکر را نازل کردیم و خود از برای آن نگهبانیم). اگر در پرداخت قرآن محمد دخالت می داشت آنگاه این سخن بی معنی می نمود چراکه از آن معرفتی بیرون نمی آمد، جز آنکه پیامبر خدا را به گزافه گویی و دروغگویی متهم کنیم.

اما از آنجا که معتقدیم که محمد راستگو و امین بود و او در بیان قرآن جز آنچه که خداوند عالمیان بر زبانش جاری ساخته بیان نکرده، باور داریم که قرآن به تمام معنا کلام خدا است نه کلام محمد. چرا که هرچند از این کتاب تفسیرات متعددی در دسترس است، اما اغلب مسلمانان و حتا آنها که مدعی اند که با زبان ادبی قرآن آشنا هستند و در این فن استادند و به دیگران درس دین و «فلسفه اسلامی» می دهند، درک درستی از قرآن ندارند و می بینیم که باز در توضیح آن درمانده و سرگردان اند. این بدان معنی است که گویی خداوند متعال آنانی را که پرهیزگار نیستند و به خدا نسبت دروغ می دهند از آستانه قرآن دور می کند، اما بالعکس آنکه پندپذیر است و بی ادعا، به درون آن راه می دهد و او را از شگفتی های کتابش با خبر می سازد.
من اگر جای شما بودم به همان نقد قدرت می پرداختم کار دیگری نمی کردم. در عین حال اگر می خواستم با وجود اعتقاد داشتن به اسلام از راز و رمز کتاب اسمانی سر درآورم، ابتدا به خدای نزدیکتر از رگ گردن خود مراجعه می کردم و سعی می کردم با پاسخ و راهنمایی های آن خدایی که محمد را هدایت کرد کتاب نفس خودم را بخوانم.
آقای گنجی، قرآن کتابی نیست میان دو جلد. قرآن لوح محفوظ و کتاب نفس است کتابی که هرکس فصلی را از آن خواند به خدایش نزدیکتر می شود و او را و کلامش را بهتر و روشن تر درک می کند. قرآن کتاب خود شناسی و خداشناسی است. قرآن کتاب فلسفه نیست. به آنگونه که فیلسوفان یونانی فکر می کنند نیست. شما اگر پیامبران را همچون فلاسفه بنگرید و بخواهید گفتار پیامبران را با روابط عقلی فلسفه ارسطو و افلاطون بسنجید بزرگترین اشتباه را کرده اید. اگر افکار فلسفی این اقایان کارساز بود آنگاه تا به حال همه مسائل ما حل شده بود و یا شاید اصلا پیامبران نیآمدند!
اگر امروزه می بینید که در ارتباط با مذهب سخنی جدیدی و کارسازی بیان نمی شود از آنروست که مذهبیون ما نیز به تبیعت از فلسفه ارسطو و افلاطون (ابن سینا یا ملاصدرا) یا (ابن عربی و مولانا) فکر می کنند. شما قرآن را باید با چشم الهی بنگرید که متاسفانه از آن بی خبرید. گمراهی شما و سایر دوستان تان و همچنین آخوندها و فلاسفه مذهبی نیز از همین جاست و به همین خاطر هم هست که معتقدم چنانچه نظریات شما در بین مسلمانان مقبول افتد(چنانکه 30 سال پیش آنها از نظریات "آیت الله" خمینی به شبهه افتادند و گمراه شدند) آنگاه باید شاهد زیان ها و خسارت بیشتری (بیشتر از خسارت های آن انقلاب کذایی) در آینده باشیم.
شما با وجود آنکه در این رابطه بسیار کنجکاوی کرده اید و می کنید اما بدلیل آنکه از آن جهنم دره (جمهوری اسلامی) بلند شده اید هنوز چشم تان و روح تان به اندازه کافی پاک نشده که بتوانید حقیقت را ببینید. خداوند ما را از شر افکار شما و سروش و مجتهد شبستری و خمینی و همه دارو دسته او حفظ نماید.
نگاه کنید به قرآن کلام خدا در سایت معترضه
www.motarezeh.com

بدرستی که روح انسان تنها به حقیقت ارام میشه و بنظرم هر دو اقایان در طلب حقیقتند اگر چه یکی به جهد متعصبانه و دیگری به جهد جسورانه.

در جواب دوستی که به باور خود ایشان دو نمونه از ایات غیر اخلاقی قران رو نمونه اورده اند میخواستم عرض کنم که :

اولا در مورد برده داری قران هیج وقت برده داری رو تایید یا تشویق نکرده بلکه برده داری رو به عنوان یک واقعیت همیشه صادق زندگی اجتماعی بشر در کنار بینوایی و یتیمی اورده و برعکس به طرق مختلف تشویق به آزاد کردن برده از شرایطش رو هم کرده. اگر هم بگوییم که دیگر برده ای در این زمان وجود ندارد که بحث دیگریست در جای دیگری.

دوما از میان ایات مذکور از سوره نساء فقط ایه ۲۴ است که احتیاج به چند بار خواندن و تامل دارد .چنانجه بنظر میرسد مقصود ایه شریف اینست که زنان شوهر دار برای تو حلال نیستند مگر انانکه به مالکیت تو درامده اند ( شاید به واسطه اسارت در جنگ و امثالهم و این باعث ایجاد حقی برای تو شده ) - ایات ۲۳ و ۲۵ بنظرم از ارکان اخلاقی همه جوامع امروز بشری چه در غرب و چه در شرق هستند.

گرامی اکبر گنجی. برای این که زبان نقد هم چنان گیرا و برّا بماند خواهشم این است که از لفت و لعاب هایی چون " استاد ارجمند و... دوست دیرین دانشمندم استاد دکتر... جناب آقای دکتر... حضرت آیت الله... به جدّ بپرهیزید. تا کنون رسم بوده که با چنین القابی زبان منتقدان را ببندند ( اگر دست شان نمی رسید ببُرند)، هم چنان که می بینیم ستاینده گان آقای مهاجرانی با آوردن عنوان "دکتر" چنین می کنند. ونیز در مورد سروش و شریعتی و ... وحال آن که غربی ها را صاف و ساده هابرماس و گادامر و مارکس و هگل و هیدگر و راسل و اینشتین ووو می نامند. امیدوارم شما دراین مورد هم به جدّ بکوشید و هم چنان پاس دار نقد و اندیشه باشید. با درود . م. خردیار

آقای گنجی عزیز
خیلی عالی جواب دادید. تفاوت یک ذهن علمی و منطق گرا با یک ذهن درگیر تابوها و تعصبات (آقای مهاجرانی) به خوبی دیده میشود. لطفا به نقد دینی ادامه دهید و بگذلرید ببینیم جراحان مغز و اعصاب چه پاسخی به دکتر علفی میدهند.

aaghaye gangi,be nazare man shomaa besyar be raweshe tafakkore gharbi nazdik shodeid.rooz be rooz in farhichtegiye elmie shomaa dar masaaele mochtalef baraaye man baareztar mishawad.mowaffagh bashid

آقای گنجی شما فقط چند قرن با تاریخ فلسفه فاصله دارید که تلاش می کنید همه اندیشه را از نگاه محدود علمی نظاره گر باشید، وگرنه این کانت آلمانی چند قرن پیش نقد خرد محض را برای بی سوادانی چون ما مطرح کرده بود!!!
فقط یک نکته را دوستانه توصیه می کنم که در عالم اندیشه جای رادیکال عمل کردن نیست. حاصل عمل کرد نابخردانه و رادیکال شما و امثال در عالم سیاست چنین فاجعه ای را به بار آورده است، در عالم اندیشه این فاجعه بسا مصیبت بار تر باشد!!! این عرصه را به اهلش واگذارید و شما به همان رادیکالیسم سیاسی تان مشغول بمانید. باور کنید از مقام علامگی سقوط نمی کنید!!!

تصدقتان گردم
من اینفارسی نوشت را ندیدم-عجب چیز خوبی است-و اما عرض ارادتم به خط فارسی:
اقای گنجی عزیز:به نظر من روش اندیشیدن شما در مسایل مختلف نشان درک عمیق شما از روش شناسی علمی است.
از اینکه دایره طلسم پر مدعای تاریکفکران(که معجونی از پرت و پلا بافی و پر مدعایی است) روز به روز تنگتر-یا امیدوارم تنگتر-میشود
انهم با پایمردی و جسارت خارقالعاده شما مسرورم و برایتان ارزوی موفقیت دارم.

جبریل.

فرموده‌ايد: «اگر از معدود افرادی چون سروش، ملکیان و شبستری بگذریم؛ آیا در دوران جدید و در حوزه‌ی فلسفه‌ی دین، کلام و هرمنیوتیک، نظریه‌ی بی‌سابقه‌ای توسط یکی از مسلمین ارائه شده است؟»
آقاي گنجي، چرا يك طرفه به قاضي مي‌رويد؟ واقعاً از شما انتظار نمي‌رفت بر يك چهره متشخص اسلام «در دوران معاصر» چشم ببنديد و او را نا ديده بگيريد. يعني شما انديشه‌هاي حجه‌الاسلام حسني (امام جمعه اروميه) را نظريه جديد و بي‌سابقه دنياي اسلام نمي‌دانيد؟! نظريات و انديشه‌هاي وي، حتا در 1400 سال پيش هم به فكر كسي خطور نمي‌كرد!! ((:

فکر می کنم در کتابهای بینش دینی که در دبیرستانهای ایران تدریس می شود به بیشتر سوالات آقای گنجی پاسخ داده شده
مثلا گفته شده که پیامبران معلمان بیرونی انسان برای هدایت به سوی آنچه کمال نامیده شده هستند و عقل در
فقه اسلامی پیامبر یا راهنمای درونی انسانها معرفی شده و خداوند با این دلیل محمد را آخرین پیامبر دانسته که بشر را در آن زمان
در ابتدای راه خرد ورزی دانسته که می تواند بدون تکیه و احتیاج به پیامبران و راهنمایانی که مستقیما از جانب خدا آمده باشند انسان هارا قادر به این دانسته که با تکیه بر عقل خود مسیر کمال را می توانند بپیمایند و البته در پیمودن این راه از راهنمایی عالمان دینی بهره گیرند یعنی ختم نبوت را دلیلی بر بلوغ فکری انسانها دانسته که دیگر احتیاج به راهنمایان بزرگ ندارند..بزرگترین درد خدا این بوده که به محمد می گفته تو هر چقدر هم به کافران معجزه نشان دهی آنها به پیامبری تو و ایمان به تو و ایمان به خدایی که معرفی می کنی و کتابش ایمان نمی آورند چون مقوله وحی از مقولات متافیزیکی و غیر جسمانی است که خوب
در یک مجادله و بحث کلامی
دو امر و موضوع باید هم عرض و هم جنس باشند تا بتوان آنهارا با یکدیگر مقایسه کرده و به چالش کشید عقل زمینی بشر تنها چیزهای مادی را از طریق حواس پنجگانه حس می کند و از لحاظ عقلی می پذیرد اما امور متافیزیکی را چون نمی ببیند و لمس کند در پذیرششان یا راه انکار را در پیش می گیرد یا راه تردید را
در واقع تکیه قرآن بر عقلانی بودنش و کتابش بر نظم شگفت آوریست که در گردش زمین و سیارات و همچنین آفرینش پیچیده مخلوقات وجود دارد
مخلوقات زیرا عقلا نمی توان پذیرفت که طبیعت بی شعور بتواند مثلا موجودی مانند انسان را بیافریند که
فکر میکند.

گنجی فرزند راستین ایران زمین است؛ نه بخاطر زیر سوال بردن قرآن، که بخاطر فکر کردن. تفکر و اندیشه منتقدانه است که ما را از بند تقلید کورکورانه و کوته نظری میرهاند و روح و فکر انسان را پرواز میدهد و به اوج میرساند.
پرواز کن اکبر جان؛ تماشایت لذتبخش است.

جالب است روزي آقاي مهاجراني فرياد مي كرد كه بايد با سلمان رشدي منطقي وارد بحث شويم تا جواب او را بدهيم و حتي اقدام به نوضيح مسائل مطروحه ي سلمان رشدي هم كرد و حالا اين آقاي كنجي ست كه ايشان را به همان راه فرا مي خواند تا ببينيم جه كسي به آقاي كنجي توصيه خواهد كرد و اين دور باطل تا كجا ادامه مي يابد ؟

سوال من از دوستانی که روش منطق و عقل و خرد را بر روش مصباح یزدی و ازغدی ترجیح داده اند این است که چه چیز خلاف منطقی در این گفته است که ان تناقضات و توهماتی که در متون مقدس هست نشان دهنده این نیست که کلام خدا به طور غیر مستقیم و از دهان پیامبرش خارج شده بلکه نشان دهنده این است که این کلام از انسانی صادر شده و در بهترین شکل این انسان متوهم به دریافت از عالم بالا بوده و در بدترین شکل در پی قدرت و مقام و.....

سلام دوباره. یادم هست که وقتی مصاحبه دکتر سروش منتشر شد دکتر کدیور در سایتش اطلاعیه ای گذاشته بود که تشکیل جلسات " مقایسه تطبیقی الهیات مسیحی لیبیرال و الهیات اسلامی » را خبر می داد. اما ظاهرا به دلیل فضای موجود و حملاتی که علیه سروش بالا گرفته بود منصرف شد. حالا البته ایشان از قرار در آمریکا هستند. من یک پیشنهاد دارم که نمی دانم چقدر می توان رویش حساب کرد. ولی این را می دانم که خارج از ایران دیگر بهانه ای برای عدم برگزاری جلسات مناظره وجود ندارد. به هر حال چرا هر کسی خطابه خودش را بخواند ؟ وقتی می توان در یک جایی مثل کانون توحید لندن جمع شد و مثلا دکتر سروش و آقای گنجی یک طرف و دکتر کدیور و آقای دکتر مهاجرانی هم یک طرف بنشینند و دو دو تا چهار تا بحث کنند خیلی عالی می شود . حتی خود رادیو زمانه هم می تواند پیشقدم شود. از مهدی جامی عزیز می خواهم این ایده را اگر پسندیدند با آقای گنجی در میان بگذارند.

من بحث ها و پیام های منطقی اقای حسین میر مبینی را دنبال می کنم و اینرا حق ایشان میدانم که بتوانند در همین بخش اندیشه زمانه به انتقاد از اقای گنجی و یا دیگران به پردازند. ایشان لا اقل دو بار در گذشته از اینکه سایت زمانه اجازه پخش ایده هایشان را نداده شکایت کرده اند اگر ادعای ایشان مبنی بر سانسور عقاید شان صحت نداره پس چرا مدیر محترم سایت زمانه بهش پاسخی نداده اند.؟ ایا سکوت علامت رضایت نیست.؟

I wrote in Persian now ,but could not send ?

با سلام، در پاسخ به سوال اقا یا خانم سهند من هم نوشتار اقای میر مبینی را دنبال می کنم و متاسفانه ایشان با ذهنیت دگم و جذمی که نسبت به قران دارند و در کامنت های ایشان کاملا اشکار است انسان صلاحیت داری برای یک مبحث اندیشمندانه نمی باشند. کافی ست یک بار دیگر کامنت وی را مطالعه کنید جز استدلالت دوری ومنبری و مدعای بلادلیل که قران این است و ان است و کسی نمی فهمد و نمی داند (حتما ایشان فقط می فهمد و می داند واگر اینگونه است دیگر چه لزومی برای نزول قران میتوان قائل شد) و توهین و تهمت و تیین تکلیف برای بزرگان این حوزه چه کلام عالمانه و عاقلانه ای بیان نمودند. در پایان برای مزاح هم خوبست بگویم مادر بزرگ بی سواد من هم همین بیانات ایشان را در جواب نقدهای من وارد می کرد براستی در کامنتشان درست گفتند قران برای باسوادان نیست بلکه برای بی سوادان است.

با سپاس از اکبر گنجی گرامی لازم می دانم به همگان گوشزد کنم که گنجی خود این دگردیسی فکری را با زحمت بسیار و زیر فشار مذهب افراطی به دست اورده و یاداور شوم که پایه گذاری رنسان اسلامی لطفی به اینده ی بشریست که امروز گرفتار در چنگال تعصبگرایی اسلامیست .
ما با دانش امروزه باید بسی بیفکر باشیم که خلقت را که تماما مهندسی ژنتیک و دانش افریدگار که بس ژرفست و اصراری بر اینکه اساسش ماده یا
ارفان معرفی شود وجود ندارد نادیده گرفته و بدنبال تعاریفی که برای کوراندیشان و عوام در ٢٠٠٠و یا١٤٠٠ سال پیش بار فکری عزیم به همراه داشته در عصر حاضر که عده ای کوشش بر مدرن جلوه دادن ان دارند بپذیریم .
باز هم می گویم خالق ما دانشمندست و او به علومی حاکمست که ما امروز پایه های انرا می اموزیم و ما نیز روزی خلق خواهیم کرد چرا که به علم و دانش حاکم خواهیم شد.

الف.افشار-المان

جناب گنجی لطف کنید و توضیح دهید; کی و کجا "هگلیان، علی‌الخصوص هگلیان چپ و مارکسیست‌ها" این"روش نادرست" را "باب کردند و از این بابت، "لطمه‌ی عظیمی به ساحت فکر و علم و فرهنگ و فلسفه وارد ساختند."
البته میدانم که با توضیح شما و جناب سروش مبنی بر اینکه قران کلام محمد است و نه الله, جهان علم و فلسفه را تا ابدالدهر وامدار خود ساختید ولی اگر هم که فرصت کردید کمی از خدمات دیگر خودتان و همفکران مسلمان و نواندیشان دینیتان به "ساحت فکر و علم و فرهنگ و فلسفه " جهان بنویسید.

نیمی از عمرمان به این عذاب دچار بودیم که انواع مختلف نظرات کارشناسانه سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و نظامی و حتی فنی و علمی را از آقایان متولی دین بشنویم و این شد نتیجه ای که امروز می بینیم (فرار نجبگان و دربدری اقتصادی سیاسی) گویا نیمه دوم عمر گرانمایه را باید به عذاب افاضات دین شناسانه و قران شناسانه ژورنالیستهای نامتخصصی باید بگذرانیم که اینقدر علم ندارد که بداند قران غیر از ان ترجمه وحشتناک فاسد و پر خطای دم دستش یا ان تفسیر های یونانی زده امثال طباطبایی است. من نمی خواهم از تفسیر های مدرن شریعتی و طالقانی و غیره حرف بزنم بلکه می خواهم بدانم آیا جناب قران شناس ما آقای گنجی هرگز به متقدمین روشنفکر و اسلام شناسانی چون علامه غروی که کاری عظیم در کار کلام شناسی قران کرده و یا تفاسیر عرفانی و عقلانی قرون سوم و چهارم هجری مثل مفردات راغب مراجعه کرده اند. برای من عجیب نیست که چرا امثال شبه روشنفکری به شبه اسلام شناسی محتاج است تا ادله خود را بهتر اثبات کند. چون انها اهداف راحت تری برای زدن هستند. اینطور نیست؟

کوزه را داخل چشمه کردم. کوزه فرو نمی رفت. با هر دو دست کوزه را فشار دادم. کوزه مقاومت کرد. آب از گلوی کوزه به درون جریان پیدا کرد. قل قل قل...کوزه اندک اندک پر شد و آرام گرفت و سنگین شد.
" دیدی پسر چه شد؟"
صدای حاج آخوند بود. زیر درختی نشسته بود. بالاتر از سطح چشمه بود. او را ندیده بودم. تا خواستم حرفی بزنم. دوباره گفت:" دیدی چه شد؟" منظورش را نفهمیده بودم.با تعجب پرسیدم:" چه شد؟"
گفت:" کوزه را می گویم. دیدی چه شد؟"
" نه نمی دانم."
" کوزه را خالی کن. دوباره پر کن."
کوزه در بغلم بود . ان را خماندم و آب را بر آب چشمه ریختم. نمی دانستم چه باید کرد.
" کوزه را پر کن!"
دوباره کوزه را در آب فشردم. قل قل قل... کوزه پر آب شد و آرام و سنگین!
" دیدی چه شد؟"
" پر آب شد!"
حاج آخوند خندید. تیغه ای از آفتاب هم بر برگ های نوک صنوبر ها افتاده بود. برگ های سبز و نقره ای که برق می زدند. گفت:" دیدی تا وقتی خالی بود چقدر سر و صدا می کرد. وقتی پر شد آرام گرفت. آدم ها هم مثل همین کوزه اند. هر که پر هیاهو تر خالی تر... وقتی پر شد آرام و سنگین می شود."
آقاي گنجي بيچاره يك عمر عبادت را به خاطر آخوندهايي كه به تو ظلم كردند با دين خدا و پيامبر خدا قاطي نكن و تمام اين كساني كه به به بهت ميگن نادانند اما اگر ميدانستي آيات بيشماري كه 1400سال قبل نازل شده امروزه علم جديد به مفاهيم آن رسيدند مثل آياتي ة علم فيزيك و نجوم به آن رسيدند
لطفا تجديد نظر كنيد و به دين آسيب نرسانيد كه ميدانم و ميدانيد كه فقط داريد با مهاجراني بازي ميكنيد

در اوائل قرن گذشته (قرن بیستم ) میتوان گفت این مباحث متافیزیک به کناری گذاشته شد بدین معنا که عرصه خاص خود را دارد همچون شعر و نقاشی و موسیقی .
در مباحث فلسفی لغات و بطور کلی زبان باید از دقت کافی برخوردار باشد .
تصور کنید با مفاهیمی همجون نبوت وحی متون مقدس تجربه نبوی و ... و... بخواهید
یک منظومه منسجم فلسفی بسازید .
تجربه نشان میدهد که اگر نقل اشعار شعرا
بکار گیری شگرد های کلامی را از این متون بگیرید چیزی از آنها باقی نمیماند (مصداق بارز آن عبدالکریم سروش ) . پیروان حلقه وین راه حل را در این دیدند (بنیان گذاران فلسفه تحلیلی ) مسائل متافیزیک بی فایده اند و راه بجائی نمبرند از اساس ناشی از بکار گیری غلط زبان اند در مقابلش باید سکوت کرد .

با تشکر از رادیو زمانه که مجال این مقال را برای همه فراهم کرده است.

جناب گنجی سلام، در تلاش شما ( چه جمع آوری شده، چه ابدأع شده )یک اصل به شکلی‌ ارادی نادیده گرفته میشود و آن لزوم مواجه با آیات داستانی‌، منشوری، مثالی و اجتمأعی قران بر اساس معیار‌ها و شرایط آن زمانیست. خط کشی‌ و اندازه گیری آنها با دانسته ها و دستاوردهای جامعه امروز بشری نه کار علمی‌ تلقی‌ میگردد و نه دغدغه هیچ خدا پرستی ( چه سنتی و چه پویشی) به حساب میاید، چرا که هر آنکس که در دلش ( کالبدی، محل نفخه روح الهی و چه حتی چاکرأی) مرضی نیست، محلی برای نزاع بر سر محمدی بودن یا نبودن قران مجید نیز نخواهد بود. همه آنها که باید، میدانند که راه و روش خلقت و هدایت بر اساس پویش بنا نهاده شده و نعمت داده شده عقل ابزاری راه گشای تدبیر امور انسانها پس از ختم نبوت هست و خواهد بود. این چه انتظار است که پروردگار میباید در ۱۴۰۰ سال پیش بر مبنای علم، قانون و حقوق امروزی ما با مخاطب خود و از طریق پیامبرش سخن براند؟ اصلا چرا بر اساس دستاوردهای ۱۰۰۰ سال دیگر به نسبت امروز ما سخن نگفته؟! پروردگار این موضوع را به ساده‌ترین شکل در یکی‌ از آیات اخباری خود بیان داشته " اگر خدا میخواست همه شما نوع بشر را یکجا هدایت میکرد" .

مشکل اینجاست که برخی‌ با محدود و بسته دیدن تمام آیات انچنان عرصه را تنگ میکنند که روح و نهاد قران تماما فراموش میگردد، و برخی‌ دیگر چنان انتظار دارند که خدای بردبار همان یکبار که مکتوب و مستند !! سخن رانده هر آنچه مناسب شأن خود از کمال و علم و فضیلت است به یکباره و قلپی بیندازد در دامن ما :-) ، غافل از اینکه پروردگار حکمت هر چیز را نیز میداند.

کلام الله مجید دارای آیات اخباری، امید دهنده و بر حذر دارنده نیز هست که مخاطب آن هم بشر آن روز است و هم انسان امروز. نیازی نیز به مجاهدت‌های آخوند‌ها و رمز گشایان متفکر برای بیدار کردن دل ابنا بشر در پیروی از دین اسلام و زندگی‌ بر اساس قانون برد..برد ندارد. چه بسا در ایندست گزاره‌ها مفاهیمی نهفته است که برای نوع بشر همچنان جدید و شایسته تحقیق است "بهشت ساختن برای خود و نور فرستادن با اعمال نیک، و جهنم پرداختن و تاریکی ساختن با اعمال غیر نیک". "خدا بر ما ظلم نمیکند، بلکه این خود ما هستیم که کار خود میسازیم" ( ببخشید که بنده آیات رو به عربی‌ نمینویسم، چون ما عرب نیستیم). در هر حال من این مشغله درست کردن را همچون آن چیزی میبینم که حدود ۳۰ سال است یک قشر از جامعه ایرانی‌ به بقیه مردم تحمیل میکنند در حالیکه اصول و شایسته و بایسته‌های تحقیق و بر رسی‌ به کلی‌ بدست فراموشی سپرده شده. مجددا از شما اگر حقیقتا دغدغه ایران و سلامت فکری جامعه دینی آنرا دارید، تقاضا می‌کنم به مفاهیمی جعلی چون ولایت و امامت (به معنی‌ سروری و قیمومیت)، حد اکثری بودن دین (پیوند دین و دولت) بپردازید، که به این ترتیب دست کم دین گریزان و خدا ناباوران از گرد حلقه شما دوری گزینند. ضمن اینکه حضورتان یاد آوری کنم، کامنت من به مفهوم مقبول بودن تمام مطالب آقای مهاجرانی نیز نیست. با احترام امیر---کالیفرنیا

این همه اصرار که بگویید قرآن محمدی کاملا قابل ستایش است!!!
اما راجع به قدمت این ادعا در بین مسلمانان، من خبر ندارم و مطالعه ای هم در این زمینه نداشته ام. اما می دانم که مشرکان و کفار احمق و جاهل عصر رسول الله هم چنین ادعایی داشتند که همان زمان هم خود قرآن و هم خود رسول خدا به آن ادعاها که ریشه در جاهلیت اعراب جاهلی داشته پاسخ گفته اند. قرآن اینقدر واضح به این ادعا پاسخ گفته که فقط کسانی که کوردل هستند، توانایی دیدن آن را ندارند. من فقط متاسفم برای ... مجتهد شبستری، سروش و گنجی که اینچنین در اثر فشارهای سیاسی، عین ... به دین و قرآن و مقدسات بند کرده اند. آقایان به اصطلاح روشنفکر برای خالی کردن عقده های سیاسی، بد طریقی را برگزیده اید. دنیایتان که خراب شد، اخرتتان را چرا خراب می کنید؟ البته شاید هم واقعا منافعی در گفتن این خضعبلات و اباطیل متوجه شما خواهد شد. اما این منافع هر چه هم که باشد به آخرت نمی ارزد.
...
من نه انقلابی هستم، نه سیاسی هستم، نه طرفدار هیچ خط و ربط سیاسی، اما دلم می سوزد که تو ... به خاطر بازی های سیاسی وارد حریمی شدی که اصلا قدش نیستی.

... قبلا همیشه ازت دفاع میکردم ولی الان فهمیدم که اشتباه مبکردم.

برای اطلاع سهند عزیز می گویم، من دوبار مطلبم را برای سایت رادیو زمانه فرستادم اما آقای جامی منتشرش نکردند. به نظرم اقای جامی در ارتباط با موضوعات دینی ترجیح می دهند مطالب کسانی را منتشر کنند که در ایران اسم و رسمی دارند و نظراتشان مورد قبول اکثریت مذهبیون ایرانی است. به هرحال این به خود ایشان و سیاست های رادیو زمانه مربوط است. امروز اغلب سایت های اینترنتی مخصوصا آنها که در خارج از کشور فعالیت دارند کم و بیش همینگونه عمل می کنند. با این حال باز جای شکرش باقی است که رادیو زمانه حداقل کامنت ها را منتشر می کند. اما در پاسخ کامنت آقای سید علی طباطبایی که سخنشان را با سلام آغاز می کنند اما جز تهمت زدن حرفی ندارند بگویند، باید بگویم:
آقای عزیز اینکه سخن من غیر از سخن شما و غیر از سخن آن کسانی است که شما دوست شان دارید دلیل ذهنیت دگم و جزم اندیشی من نمی تواند باشد. من ممکن است دگم باشم اما نه به آن دلائلی که شما می فرمایید. شما اگر خود جزم اندیش نبودید آنگاه اینگونه تنها به این دلیل که سخن اقای گنجی می تواند جهالت های شما را (یا ضدیت تان با خدا و قرآن را ) توجیه و تفسیر کند، با من مخالفت نمی کردید و مرا تا حد مادر بزرگ بیسواد (اما به نظر من روشن دل) تان پایین نمی آوردید. "خرد" من اما به من می گوید آقای گنجی و دوستانشان دارند دست به کار خطرناکی می زنند که می تواند خرابی عظیمی را ببار آورد. دلیل من نیز در همین جا است که می گویم فکر ایشان تا چه میزان اختلاف برانگیز است و اینکه اگر مجال مطرح شدن پیدا کند مشکلات بزرگی را در جامعه بوجود می آورد و اینکه نشان دهم سخن ایشان فقط از جانب کسانی مقبولیت پیدا می کند که چیزی از دین و قرآن نمی دانند و یا با آن دشمنی دارند.
اگر آقای طباطبایی خود دگم نمی بود، و معرفت می داشت می توانست درک کند که با سخن من (اینکه قرآن کلام خدا است) ما زودتر به دموکراسی و آزادی دست پیدا می کنیم. چراکه بنا به استدلال من قرآن کتابی نیست که کسی بتواند ادعا کند آن را خوب می فهمد تا بر اساس فهم او امتیازی برای او فراهم شود که بتواند بر دیگران حکومت کند. قصد من این است تا ثابت کنم همه مفسرین و مترجمین و فیلسوفان و آخوندها و حتا عارفان در ارتباط با تفسیر قرآن راه خطا رفته اند و معنای کلام خدا درواقع چیزی غیر کلام ایشان است. اما براساس فکر آقای سروش و گنجی که ادعا می کنند قرآن کتابی است در حد کتاب مثنوی آنگاه این توهم بوجود می آید که قرآن برای مردم قابل فهم می شود (من این مطلب را در نقد دکتر سروش در نامه دوم او به آیت الله سبحانی تحت نام "نکته ها هست بسی محرم اسرار کجاست"، مفصلا شرح داده ام – مراجعه کنید به سایت معترضه www.motarezeh.com . ضمنا توجه داشته باشید که دکتر سروش مقاله مرا در سایت خودش منتشر نکرده است) .
هموطنان ما از این مسئله نباید غفلت کنند که مدعایات اقای گنجی به هموار کردن راه گذار ما به دموکراسی کمکی نمی کند. به نظرمن نتیجه این مدعیات (در صورت شکست) نهایت به سود جمهوری اسلامی منجر می شود و (در صورت پیروزی) فقط باعث تفرقه و دعوا شده و نهایت منجر به جنگ می شود. دوستان روشنفکر ما اصلا توجه ندارند به اینکه از این سخن گنجی هیچ خیری به انها نمی رسد جز اینکه باز یک عده از مجموعه کسانی که چون گنجی و سروش فکر می کنند بر آنها غلبه کرده و باز بر حسب تعبیرات جدیدی که از "قرآن محمدی" بوجود می آید، جامعه را به خودی و غیرخودی تقسیم می کنند و خر خودشان را می رانند.
درحالیکه سخن من و تعبیر من از قرآن در ارتباط با این مسئله است که بگویم (بر حسب داشتن قرائت های متفاوت از قرآن) دین و قرآن را باید از موضوع حکومت و قدرت جدا ساخت. چراکه در حال حاضر هیچ کسی نیست که بتواند ادعا کند که به درستی به همه قرآن دست پیدا کرده و می تواند آیات الهی را به همان معنا که بر حضرت محمد نازل شده بفهمد. اگر اقای گنجی ادعا می کند که با تبدیل "قرآن کلام خدا" به "قرآن محمدی" همه مشکلات فهم قرآن از بین می رود، چرا بجای این همه حرفهای زیادی و نامربوط مثلا یک سوره را (یا حتا مجموعه ای از آیات یک سوره را- فرضا آیات مربوط به خلقت آدم را که در سوره های بقره و طه و .. آمده) ، بر اساس همان یافته های خودشان، تفسیر نمی کنند! تا ما نیز با آوردن تعبیر دیگری از همان ایات بتوانیم به هموطنان مان نشان دهیم که والله بلله سخن ایشان سخن بیهوده ای است.
این مسئله را من در پاسخم به دکتر سروش بروشنی بیان کرده ام و نشان داده ام که دکتر سروش قادر نیست آیات قرآنی را تفسیر کند. او نهایتا در ارتباط با آیات قرآنی می گوید این هم سخنی مثل سخن مولانا یا "....يا بايد نوع ديگری از تفننات کلامی و بازی های زبانی دانست که در واقع خطاب به پيامبر نيست. ولی جامه خطاب مستقيم پوشيده است"!!
یا یاوه های از این قبیل...
به عبارت دیگر قصد من این است تا ثابت کنم اگر ما بپذیریم که قرآن کلام خدا است (نه سخن انسان) آنگاه به هرکس اجازه می دهیم که هر طور می خواهد با خدای خویش از طریق قرآنی که می فهمد ارتباط برقرار سازد. اگر او پرهیزکار بود و خدا خواست، آنگاه او هدایت می شود و اگر خدا نخواست، بالطبع او آن را بد می فهمد و گمراه می شود. لب سخن من این است که بنابه آیه 13 سوره حجرات بگویم: هیچ انسانی نمی تواند از بابت پرهیزگاری و از بابت فهم درستش از قرآن امتیازی بر دیگری داشته باشد. یعنی اینکه اگر کسی بر حسب قرآن خواندن هدایت شد آنگاه برایش حقی ایجاد نمی شود که بخواهد ولایت داشته باشد و یا به سروری حکومت برسد یا حتا بخواهد از بابت هدایتش روزی بخورد. ولایت از آن خدا است و گرامی داشت معنوی انسانها نیز فقط در روز قیامت به حساب آنها گذاشته می شود. وقتی سخن سخن خدا باشد ما می توانیم قرآن را اینگونه بخوانیم و یا هرگونه دیگری که هرکس بخواهد بخواند. اما اگر قرآن کلام انسان شد دیگر آن خاصیت را ندارد و می تواند وسیله شود برای یکسان سازی اندیشه و قدرت طلبی . اینک هم که قرآن وسیله قدرت طلبی و حقه بازی شده به دلیل آن است که آخوندها شبهه ایجاد کرده اند که قرآن قرائت های متفاوت ندارد. درواقع قرآن زمانی خطرناک می شود که متولی پیدا کند. کسانی که ادعا کنند که قرآن فقط با یک قرائت خوانده می شود و آن قرائت هم قرائتی است که ایشان می دانند. درواقع اگر خوب دقت کنید می بینید از این نظر سخن گنجی و سروش (البته در مورد قرآن) به سخن جنتی نزدیک تر است چراکه او نیز - با وجودی که معتقد است قرآن کلام خدا است اما- اعتقاد ندارد که قرآن قرائت های متفاوت دارد. چرا که معتقد است که او نایب امام و متولی آن قرآنی است که خدا آن را بر حضرت محمد نازل کرده است. یک بخش این سخن درست است اما بخش دیگری که می گوید او متولی قرآن است دروغ است که بنا به ایات متعددی در قرآن آمده، او (جنتی) به خدا و پیامبر دروغ بسته است. از این زاویه که بنگریم می توانیم ثابت کنیم که آقایان گنجی و سروش نیز به خدا دروغ بسته اند. "وستمگر تر از آنکه به خدا دروغ می بندد کیست" (آیه 37 سوره اعراف). چراکه در قرآن کریم ایات بسیاری است از اینکه ثابت می کند قرآن کلام خدا است نه کلام محمد و محمد در آوردن آن هیچ نقشی نداشته است.
همچنانکه برای آقای جامی نوشتم من اکنون حدود 20 سال است که روی قرآن کار می کنم و در این زمینه به یافته های جالبی دست پیدا کرده ام که اگر منتشر شوند و عموم مردم ما از آن آگاهی پیدا کنند آنگاه بی آنکه به اعتقادات مردم مان لطمه ای وارد سازیم و یا حتا مجبور شویم که اصول و ساختار اعتقادی مسلمانان ایرانی را زیر و رو کنیم (کمآآنکه نظرات دکتر سروش و گنجی مخالف اصول دیانت اسلامی است و آنها با این سخن حداقل اصل توحید و اصل نبوت را زیر سئوال برده اند) ما می توانیم با حداقل خسارت جامعه مان را برای گذار به دموکراسی و پیشبرد صلح و برابری و انصاف و عدالت اجتماعی آماده سازیم.
درهر حال من بر حسب وظیفه و ترسی که از تفرقه ایرانیان بر حسب تشتت اعتقادات مذهبی دارم آنچه را که لازم بود و وجدانم به من حکم می کرد (به تندی و یا نرمی) گفتم. مهم نیت است که خدا را شاهد می گیرم جز صلاح همگان فکری ندارم. در پایان سخن آقای گنجی را به آیه 23 و 24 سوره بقره ارجاع می دهم و از ایشان می خواهم که آن را اینک به قرائت من بخواند:
"و ان کنتم فی ریب مما نزلنا علی عبدنا فاتوا بسورة من مثله و ادعوا شهداء کم من دون الله ان کنتم صادقین. فان لم تفعلوا و لن تفعلوا فاتقوا النار التی وقودها الناس و الحجارة اعدت للکافرین" = و اگر شما از آنچه بر بنده مان (محمد) نازل کردیم شکی دارید، (یعنی باور ندارید که آیات قرآنی بر محمد نازل شده باشد – مثل باران که بر زمین نازل می شود و آیه قبل آن( 22) به آن اشاره می کند- و شما شک دارید به آن و فکر می کنید که محمد همه آنها را از پیش خود ساخته و پرداخته) ، پس به سوره ای (یعنی آیه ای یا آیاتی) از مثل (آن حرف خودتان) نمونه و مانندی بیاورید و شاهدان خودتان را از دون خدا (مثل آقای شبستری و یا سروش را که به نظر می رسد بر شما سمت استادی دارند و می توانند مدعای شما را ثابت کنند در جهت یاوری به شما در پیدا کردن یک آیه از قرآن مجید) بخوانید، اگر از راستگویانید. و اگر چنین نکردید – که هرگز نخواهید توانست بکنید- آنگاه بترسید از آتشی که هیزمش مردمند (یعنی اینکه بترسید از اینکه این سخن شما تبدیل به آتشی شود که مردمان بیشماری را هیزم خودش کند و بسوزاند، یعنی اینکه سخن شما به فتنه ای تبدیل شود که زندگانی مردمان بیشماری را نابود سازد) و سنگها که آماده شده است برای آن کافران (که منظور شما ها باشید که به سبب این سخن کفرآمیز از آن فتنه ها البته قسر در نخواهید رفت). به هرحال ما آنچه شرط بلاغ بود گفتیم، دیگر خود دانید.
حسین میرمبینی

آقای گنجی چون در اروپا و آمریکا امکان دستیابی به کتابخانه های عالی را دارید، توصیه می کنم، به مقایسه های تطبیقی میان قرآن و تورات و انجیل مراجعه کنید. گاهی گرته برداری های لفظی نیز بررسی شده اند و نیازی به استدلال و خسته کردن ذهن نیست!!! بعضی از آیه های قران در تورات لفظ به لفظ یافت می شوند و نیازی به این همه روده درازی در مورد وحیانی بودن قرآن نیست، کما این که می دانیم بعضی از آیه های قران پس از نزول از جانب پیامبر حذف شده اند: تلک الغرانیق آلعلی...و. قران سخن محمد است، چون بر زبان او جاری شده است!!! زیاد نباید استدلال های مان را حرام کنیم.

بنام هستی بخش

اطلاعیه : هر کس می خواهد توجه مردم را بخود جلب کند چند فحش به معتقدات مذهبی مثل مسخره کردن اعتقاد به مهدویت، خاتمیت ، و ساختگی بودن کتاب خدا بزند فورا در صدر اخبار قرار میگیرد اگر باور ندارید این گوی و این میدان قبلا سلمان رشدی این کار را کرد و نیحه گرفت و اقای سروش هم بی بهره از این وسیله نبود و حالا مهاجرانی ... و گنجی ... از محمل استفاده می کنند
چند وقت بود از این دو ... خبری نبود وحالا با سخره گرفتن اعتقادات مردم دوباره در صدر اخبار واقع شدند

آقای گنجی عزیز مراقب خودتان باشید! جمهوری اسلامی آماده است که "برهان قاطع" خود را نشان دهد. گزارش خبرگزاری فارس را از این مقاله دیده اید؟!

آقایان بازجویی که با نوشته های شان روی سایت زمانه، سربازانه و گمنام! از اعتقادات مردم دفاع می کنند، لطف کنند این کار را به خود مردم واگذار کنند، این آقایان اگر یک روز روشن در یک تاکسی عادی در تهران بنشینند، می بینند که خود مردم، داوطلبانه این نوع دینداری و سیاست دینی و رهبر و رئیس جمهور را یکسره کنار گذاشته اند و نیازی به ... جارو کردن این کهنه بافی ها نیست.

تنها نظر قابل عرضی که من دارم این که بر خلاف این آقایان گنجی و سروش و شبستری و غیره این آقای مدرسی طباطبائی خودش به شدت امام زمانی و در شیعه گری متعصب است. امسال روزهای پنجشنبه به دعوت دانشگاه مک گیل به کانادا میآید و درس میگوید که وب سایت های ایرانی کانادا هم خبر داده اند مثل سایت زیر:

http://ironiciranian.wordpress.com/
2008/05/27/%d9%85%d8%ab%d8%a7%

یک روز از ایشان درخواست کردیم در انجمن ما صحبت کند. اصلاً این طورها که آقای گنجی و دیگران میگویند نیست. تجربیات و آراء خودش را در مورد امام زمان برای ما شرح داد. وقتی از امام زمان حرف می زند اشک در چشمانش جمع میشود و بغض گلویش را میگیرد و از حرف زدن میماند. به شدت طرفدار "شعائر" شیعه مثل زیارت جامعه و زیارت عاشوراست و در انجمن ما گفت زیارت جامعه بنیاد تشیع میانه رو است. خوب است آقای گنجی که در امریکا هست قبل از این که به مدرسی نسبتی بدهد یک بار خود او را حضوراً ببیند.

با درود

آقای گنجی از اینکه در راه آگاهی بخشیدن به این ملت خفته اینچنین گامهای استواری بر میدارید سپاسگزارم.
به امید روزی که همه بتوانند نظرات خود را در ایرانی آزاد مطرح کنند.

من که سوادم نمیرسد ولی اگر بتوانید مودبانه این بحثها راادامه بدهید خوب است

یکی نیست بگه شما که هیچ اعتقادی به قران و مطالبش ندارید پس چرا یم خانم محجبه را برای ازدواج انتخاب کردین ؟؟؟؟؟

عارضم که از مطلب جناب گنجی خیلی سر در نیاوردم به دلیل اصطلاحات فلسفی و منطقی به کار برده توسط ایشان ولی چیزی را که دستگیرم شد اینست که اقا جان ! گفتگو و بحث در مورد موضوعات دینی و اعتقادی و طرح سوال و چیزی که در کتب دینی به نام شک بیان می نمایند چه اشکالی دارد ؟ گیرم که مباحث مطرح شده تا مرز انکار برخی از اعتقاداتی که از پدرانمان ارث بردیم برسد . خوب برسد بالاخره روزی باید بیان شود اگر 150 سال پیش بیان شده ان موقع که مثل الان نبوده که اینترنتی باشدو بحثی اغاز شود .در ضمن اینهایی که اقای گنجی را تهدید مینمایند فکر میکنند ایشان هنوز ایران هستندو در دسترس ولی خوشبختانه نیستند و دارند مباحثی را مطرح میکنند که چه بخواهید چه نخواهید به گوش دیگران میرسد

آقای گنجی عزیز،
من هم مثل آقای علی آن بالا خیلی مایل بدانستن این نکته هستم که دلیل عقلی ایمان به دین بطور اعم و به اسلام آن هم نوع شیعه‌اش، فارغ از مصلحت‌اندیشی های بیجا، واقعا از نظر شما چیست؟ چنین نیست که دین کارکرد توضیح آدم و عالم را مدتهاست که از دست داده است؟ دیرزمانی نیست که دین وظیفه قانون‌گزاری را نیز به نهادی‌های کار‌آمد تر اینجهانی قضائی سپرده؟ چنین نیست که در دنیای افسون‌زدائی شده دیگر دین نمی‌تواند مدعی بینان‌نهی اخلاق باشد و خود به یکی از ضد‌اخلاق‌ترین نهاد‌های بشری تبدیل شده؟ واقعا دین نهادی‌شده دیگر چه کارکرد قابل قبولی می‌تواند داشته باشد؟ آیا آن خرده‌نقشی که در اجرای مناسک هنوز دارد می‌تواند جواز حیاتش باشد؟

آقای گنجی عزیز در پاورقی سوم‌اش که خود از متن مقاله طولانی‌تر شده است، به ناقدی اشاره می‌کند (و ناقد ديگری) که هيچ نام و نشانی از او برده نمی‌شود و هيچ لينکی هم در متن مطلب زمانه از اين مطلب نيست. برای رعايت انصاف علمی خوب است نام نويسنده‌ی نقد ذکر شود و لينک مطلب مربوطه هم آورده شود تا خواننده بتواند هم مدعای اصلی را به طور کامل و هم پاسخ گنجی را بسنجد. اين نوع پاسخ‌گويی به نقد با روح تحقیق علمی منافات آشکار دارد. اميدوارم اين خرده‌گیری را آقای گنجی به حساب خصومت و دشمنی نگذارد. یک تقاضای خيلی ساده است: چه کسی و در کجا چنين ايرادی به شما گرفته است؟

باز هم سلام، آقای میر مبینی کامنت بلند شما را خواندم وبا تاسف فراوان باز مدعای مستدلی در ان نیافتم جز باور هائی که با استدلال های دوری، دور خود می چرخد.(شاید دلایل سایت زمانه و سایت سروش از عدم چاپ ان مقالات همین امر باشد) ناراحت نشید از منبر پایین بیایید و به گفته قرانی اگر راست می گویید برهان بیاورید. نمی دانم متوجه نمی شوید در جزمیت خویش غرق شده اید و به جای استدلال گرائی که بر بنیان دلیل برای اثبات مدعاست با دلیل تراشی مدعا را ثابت شده فرض می گیرید تا به باورهای خود رنگ واقعیت ببخشید. کاش از مقالات گنجی فقط این نکته را می فهمیدید که برای مدعای خویش دلایل فرا متنی اورید نه دلایل متنی، ان هم از صافی ذهنیت کبود خویش، لا جرم عالم کبودت می نمود! راستی که شما که قران خوانید ( به قول حافظ دیوان از شما می گریزند) کمی فکر درباره تناقضات قران کرده اید، می دانم نیازی به بیان آنها نیست. ... نگو حداقل به من نگو که تاویل و تفسیر نمی فهمم، که دلم پاک و مطهر نیست که ... که بازار شما گندم نما های جو فروش دیرزمانیست از رونق افتاده و عِرض خود میبری و زحمت ما میداری. در پایا ن من یک آته ایسم هستم با گنجی تضاد عقیدتی دارم اما چون یک لیبرال دموکراتم بر خلاف شما از این منظر کار گنجی را ارج می نهم که با اثبات محمدی بودن قران نا خواسته قران خطا پذیر می گردد (جائی که احتمالا شما را خشمگین نموده!) و احکام حقوقی فران هم در بعد زمان/مکانی قابل تغییر و این راه را برای وضع قوانین عرفی و سکولار بجای قوانین بر گرفته از قران غیر قابل تغییر الهی هموار می نماید. موفق باشی.

چه خوب که این بحث سیخونکی به انهایی است که هر کس حرف از ادمها و متون مقدس میزند میخواهند دل و روده اش را بیرون بکشند.
اگر به مبانی عقلی ایمانتان اطمینان دارید که از چه واهمه دارید؟ غصه ایمان عوام که از نگاه شما مساوی انعام هستند را هم نخورید.

بنده از خیلی سالها پیش اعتقاد را از دانش جدا دانسته ام (شاید از سنین نو جوانی) و الا چگونه میشود دروس علم الاشیا یا طبیعی را در مدرسه خواند همراه با اخبار تقریبا هرروزه ی کشف فسیلهای چند میلیون ساله ی انسان و دیگر موجودات از رسانه های جمهوری اسلامی و مسئله نه در پذیرفتن که درتحمل همزمان اینها ودر پاسخ به پرسش کودکان واحیانا معاندان سمج است که در صورت عدم تفکیک ایندو به دیوانگی میکشد واز طرفی نقل کفر هرگز کفر گویی نیست.

آقای مهاجرانی پیش فرضهایی دارد که اگر تمام دنیا نیز با ادله ی محکم جلو آن بایستند، تکان نخواهد خورد. وقتی که کسی با پیش فرض ـ و نه منطق ـ وارد عرصه گفت و گو شود، بنایش بر گفت و گو نیست، بلکه تکرار منولوگهایی است که زمان را هدر می دهد و دیگران را سر کار می گذارد. حکایت اقای مهاجرانی چنین است. وی از یک سو یک دینمدار است و از سوی دیگر با ژست روشنفکرانه تلاش دارد ثابت کند که پیش فرض هایش همه عین منطقند. ... به گمان من، ارزش مذهبیون سنتی که رک و راست می گویند: «همینه که هست» بسیار بالاتر از آقای مهاجرانی است که تلاش می کند تا رنگ علمی به باورهایی بدهد که هیچ عقل سالمی آن را نمی پذیرد. آشکارا معلوم است که چرا چنین می کند: فقط با ادامه سفسطه ها تلاش دارد ثابت کند که آنچه می گویم، علمی است. و خودش هم می داند که علمی نیست؛ اما چاره ای جز مقاومت ندارد. بالاخره می داند که عده ای برایش کمین کرده اند که اگر بخواهد پا در دایره منطق بگذارد، هلاک خواهد شد.

آقای طباطبایی عزیز
خوشحالم که شما قدری بیشتر خودتان را معرفی کردید تا بر همگان مشخص شود که شما کجای این قضیه ایستاده اید.
من اما "اته ایست" نیستم من بر خلاف شما یک مسلمانم. مسلمانی که به مبانی اعتقادی اش (توحید ، نبوت و معاد) باور دارد و بر حسب باور مسلمانی به آن تسلیم است. در عین حال باید خدمتتان معروض بدارم که من مشکلی با دگر اندیشی و دگر باوری و حتا با "اته ایست" ها ندارم. چرا که به باور من موضوع دین و یا بی دینی یک انتخاب است که انسانها باید آن را در کمال آزادگی اختیار کنند. بقول معروف "دین شما برای شما و دین من هم برای خودم". شما البته حق این را دارید که بخواهید منصافه با افکار و عقاید من مخالفت کنید اما حق این را ندارید (یعنی اگر انسان دموکرات و منصفی باشید) به من بگویید که شما به دلیل اینکه مسلمانید و به مبانی اعتقادی اسلام پای بندید، جزم اندیشید.جزم اندیشی ما مسلمانها (اگر مسلمان باشیم) چیزی نیست جز اینکه می باید در چارچوب فکری و اعتقادی خاصی بیندیشیم و عمل کنیم. از این نظر اگر خوب دقت کنید می بینید که همه انسانها حتا "اته ایست" ها هم مجبورند همینگونه فکر کنند و عمل کنند مگر آنکه هرزه گرد و هرهری مذهب باشند. بعبارت روشنتر وقتی جنابعالی هم در یک چارچوب خاصی فکر می کنید و حاضر نیستید دو قدم آن طرف خودتان را با نگاه من مسلمان و نگاهی که پیامبران (خلاف فلاسفه) آن را بشارت داده اند نگاه کنید آنگاه درست نیست که شما هرکس را که با شما مخالف است را دگم و جزم اندیش خطاب کنید.
نکته من در آن بحث ها این است که بگویم اگر کسی می گوید مسلمان است (کماآنکه آقایان گنجی و سروش و شبستری و آرش نراقی ... خمینی و خامنه ای منتظری و ... بن لادن و ملا عمر ... و (از جمله این حقیر) می گویند مسلمانند) آنگاه به دلیل مبانی اعتقادی اسلامی نمی تواند هرطور دلش خواست فکر کند و عقلش بهش گفت عمل کند. اسلام بر حسب یک مبانی اعتقادی خاصی بنا شده که اگر کسی از آن مبانی عدول کند آنگاه دیگر مسلمانش نمی گویند بلکه کسی است که به آن کفر می ورزد یعنی آنکه به حقیقت آن اعتقادات پوشاننده است. فکر می کنم این قاعده در مبانی فکری "اته ایسم" نیز پذیرفته باشد به این عبارت کسی که یک اته ایست هست آنگاه نباید مثل هرزه گردها برود به مسجد و نماز بخواند و یا در ماه رمضان روزه بگیرد. شما اگر یک اته ایست درست و حسابی باشید (یعنی اته ایست منافق و ریاکار نباشید) آنگاه کسی را که چنین عمل کند مورد انتقاد قرار می دهید و اعتقادات اته ایستی اش را زیر سئوال می برید. از این منظر ما مسلمانها مشکلی با شما اته ایست ها نداریم مگر اینکه با پای خودتان، خودتان را وارد این حوزه ای کنید که به ما مسلمانها مربوط است و بخواهید با توهین به ما مسلمانها (که بگونه دیگری می اندیشیم) حرفهایی را نسبت بدهید که خودتان بیشتر از هرکس سزاوارش اید.
یعنی اینکه آقای عزیز بیخودی خودتان را وسط این ماجرا نیندازید ، مشکل ما با این آقایان از آنجایی است که ایشان خودشان را مسلمان معرفی می کنند. مسلمانی که باید بر حسب مبانی اعتقادی اسلامی بگونه بیندیشند که با مبانی اعتقادی ما مسلمانها همخوانی داشته باشد. آنها اگر خودشان را از این مبانی جدا سازند و بگویند که مسلمان نیستند ما هیچ حرفی با ایشان نداریم و حتا به شجاعت فکری و احمقانه شان نیز آفرین می گوییم. به هرحال ما که نمی توانیم جلوی اختیار و انتخاب دیگران را بگیریم. اما اگر امروز (بعد از 1400 سال) کسی از میان مسلمانان بلند شود و بخواهد به من مسلمان بگوید که چگونه فکر کنم و چگونه باور داشته باشم که او بتواند بر خر مراد حکومت سوار شود آنگاه بهش می گویم .... این موضوع را من به اقای منتظری هم گفته ام که معتقد است "ولایت فقیه" با مبانی اعتقادی اسلامی سازگاری دارد، که ندارد. "ولایت فقیه" بر حسب همان مبانی اعتقادی اسلامی یک نظریه من درآوردی و اختراعی است. آقایان گنجی و سروش اگر یک جو معرفت داشتند دنباله همین سخن را می گرفتند که همه گونه می توان آن را ثابت کرد. و شما هم اگر انسان آزاده ای بودید و از انصاف بویی برده بودید می دیدید که با سخن من ما زودتر به دموکراسی می رسیدیم تا سخن گنجی. سخن گنجی با مبانی اعتقادات اسلامی همخوانی ندارد و به وضوح با آن مخالفت دارد. به همین خاطر هم افکار او بیشتر نظرات کسانی مثل شما را جلب کرده است. درحالیکه شما اگر انسان فهمیده ای باشید (که به نظر نمی رسد) باید توجه داشته که مشکل اجتماعی ما، با مسلمانانی است که بر حسب وارد شدن بسیاری از اندیشه های غیر اسلامی در اعتقادات شان (مثل فلاسفه و صوفیان و ملایان) امروزه به موضوعاتی اعتقاد دارند (مثل ولایت فقیه ) که آن اعتقادات با اصول آزادی و برابری و صلح همخوانی ندارد. ما اگر مسلمان اندیشمند و دانشمندی باشیم می باید انگشت روی این موضوعات بگذاریم، نه موضوعاتی که می تواند تفرقه انگیز باشد و مشکلات جدیدتری را بوجود آورد. مگر شما هم مثل گنجی در کمپ "نئوکانها" قرار داشته باشید و معتقد باشید که مسلمانان بخاطر جزم اندیشی شان آدم به حساب نمی ایند و سرزمین شان را باید با بمب اتمی زیر و رو ساخت؟ حالا اگر به نظر شما این سخنها، سخن دوری و منبری است. باشد شما هرطور دلتان می خواهد فکر کنید. هرچند حافظ عزیز می گوید: "خوش بود گر محک تجربه آید به میان" اما من آرزو نمی کنم که به محک تجربه سخن گنجی و خیالات باطل شما به منصه واقعیت درآید تا "غش" تان و "سیه روی" تان معلوم شود.

درود اقای میر مبینی ، بی مقدمه 1- ...
2- میدانم با دو پیش فرض متفاوت، دو تفسیر متفاوت از متن بر خواهد خواست اما برای رسیدن به بهترین تفسیر است که " دوست دارد یار این آشفتگی / کوشش بیهوده به از خفتگی"
3- ...
4- من در کامنت خویش شما را نه برای اعتقادتان که برای استدلالتان دگم خواندم و تفاوت استدلال گرایی برای رسیدن به اثبات مدعا با دلیل تراشی که مدعا را ثابت شده فرض می گیرد بیان نمودم و برای برون رفت از استدلال دوری خواستار دلایل برون متنی به جای دلایل درون متنی شدم که هر دو بی پاسخ ماند.
5- متاسفانه دید گاه شما در باب روشنفکران دینی که نام بردید، باور مرا به شما و جزمیت انچه حق می دانید محکمتر کرد شما با کدام ادله برنده معتقدید که انسان دیندار در هر انچه شما حقیقت می دانید نباید چند و چون نماید زیرا که در غیر این صورت به فتوای شما مسلمان نیست!
6- در باب حمایت خود از ایده قرآن محمدی و راهی که می توان با ان برای رسیدن به یک جامعه سکولار پیمود در کامنت قبل به مختتصر توضیح دادم که جز مدعا ی مغالطه امیز" استدلال بر اساس نتیجه" پاسخی در خور دریافت نکردم.
7-از توهین های شما در باب خود میگذرم تا بحث جدلی نشود اما یک حکایت فاش بگویم و بکنم رخنه در مسلمانی در دفاع از مسلمانی دیگر (هر چند که شما اجازه ورود به مباحث مسلمانان را به من اته ایسم نداده اید) حقیقتا بعد از این همه فعالیت، نامه نگاری، سخنرانیِ ضد جنگ و ضد سیاست نظامی گری کاخ سفید، زدن چنین اتهامی به گنجی از مسلمانی چون شما بر می آید، "وای گر از پس امروز بود فردایی!"
7. دوست خوب تازه ام (البته اگر از نجاست آته ایسم ها نمی هراسی)، تو را را به عقل می سپارم و خودم را به عشق، بدرود.

آقای محمد پور به درستی پرسیده اند که پاورقی بسیار طولانی آقای گنجی به چه کسی اشاره دارد؟ برای من هم همین پرسش مطرح بود. وقتی مقاله آقای گنجی را در سایت گویا دیدم، آن را در آن سایت دوباره خواندم. در پایان مقاله، لینک مورد نظر وجود دارد. ف.م.سخن نویسنده کشکول هفتگی گویا نیوز، نویسنده مورد نظر است. مقاله ایشان بسیار تند و اهانت آمیز است. اما آقای گنجی بسیار دوستانه و با احترام بسیار به ایشان پاسخ داده اند. شاید پاسخ آقای گنجی به موضوع مورد اشاره م.ف. سخن درست نباشد، یعنی لوط دختران خود را جهت ازدواج به مهاجمان پیشنهاد کرده باشد. اما گنجی یک سوال مهم کرده است که نمی توان آن را نادیده گرفت: او پرسیده است، مگر لوط دارای چند دختر بود؟ آیا لوط به تعداد قوم دختر داشت؟ من منتظر ادامه بحث می مانم تا حقیقت روشن شود. باید استدلال های دو طرف را شنید. امیدوارم مخالفان گنجی نظرات او را نقد کنند، نه اینکه با اهانت و اتهام زنی او را محکوم کنند.,وقتی همه، از جمله آقای مهاجرانی، می گویند المیزان بهترین تفسیر قرآن است، گنجی هم به المیزان استناد می کند و می گوید در المیزان هم این نظر طرح شده است کهلوط برای زنا دخترانش را به مهاجمان پیشنهاد کرده است.

آقای میر مبینی مسلمان!
1- ...
2-بر خلاف تصور جنابعالی در مکاتب انسانی (که ادعای وصل بودن به "آن" جهان را ندارند نظیر آتیسم) جز "خرد" هیچ پیامبر دیگری وجود ندارد و هیچ گزاره ای غیر قابل نقد وابطال نیست. محض اطلاع شما اسم واقعی این ویژگی آزاداندیشی است نه دوریی! که این دومی اساسا یک ویژگی اخلاقی است و لابد شما هم اذعان میفرمایید که در حکومت دینی زمینه اش بیشتر فراهم است.
3 -فرموده اید:"اگر کسی می گوید مسلمان است آنگاه به دلیل مبانی اعتقادی اسلامی نمی تواند هرطور دلش خواست فکر کند و عقلش بهش گفت عمل کند." آیا این اعتراف به غیر عقلانی بودن اسلام نیست؟! پس "کل حکم به العقل حکم به الشرع" یا بالعکس چه میشود؟

درود بر تو گنجي عزيز آزادانديش!
از سلسله‌مقالاتت به شدت لذت مي‌برم اما به هر چه قبول داري قسمت مي‌دهم كه بگويي تو كه چنين اعتقادات عقلاني و منطقي درستي داري چرا خود را اسير ... متحجران كردي؟ چرا سعي داري اثبات كني كه مسلمان و شيعه هستي و مرتبا به متون شيعه استناد ميكني؟ چرا با يك زن باحجاب ازدواج كردي و نماز مي خواني و روزه مي گيري؟ تو رو به هر چه كه دوست داري سوگند مي دهم جواب مرا بده و از اين تناقضات رهايم كن. من خيلي درگير اين افكار شده ام. منتظر پاسخ صريح و روشن تو هستم.

ظاهرا جوابگویان گنجی تمایل با پایین امدن از خر تهمت ندارند.
دوستان گرامی شما که هر نقد و نظر مخالفی را توهین تلقی میکنید و لابد جواب توهین را هم محفوظ میدارید البته حالا شدتش هم دست علما که چگونه جواب توهین را بدهند.
ظاهرا هیچ یک از مخالفان گنجی تمایل ندارند جواب گنجی را با استفاده از منطق و بدور از ورقلمبیدگی رگهای گردن بدهند و تنها پرهیز از طرح مسایل تفرقه برانگیز را توصیه میکنند. اگر گنجی بی راه میگوید که با چکش منطق گردنش را بشکنید اگر نه چگونه تجویز میکنید که حرف تو درست است اما چون با متر مسلمانی من این حرفها موجب تفرقه است از ان پرهیز کن.

اینبار باید با یک تیر سه نشانه را هدف بگیرم یعنی اینکه باید جواب 3 نفر از هموطنانی که نکته اصلی بحث را فراموش کرده اند را بدهم. نمی دانم دوستان ادیتور کامنت ها در رادیو زمانه به این مسئله آگاهی دارند یا نه که توهین و ناسزا گفتن که فقط فحش خواهر و مادر نیست. وقتی این آقای طباطبایی با وجودی که بنظر می رسد آدم چیزفهمی است همینطور بی حساب و کتاب ناسزا بار طرف مقابلش (که من باشم) می کند آدمی می ماند در این وانفسای بی انصافی به کجا پناه ببرد. آخر آقاجان چگونه شما بخودت اجازه می دهی درباره من این گونه قضاوت کنی که من برای انسانیت و اخلاق انسانی و عقلانیت بشری ارزش قائل نیستم.
(آمدم یک چیزی بگویم خودم را سانسور کردم)، آخر آقاجان چرا توجه نداری، انسانهای دینی هم انسان اند . آنها هم ارزش های انسانی را خوب می فهمند. من حتا اگر مثل مادر بزرگت باشم (که گفته بودی مثل او فکر می کنم) باز حق این را نداری که مرا به فقدان ارزشهای انسانی و نبود "انسانیت" متهم سازی؟ شماها اصلا تا به حال توجه کرده اید که بدانید مشکل اصلی همین شماهایی هستید که حاضر نیستید هیچ جور با دیگر هموطنان تان (که مسلمانند) کنار بیایید. البته شماها با آدمهایی مثل گنجی که هم اینور خط بازی می کند و هم آنور خط ، کنار می ایید اما به سخن منی که با یکرنگی و شفافیت حرفم را می زنم (و اتفاقا به مسئله حقوق بشر هم اعتقاد دارم و معتقدم که ما از همین قرآن کلام خدا هم می توانیم آن را تاویل و اجتهاد کنیم) حاضر نیستید با تامل به سخنم گوش دهید و یا حتا بگونه ای برخورد کنید که ازآن میان شاید به یک راه وسطی برسیم. با این حال اگر بر سر عقیده خود ایستاده اید و فکر می کنید من از انسانیت بویی نبرده ام باز مرا با شما مشکلی نیست. مشکل من با مسلمانانی است که ندانسته دارند دست به کاری می زنند که نهایتا مسائل ما را صدبار بیشتر می کند. یعنی اینکه در این وسط بی هویتی و بی انصافی و بی عدالتی و جهالت و خشونت و ظلم و فساد و بی اخلاقی و ...... خدا و پیامبر و روز قیامت را هم از ما می گیرند. آقای گنجی اصلا به این مسئله فکر کرده که در اثر چنین کاری چه خرابی عظیمی پدید می اید. همینکه اته ایست ها از این نظریه بیشتر استقبال کرده اند دلیل آن است که یک سر این نظریه رو به کفر و الحاد است. باز من باید توضیح بدهم که من مشکلی با کفر و الحاد ندارم البته تا زمانی که کفر و الحاد شفاف و مشخص باشد. اما وقتی دین و کفر بهم ترکیب شد آنگاه خرابی اش از کفر بیشتر است. اسم آن در اسلام "شرک" است. به زیان ساده تر بگویم، خداوند آن چیزی را که آقای شبستری و سروش و گنجی و آرش نراقی می گویند را نیاورده و ایشان از پیش خود آن را به خدا و دین نسبت می دهند. مشکل من با این اقایان نو اندیشان مذهبی از اینجاست . اینها نمی توانند با این شبهه، که برای اثبات اینکه قرآن کلام خدا است نمی توان دلیل فرامتنی بوجود آورد پس قرآن کلام محمد است ، برای یک بحث درون دینی مدل و متدلوژی درست کنند. "متدولوژی تثبیت مدعای کلام الله بودن قرآن"، ممکن است از جانب شما اته ایسم ها پذیرفته باشد اما از جانب ما مسلمانها (البته اگر مسلمان باشیم) "متدولوژی تثبیت میخ تابوت اسلام" است. متدولوژیی که از نظر ما پذیرفته است، همانی است که در قرآن کلام خدا آمده است: اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم. یعنی اینکه ما فقط از 3 راه (خدا و پیامبر و امام) می توانیم به صحت احتجاجات و اجتهادات دینی مان پی ببریم. نکته من این است که بگویم اگر دقت کنید می بینید در این وسط نه آخوندی قرار دارد و نه روشنفکر نواندیش و نه روحانی روضه خوان. شما اگر انسان خردمندی باشید آنگاه پی می برید که نه خدا و نه پیامبر و نه امام، هیچکدام شان امروزه در کار دین ما دخالت ندارند. هرچه هست تفسیر است و یک عده شیاد که از راه دین روزی می خورند و به حکومت رسیده اند. و سخن من برای رفع تمامی این مشکلات (مربوط به حقوق بشر و اینگونه از مسائلی که دغدغه شما و از جمله دغدغه من است) این است که ما نباید دست به ترکیب قرآن بزنیم بلکه باید از همین قرآن سخن خدا علیه آنهایی که در این وسط برای مسلمانان تعیین و تکلیف می کنند، احتجاج و اجتهاد کنیم. این کار در اسلام مجاز است. چیزی که مجاز نیست بهم ریختن اصول اعتقادات اسلامی است. شما توقع نداشته باشید که در این محدوه کامنت من بتوانم تمامی منظورم را به درستی به شما منتقل کنم. "در خانه اگر کس است، یک حرف بس است".
خیرپیش

آقای میر مبینی
میگم چطوره در باره ی خداحافظی علی کریمی از تیم ملی هم صحبت کنیم؟! برادر عزیز شما در مورد هر چیزی که فکر می کنید مهمتر یا مفیدتر است می توانید مستقلا" کتاب بنویسید مقاله بنویسید نشریه تاسیس کنید یا....
سوال اصلی اینست(زبانم مو در آورد!): چرا میگویید قرآن سخن الله است نه حرفهای خود محمد؟(با توجه به تناقضات قرآن با علم و اخلاق مدرن که آقای گنجی مواردی از آنرا در این مقالات ذکر کرده) اگر میتوانید پاسخ دهید. اصلا" حرفها ی ایشان را خوانده اید؟"به گفته بنگرید نه به گوینده" ظاهرا حدیث نبوی است!

وقتی برای مقاله ای کامنت می نویسیم بدیهیست که باید در رابطه ی موضوع مقاله باشد!!!!!!!
بله در خانه اگر کس است یک حرف بس است!

آقا بیژن عزیز
آقای گنجی مباحثی را در 11 بخش مقاله نوشته و علاوه بر آن 3 مقاله نیز در پاسخ به آقای مهاجرانی نوشته اند و یک به یک به مواردی از قرآن و حدیث که با عقل ( البته با عقل شما و عقل خودش) تضاد دارد را برشمرده و آنگاه شما از من توقع دارید در این بخش کامنت ها برای شما آقای محترم آته ایست توضیح دهم که پاسخ من به آنها چیست!
امیدوارم که با این جواب مسئله بالاخره دستگیرتان بشود:
- دوست عزیز من پیشتر هم به "سهند" عزیز توضیح دادم که از آقای جامی خواهش کردم که به من نیز فرصت دهند تا در مقالاتی ثابت کنم که چرا قرآن کلام خدا است و چرااست که ما باید از این منظر با تناقضاتی که هست روبرو شویم. من حتا بخش اول مقاله ام را برای ایشان فرستاده ام اما ایشان بنا به دلائلی که مربوط به خودشان است نخواسته اند آنها را منتشر کنند.
- در عین حال در بخش همین کامنت ها توضیح دادم که من برای شما (آته ایست ها) مجبور نیستم دلائلی بیآورم که ثابت کند سخن قرآن کلام خدا است . چراکه شما در هیچ صورتی به خدا اعتقاد ندارید. بنابراین فرقی به حال شما نمی کند که قرآن کلام خدا است و یا کلام محمد. بقول معروف برای شمای اته ایست چه فرقی می کند که "علی خواجه" باشد یا "خواجه علی" ؟ شما اگر بگوید فرق می کند آنگاه این شمایید که باید برای تناقض فکری خودتان اسدلال بیاورید، نه من. شما وقتی به خدا اعتقاد ندارید من چه چیزی غیر آن را باید برای شما ثابت کنم که مربوط است به اینکه ابتدا شما دست از باور اته ایستی تان بردارید. بعبارت روشنتر وقتی شما مسلمان نیستید من چه موضوعی از موارد اعتقادی مسلمانان را باید برای شما توضیح دهم.
عزیز من حالیت شد!
- اما برای آقای گنجی هم مجبور نیستم که چنین نحوه استدلالی را بیآورم. چرا که ایشان مسلمانند و ایشان بر حسب مسلمان بودن باید که به چنین اصولی که حضرت محمد آورده ایمان داشته باشند (مراجعه کنند به همین آیات اول سوره بقره) که حتا باید به آن تسلیم باشند. اگر ایشان به آن چیزها تسلیم نیست و یا باور ندارد خوب دیگر مسلمان نیست. وقتی مسلمان نبود آنگاه تکلیفش مثل شما می شود. یعنی باز ما مجبور نیستیم برای او استدلال کنیم که چرا قرآن با علم و اخلاق تناقض دارد.
اما ایشان اگر کماکان بخواهند مسلمان باشند و در عین بخواهند که اسلام را با حقوق بشر امروزی همآهنگ سازند باید قاعده بازی را بهم نزنند بلکه باید با اجتهاد از همین قرآن کلام خدا سخنی را تاویل کنند که بتوان آن را با حقوق بشر همآهنگ ساخت. این کار از عهده آقای گنجی و استادش آقای سروش و شبستری و البته کتاب علامه طباطبایی و تفسیراتی را که آخوندها می نویسند و می خوانند بر نمی اید . آخوندها و صوفی ها کلی مطلب من درآوردی از پیش خود بر قرآن افزوده اند که با مطالعه آثار آنها ما خود بخود گمراه می شویم.
جال اگر شما از این استدلال من سر در نمی آورید آنگاه شما باید اقای گنجی را سئوال پیچ کنید که آقا جان چراست که شما هنوز به آیین مسلمانی پای بندید؟ نه اینکه مرا سئوال پیچ بفرماییدکه چرا پاسخ گنجی را نمی دهی!
واضح تر به شما بگویم من اگر بت پرست هم که بودم شما (بعنوان یک آته ایست و یا هر دینی) حقی این را ندارید که سئوال پیچم کنید که به چه دلیل من بت می پرستم . اینکار خود با علامیه حقوق بشر منافات دارد و عین تفتیش عقاید محسوب می شود.
-اما اگر باز هم بخواهید که کنجکاو باشید می توانید کمی به خودتان زحمت بدهید و بروید در سایت من و یا در سایت های دیگرانی که مطالبم را منتشر می کنند، تحقیق کنید تا قدری بیشتر با نظرات من اشنا شوید.
دیگر هرچه بگویید پاسختان را نمی دهم.

باسلام به آقای کنجی
باید این موضوع توجه داشت که اعتقاد به اینکه قران کلام خدا یا کلام محمد است تاثیزی برمسلمان یامسلمان نبودن کسی نمی گذارد فقط اعتقاد به هرکدام یک نوع شیوه در زیستن به روش دیندارانه میدهد که این شیوه قاعدتاُ درمورد ما که درکشوری زندگی می کنیم که بیشتر قوانینش از متن این کتاب است تاثیریی بیشتر دارد

اقای گنجی مطالب شما را خواندم .از شما در خواستی دارم به خلوت خود رجوع کنید ومنصفانه درمورد نظرات ود یدگاهای خود قضاوت کنید .این دنیا و ان دنیای واقعی شما را وهمه موافقان نظرات شما را خواهم دید .یازهرا (س)

آقاي گنجي چند سئوال در ابتداي مقاله پرسيده اند از مسلمان محترم خواهشمند است .به آنها جواب بدهند البته جوابهايي كه عقل ناقص ما هم بتواند آنها را درك كند . تا اينجانب يهودي زاده را تحت لواي اسلام در آورد. به قول سعدي :اسلام بر ما عرضه كن تا بشكنيم اصنام را . در غير اين صورت گوشه اي بنشينند و ماست خود را بخورند.

در جستجوی حقیقت.
******

اکبر گنجی!
فرزند فروتن و تلاش‌گر ایران زمین،
رهروی جستجوگر حقیقت،
سقراط کوچک
****
باز هم درود
دستت خوش!
روحت شاد!
نظر پیشین این خواننده ی هم دردت، با نام R در بالای همین سطور و به تاریخ 9 اکتبر آمده است.
اما آن نظر پیش از خواندن این مقاله ات، قلمی شده بود.
هم اینک مقاله‌ی تکان دهنده ات را همراه با دوستی دیگرخواندم.
اشک شوق و تحسین در چشمانمان آورد و من و ما را بر ادعایی که کرده بودم مصمم تر ساخت:
"امثال ایشان (آقای مهاجرانی) به تصریح خود، داعیه ی دفاع از حقیقت را ندارند؛ بل متعهدند که به هر قیمت از نهادی به دفاع برخیزند که تمامی هستی ی کنونی ی خود را به آن مدیونند. امثال اینان همچون گاندی و ملکیان، دغدغه ی حقیقت را ندارند. گاندی می گفت من به گیتا و ... عشق می ورزم. اما اگر هر یک از سنت های دینی، چیزی بگویند خلاف اخلاق، آماده ام که قاطعانه آن ها را کنار بگذارم. اما ایشان خود می گویند که در این وانفسا که الحاد و... از همه طرف هجمه! کرده، شرط انصاف "هم باندی" و "هم محفلی" و "هم فرقه بودن" این نیست که استدلال هایت را صرف تضعیف همین ته مانده ی دین ابناء بشر کنی (تو بخوان آشکار سازی ی ابهامات و اوهامات و تناقضات قرن ها در مغز و گلو گیرکرده ی بشر)، باید همین ها را که در دست ملت است تقویت کنی! به هر قیمت! بگذار همگی ماستشان را بخورند و ما نیز مستحضر به الطاف خفیه و جلیه ی قدرت مستقر، به توطئه های سلمان رشدی ها و شاملو ها ی دین ستیز بتازیم ( و البته در دوران استخوان سبک کردن‌مان در لندن هم، با نقل کلام موجز همین شاملو در نوشته هایمان، نان بخوریم)، و هم‌هنگام، چشمان مان را بر بزرگ ترین رنج های معاصر بشر ایرانی و بشر جهانی ببندیم."

خود تو نیز در پایان مقال خود، ضمن رعایت ادب و "احتیاط در حکم کردن"، به همین ادعا اشاره داشته ای:
"به گمان من آقای مهاجرانی، فردی فرهیخته و اهل اندیشه هستند. اما به نظر می‌رسد که متدولوژی ایشان، ارزش چندانی برای «حقیقت و صدق و کذب» قائل نیست.
از این رو، این متدولوژی برای رشد و شکوفایی فرهنگ و اندیشه، سودمند تلقی نمی‌شود."

همان طور که پیشتر نیز گفته شد، مستند و با دست پر حرف زده ای،
مدعیات "دینکاران" و "دین بازان" فکلی ی نوین را زیر ذره بین گذاشته ای، مدعیاتی که (ناخواسته)، چیزی از وثاقت و صداقت و اخلاقیت و آموزندگی ی متن مقدس مورد دفاع شان باقی نمی گذارند ( مثلا ً در نمونه ی قرآن‌پژوه بزرگ حکومتی! آقای ...)
با جسارت عالمانه ای بت های خود ساخته را بالاجبار شکسته ای و سقراط وار عمل کرده ای:
" قلمرو «قرآن محمدی»، حوزه‌ی «ادله‌ی صدق مدعیات» است. ما درخصوص ضعف و قوت ادله‌ی مدعیات بحث می‌کنیم و درخصوص هر مدعایی، خواهان ارائه‌ی ادله‌ی آن مدعا شده، سپس، آن ادله را به نقد کشیده و می‌گوییم: این ادله وافی به مقصود نیستند.
به تعبیر دیگر، گفته می‌شود؛ اگر دلیل این است، این دلیل، اثبات مدعا نمی‌کند. یا می‌گوییم، تاکنون برای اثبات این ادعا که «قرآن سخن خدا است»، حتی یک برهان هم اقامه نشده است.
به همین خاطر است که شایسته‌ی توصیف "سقراط کوچک" هستی. در این تعبیر، مداهنه و چاپلوسی راهی ندارد. امید این که این سقراط همچنان سقراط وار عمل کند و فروتن نیز باقی بماند.

با شجاعت تمام، بر ضدیت اندیشه بزرگانی همچون علامه ... با بدیهی ترین الفبای اخلاق بشری نور افشانده اید؛ علامه ای که مقامش آنقدر رفیع است که سال هاست جز "قدر و منزلت " چیز دیگری بخود ندیده است؛ و کسی جرات باز اندیشی بر نوشته هایش را ندارد. علامه ای که بقول علما، جزو بزرگترین ذخایر "ما" است، و چه "مایی" و کدام " ما"؟!

لحظاتی با خود اندیشیدم: در سکنات و سلوک "روحانی" و "عرفانی"‌ی علامه سخن ها گفته شده است و ازو شعر عارفانه هم نقل شده است. حال با چهره ی دیگری از "عارف‌مان!" آشنا می شویم:
براستی کدام یک ازین وجوه موثر ترند؟ کدام یک فعال در امورند؟ آیا تفکیکی میتوان در اندیشه و عمل انسان کرد و گفت: "تا ساعت 12 و سی دقیقه ی امروز آن وجه عارفانه در کار بوده است و از 12:30 به بعد آن وجهی که تجاوز به عنف نسبت به زنان شوهر دار اسیر عراقی و ویتنامی و بوسنی هرزگووینی و رواندایی و چچنی و ... خوزستانی را آن هم در عین حیات شوهر هایشان جایز می شمارد و تاکید و تصریح می کند؟ و این که اگر دنیا به امثال ایشان فرصت دهد، امروزه نیز خواستار همین نعمت های الهی ( ونرید ان نمن علی الذین...) خواهند شد؟
بگمانم امکان ندارد که این گونه وجوه را بتوان بشکلی مکانیکی از هم سوا کرد.
اندیشیدن به این احکام، تهوع آور است، چه رسد به سخن گفتن و اصرار کردن بر آن ها و عمل به آن در سیره و سنت.
و بدین گونه، زیست رفتاری و اجتماعی و فکری ی غالب اهل تدین شکل می گیرد، بطوری که در میان تمامی فجایعی که در سطح و عمق جهان می گذرد، فقط به فکر باز شدن راه کربلا می مانند، و برگزاری هر چه باشکوهتر مراسم نذری امسال شان. یعنی مسخی کامل چه در سطح خواص شان و چه در سطح عوام شان.

و ما در تاریخ مان، هزاران علامه و ده ها ... داشته ایم که تاریخ مان را ساخته اند و با کلمات خود کهن الگو هایمان را فربه تر و موجه تر کرده اند.
و چه نیکو، چه با ادب، و چه اندازه غیر مستقیم، به نقد کلمات "از روی بی خیالی و تفنن" آقای مهاجرانی پرداختید تا ایشان درس های لازم را برای اخلاقی عمل کردن بگیرد و از روی انصاف، در جایی که سخن نباید بگوید و دستش کاملا از ابزار میدان خالی است، سکوت کند و نظاره گر باشد تا ورزه های اخلاقی لازم را طی کند و پیش از هر کس دیگر، ابتدا شایسته ی سخن گفتن ناصحانه با فرزند دلبندش (که عزیز ما نیز باید باشد) شود، پس آنگاه بانگ هشدار و بیدار باش به قوم سر دهد!
امید که بر ایشان این گونه بگذرد... .
عزت همه اهل رنج و جستجو زیاده باد!
بدرود.

پس نوشت:
1- در پایان، آقای کدیور بخاطر جسارتش در بیان صادقانه ی یافته های خود شایسته ی سپاس بسیارند، هر چند من ِ نوعی، بسیاری از نظرات ایشان در دفاع از اعتقتادات کلاسیک شان را نپذیرم،
2- باید سپاس گزار بود از اهل رادیو زمانه که فرصت های موجود را در اختیار طیف متنوعی از اهل دین و اهل اندیشه و اهل شادی و اهل سیاست و اهل هنر و ... قرار داده است و در عین حال، با آزاد گذاری‌ی کامنت ها، میدان بحث های مبارک و پر تامل را برای فریادهای در گلو مانده باز گذاشته است. در واقع، کامنت ها از خود مقالات درس آموزترند. امید نیز که چنین بماند و ببالد.
همکاران رادیو زمانه! سپاس،
مدیر محترم رادیو! سپاس.

جمعه 19-07-1387 ساعت 23

آقای گنجی. من درک می کنم شما با چه کسانی طرف هستید و می دانم سیاق سخن گفتن با این دوستان می طلبد که معطوف به زبان عربی سخن بگویید. جان کلام شما خیلی ساده و روشن و بی پیرایه است. درخواست من این است که به همان نسبت که ساده و صریح سخن می گویید، واژگان فارسی را بیشتر به کار گیرید. اصطلاحات عربی تنها پیچیدگی نوشتار را افزایش می دهند و پوششی می شوند برای اینکه متن را به بازی کلامی فروکاهند.

با سپاس

گنجي ممكن است مبارز سياسي خوبي باشد اما به نظر من هيچگاه سواد وارد شدن به اين عرصه را ندارد. دليل اول اينكه ايشان به زبان عربي مسلط نيست تا قرآن را درست بفهمد. اطلاعات تاريخي عمومي دارد؛ و توشه اش براي وارد شدن به اين مباحث بسيار ناچيز است.
لطفا مغالطه نكنند كه سخن را بشنو بعد حكم صادر كن!!
شما اگر يك سبزي فروش ادهاي نجوم و ستاره شناسي بكند، لحظه اي به سخن او توجه نمي كنيد! مي گوييد اگر منجم بود اكنون سزبي فروش نبود. جناب گنجي هم تا كنون نه سابقه مطالعات تاريخي داشته نه سابقه عرب بودن! ونه درك عميق از معارف مذهبي! من به عنوان مخاطب ايشان داراي صلاحيت براي طرح اين مباحث نمي بينم. به قضايا سياسي كه شايد مورد نظر ايشانباشد هم كاري ندارم