| رادیو زمانه > خارج از سیاست > اندیشمندان فلسفه > نه نکوهش، نه ستايش | ||
نه نکوهش، نه ستايش
چهل‌و‌یکمین شب از شب‌های بخارا با همکاری خانه‌ی فلسفه‌ی تهران به مناسبت انتشار كتاب «فصوص الحكم» با عنوان «شب ابن عربی» در خانه‌ی هنرمندان ایران برگزار شد.
علی دهباشی در ابتدا ابن عربی را این‌گونه معرفی کرد: درباره‌ی شخصيت «ابن عربی» و اهميت او در جهات گوناگون به ويژه عرفان بسيار گفته‌اند و نوشته‌اند و اگر بخواهيم بحث درباره‌ی او را باز كنيم ساعت‌ها و چه‌بسا روزها بايد به اين كار اختصاص داد. مدیر مجله‌ی بخارا افزود: شواهدی در دست است كه نشانگر آن است كه ابن عربی از دوران جوانی دارای شور و شوق و دلی تپنده بوده و تشنه‌ی حقايق غيبی و عواطفی پرهيجان و انديشه‌ای عرفان‌جو بوده است. چنان‌كه در اين رهگذر جوانه‌های بينش عرفانی در درونش سر برمی‌زده و حالات و مكاشفاتی به او دست می‌داده است.
آثار ابن عربی از 240 تأليف تا نزديك به پانصد اثر را ثبت كرده‌اند. از ميان آثار او كه هر كدام جايگاه و ارزش خاصي دارد «فصوص الحكم» كتاب جاودانی ابن عربی است و متجاز از يكصد شرح بر اين كتاب نوشته‌اند. همچنين «فتوحات» اثر مهم ديگر ابن عربی است كه موضوع بحث امشب ما نيست. كتاب «فصوص الحكم» را به نوعی وصيت‌نامه‌ی فكری و عقيدتی ابن عربی خوانده‌اند.
نخستین سخنران این مراسم، دکتر نصرالله پورجوادی بود. آقای پورجوادی در سخنان خود گفت: كتاب «فصوص الحكم» برايم بسيار مهم بوده و اهميت آن به قدری‌ست كه وقتی از عرفان در ايران صحبت می‌شود، از ابن عربی حرف می‌زنند و به قبل و بعد از او كاری نداشته‌اند، مگر اينكه اين سی‌ـ چهل سال اخير كه به تصوف بيش از ابن عربی توجه نشان دادند. پورجوادی افزود: تصور عموم بر آن بود كه ابن عربی حجت را تمام كرده و نه تنها در ايران بلكه در اروپا نيز همين تصور را داشته اند. و در ادامه يادآور شد كه با اين همه ابن عربی مورد نقد قرار نگرفته است و جايگاه او در عرفان مشخص نشده بود و دكتر موحد سعی كرده ابن عربی را به دور از تبليغاتی كه در غرب شده مورد بررسی قرار دهد و او را از هاله‌ی رازآلود خود به درآورد. دکتر نصرالله پورجوادی در این مراسم انتشار این اثر را فتح بابی برای بررسی‌های تاریخی در زمینه‌ی ابن عربی توصیف کرد. وی در ادامه با اشاره به قدرت عجیب تخیل ابن عربی، اظهار داشت: واقعاً تخیل این مرد انسان را به حیرت می‌آورد اما از طرف دیگر آیا نوشته‌های او وحی منزل است؟ آیا آنچه ابن عربی می‌گوید، حقیقت تصوف است؟ آیا برداشت‌های او از خیلی از مسائل صحیح است؟
مصطفی ملکیان سخنران بعدی این مراسم بود. آقای ملكيان در ابتدا از اهميت ترجمه‌ی «فصوص الحكم» سخن گفت و تأكيد داشت كه دو نكته در اين ترجمه شايان توجه است: يكی شيوه‌ی نقد‌ی‌ست كه آقای دكتر موحد و برادر بزرگوارشان در خصوص اين كتاب انجام داده‌اند و دیگری مقدمه‌ی مفصلی‌ست كه بر اين كتاب نوشته‌اند. آقای ملکیان در ادامه گفت: گاه شروح قبلی از خود كتاب دشوارتر بوده اما شرح دكتر موحد اين كتاب را آسان‌تر كرده است و دكتر موحد نه به دنبال نكوهش اين اثر بوده و نه به دنبال ستايشش، بلكه نقاط ضعف و نقاط قدرت آن را برشمرده است. وی سپس از نقاط ضعف اين كتاب سخن گفت: برای مثال نخست آنكه در ابن‌عربی متدولوژی تأويل وجود ندارد و دوم آنكه از واقعيات زبان‌شناختی به واقعيات وجود‌شناختی می‌رسد و ابن عربی نه فقط چنين كاری كرده بلكه بدترين كار آن است كه ما فكر كنيم تنها زبان معتبر جهان، تنها زبانی كه نقب زده به جهان زبان عربی است.
سومین سخنران این مراسم، دکتر محمدعلی موحد بود. آقای موحد ابن عربی را شخصیتی بزرگ توصیف کرد و با اشاره به اینکه همواره ابواب نقد شخصیت‌های بزرگ باید مفتوح باشد، خاطرنشان کرد: انتقاداتی که اساتید عزیز از ابن عربی مطرح کردند به هیچ وجه از قدر او نمی‌کاهد. مرتبط:  |
||
