«ایران در مورد رعایت حقوق بشر دروغ می‌گوید»

شیرین فامیلی

گزارش جمهوری اسلامی ایران درباره‌ی وضعیت حقوق بشر در کشور، روز گذشته ۲۰ خرداد، به نشست دوره‌ای شورای حقوق بشر سازمان ملل ارائه شد.

از ایران، محمدجواد لاریجانی، فاطمه آلیا و هیات همراه آن‌ها در این نشست شرکت داشتند. هم‌زمان با نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل، شماری از فعالان حقوق بشر ایرانی و سازمآن‌های اروپایی غیر دولتی مدافع حقوق بشر، با شرکت در اجلاس ژنو و برگزاری برنامه‌‌های متنوع در حاشیه‌ی آن، به ارائه گزارش‌هایی از موارد نقض حقوق بشر در ایران پرداختند.

شعله زمینی، فعال حقوق زنان و حقوق بشر در بلژیک که از آغاز اجلاس حقوق بشر در ژنو حضور دارد، درباره‌ی گزارش محمدجواد لاریجانی پیرامون وضعیت حقوق بشر در ایران به رادیو زمانه می‌گوید:

آقای لاریجانی گزارشی درباره‌ی موارد پیشنهادی در جلسه‌ی فوریه‌ی شورای حقوق بشر ارائه داد. چون قرار بود ایران روی این موارد فکر و بعد اعلام کند کدامیک را قبول کرده است. همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد اساسی‌ترین موارد حقوق بشر، هیچ‌کدام از طرف ایران مورد قبول واقع نشد.

یعنی هم‌چنان پیوستن به کنوانسیون منع شکنجه مسکوت ماند و آن‌ها گفتند در کشور ایران اصلاً شکنجه وجود ندارد. من که آن زمان در ردیف سازمآن‌های غیر دولتی نشسته بودم، دیدم که همه به این حرف خندیدند و سرشان را با تاسف تکان ‌دادند. جوی که بر شورای حقوق بشر حداقل در قسمتی که ما نشسته بودیم حاکم بود، جو تنفر بود و این احساس که هیات ایرانی دروغ می‌گوید.

شعله زمینی

در بحث‌ها و بررسی‌هایی که درباره‌ی وضعیت حقوق بشر ایران در نشست دوره‌ای اجلاس شورای حقوق بشر انجام گرفت، ده سازمان غیر دولتی مدافع حقوق بشر در اروپا حق صحبت و ارائه نظر داشتند.

شعله زمینی می‌گوید:

سازمآن‌های غیر دولتی برای صحبت کردن وقت گرفته بودند. صحبت تمام این نهادها در این جهت بود که ایران مفهوم حقوق بشر را قبول نکرده و با استفاده از یک‌سری قوانین سعی می‌کند از زیر بار مسئولیت حقوق مردم کشور خود فرار کند. این مسئله در صحبت تمام سازمآن‌های غیر دولتی مشهود بود. البته به غیر از سازمآن‌هایی که از ایران آمده بودند و داستان کاملاً مجزایی دارند. چراکه سازمآن‌های غیر دولتی‌ای که خارج از ایران هستند، چندان آن‌ها را مستقل نمی‌شناسند و روی آن‌ها حساب نمی‌کنند.

این فعال حقوق زنان می‌افزاید:

در کنار جلسات شورای حقوق بشر، سمینارهایی برگزار شد و سازمان غیر دولتی که ما از طرف آن در این نشست شرکت کرده بودیم چهار ایده مطرح کرد که استقبال خوبی از آن به‌عمل آمد. روز اول تیتر برنامه،‌ حقوق بشر در ایران- حقوق زنان بود. در این برنامه من و خانم محبوبه عباسقلی‌زاده صحبت کردیم.

در روز دوم تیتر برنامه، حقوق بشر در ایران؛ ترور، شکنجه و اعدام بود که خانم راد در این زمینه صحبت کرد. روز سوم مسئله‌ی اقلیت‌ها مطرح شد. در این قسمت، خانم پناهی از طرف جامعه‌ی بهاییان صحبت کرد. روز چهارم به مسئله‌ی حقوق بشر در ایران به‌صورت عام پرداخته شد که خانم رضوان‌مقدم دراین زمینه صحبت کرد. البته آقایان هم در برنامه‌های جانبی صحبت کردند، اما من در این مجال فقط از خانم‌ها نام بردم.

روز پنجشنبه، مواردی از نقض گسترده‌ی حقوق بشر، به‌ویژه در مورد زنان، در گزارشی از سوی رضوان مقدم، فعال حقوق زنان و حقوق بشر، در سمیناری در حاشیه‌ی اجلاس ارائه شد.

رضوان مقدم درباره‌ی نکاتی که در این گزارش مطرح کرده است به رادیو زمانه می‌گوید:

من به نقض حقوق بشر زنان در ایران پرداختم و به قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان اشاره کردم؛ از جمله قانون دیه، ارث و چند همسری. تا زمانی که این قوانین وجود دارد ما نمی‌توانیم ادعا کنیم در مورد زنان رفع خشونت و رفع تبغیض شده است. اینها فقط ادعاهای دولت ایران است که حقوق بشر را رعایت می‌کند. هم‌چنین در مورد زنانی که اعدام می‌شوند و زنانی که برای فعالیت‌های مدنی خود دستگیر می‌شوند و در زندان به‌سر می‌برند نیز صحبت کردم.

رضوان مقدم

به‌عقیده‌ی کنشگران اجتماعی و فعالان حقوق بشر، گزارش هیات ایرانی به اجلاس که پاسخی به پیشنهادها و توصیه‌های نشست قبلی شورای حقوق بشر در ماه فوریه گذشته بود، قلب واقعیت‌ها در زمینه‌ی نقض گسترده‌ی حقوق بشر در ایران بود.

رضوان مقدم دراین‌باره می‌گوید:

من به یکی از نکاتی اشاره می‌کنم که هیات ایرانی مطرح کرد، مبنی بر این که در کشور ایران شکنجه وجود ندارد و شکنجه با تنبیه فرق می‌کند. باید از اینها سئوال کرد شکنجه تاحدی که فرد کشته شود، نامش چیست؟ به‌عنوان مثال آقای روح‌الامینی زیر شکنجه کشته شد. در گذشته هم شکنجه‌های غیر انسانی و قرون وسطایی در مورد هزاران نفر اعمال شده است که نمی‌توان نام آن‌ها را تنبیه گذاشت، ولی جمهوری اسلامی نام شکنجه را تنبیه گذاشته است. مثل این که در سیستم بانک‌داری اسم بهره را می‌گذارند کارمزد. یعنی واژه‌ها تحریف می‌شوند.

رضوان مقدم در مورد موضع‌گیری‌های موجود در این نشست، درباره‌ی وضعیت حقوق بشر ایران می‌افزاید:

موضع‌گیری‌ها دو دسته بودند: برخی کشورها مانند چین از دولت ایران حمایت می‌کنند و برخی کشورها نیز بر موضع خود هستند و می‌گویند حقوق بشر در ایران رعایت نمی‌شود. بعضی سازمآن‌های حقوق بشری ازجمله عفو بین‌الملل با برشمردن مستندات اعلام کرد توصیه‌هایی که به دولت ایران ارائه شده اصلاً انجام نشده است. نمونه‌ی بارز آن اعدام پنج نفر در چند هفته‌ی گذشته است.

پس موضع‌گیری‌ها دو نوع هستند: اول موضع‌گیری کشورهایی که معتقدند حقوق بشر در ایران رعایت نمی‌شود و دوم کشورهایی که یا شناخت درستی از جامعه‌ی ایران ندارند و یا شناخت دارند اما به‌خاطر منافع اقتصادی و سیاسی خود در تحریف واقعیت با عوامل جمهوری اسلامی همراه می‌شوند.

گرچه نمایندگان کشور ایران، گزارش نهایی خود را از وضعیت حقوق بشر در این کشور، به چهاردهمین دور از نشست‌های دوره‌ای شورای حقوق بشر سازمان ملل ارائه کرد، ولی این پرونده‌ با توجه به این که اکثر کشورهای حاضر در اجلاس بر حاد بودن وضعیت حقوق بشر ایران تاکید داشتند، هم‌چنان باز مانده است.

شعله زمینی، فعال حقوق زنان و حقوق بشر در این زمینه می‌گوید:

در برنامه‌ی حقوق بشر ایران بررسی و پیشنهاداتی مطرح شده بود. ایران بعضی از این پیشنهادها را قبول کرده بود که البته پیشنهادهای بسیار نرم و ملایمی بودند. یک‌سری از پیشنهادات را هم اصلاً قبول نکرد. درباره‌ی پاره‌ای از پیشنهادات نیز قرار بود فکر کند که به صورت نصفه و نیمه دوتای آن‌ها را قبول کرد. مثلاً در مورد زنان در گزارش آمده بود که در مقابل قانون همه یک‌سان هستند که می دانیم در عمل دروغ است.

البته مسئله فقط به اینجا ختم نمی‌شود. چون جلسه‌ی شورای حقوق بشر هنوز ادامه دارد و فعالان حقوق بشر نیز فعالیت خود را ادامه می‌دهند. برای این کار راه‌های مختلفی وجود دارد. این فعالیت‌ها ادامه خواهند داشت تا وضعیت حقوق بشر در ایران بهتر و بهتر شود.