نقض حقوق زندانیان در زندان‌ها

حسن زارع‌زاده اردشیر

در چندروز گذشته، انتشار اخباری درباره‌ی وضعیت نامناسب زندانیان سیاسی در زندان‌های ایران، موجب شد تا بار دیگر، توجه بسیاری از مردم، به‌شرایط غیربهداشتی و طاقت‌فرسای زندان‌ها جلب شود.

اگرچه رفتارهای غیر انسانی و نادرست با زندانیان، تحت فشار قرار دادن آن‌ها و نیز نبود امکانات رفاهی و خدماتی مناسب در زندان‌ها همواره مورد بحث و اعتراض نهادهای مدافع حقوق بشر قرار دارد، اما حجم گسترده‌ی فشارها بر زندانیان سیاسی از قبیل موارد یاد شده، و نیز تبعید زندانیان سیاسی به‌زندان های دیگر در روزها و هفته‌های گذشته نگرانی‌هایی را به وجود آورده است.

هفته‌ی گذشته، حسین رونقی ملکی، عضو کمیته‌ی مبارزه با سانسور، در طی تماسی تلفنی با خانواده‌اش از وضعیت جسمی بد خود خبر داده است. وی از اسفندماه در سلول انفرادی به‌سر می‌برد.
به گفته‌ی خانواده‌ی این دانشجوی زندانی، لرزش صدای او گویای این بوده که تحت فشار قرار دارد.

حسین رونقی ملکی در اعتصاب غذا به‌سر می برد و نگرانی‌های زیادی نسبت به سلامتی او، از سوی خانواده‌اش و هم‌چنین نهادهای حقوق بشری وجود دارد.

حسین رونقی

نگهداری زندانی در سلول انفرادی، برای افزایش فشار روانیِ شکنجه‌ی معروف به شکنجه‌ی سفید، یکی از روش‌های برخورد با زندانیان است.

در همین زمینه، یک زندانی به‌نام رضا ملک که قبلاً در معاونت تحقیق و بررسی وزارت اطلاعات فعالیت می‌کرد و به‌دلیل افشاگری به زندان افتاده است، بار دیگر به سلول انفرادی منتقل شده و سپس به‌شدت مورد ضرب و شتم قرار گرفته است؛ به‌طوریکه دنده‌ی او شکسته است.

ابوالفضل عابدینی، فعال حقوق بشر در اهواز، توسط ماموران زندان مورد ضرب وشتم قرار گرفته است تا به اعترافات ناخواسته تن دهد. او در حال حاضر در بند جرایمی چون قتل و شرارت نگهداری می‌شود و امنیت جانی ندارد.

ابوالفضل عابدینی

از دیگر سو، برخوردهای فیزیکی در بندهای عمومی، به‌واسطه‌ی حضور زندانیان خطرناک نیز به امری رایج برای زندانیان سیاسی بدل شده است.

محمد نوری‌زاد، فیلمساز زندانی، در بیانیه‌ای از داخل بند عمومی زندان اوین، اعلام کرده است که برای خود امنیت جانی و اجتماعی متصور نیست.

او نوشته است در زندان به‌چشم خود از بازجوهای وزارت اطلاعات، صحنه‌هایی دیده‌ و از زندانیان سیاسی مواردی را شنیده‌ است که هر حادثه‌ی ناخواسته و ناگهانی را برای خود و خانواده‌ی خویش محتمل می‌داند.

در ادامه‌ی نوشته‌ی محمد نوری‌زاد از داخل زندان اوین آمده است: «اگر روزی شنیدید که چه در زندان و چه بعدها به تیر غیبی از پا درآمده‌ام، بدانید و آگاه باشید که کار سربازان گمنام است.» محمد نوری‌زاد که خود پیش‌تر از جمهوری اسلامی دفاع می‌کرد و حال به اتهام توهین به‌رهبری در زندان است، در نامه‌ی جداگانه‌ای به آیت‌الله خامنه‌ای، زندان اوین را کهریزک دوم خوانده که نشان‌دهنده‌ی اوج برخوردهای غیر انسانی با زندانیان است.

یکی از این برخوردها، عدم توجه کافی به بیماری‌های زندانیان است. در مواردی نیز گزارش شده است که آن‌ها را در شرایطی قرار می‌دهند تا مبتلا به بیماری‌های جسمی و روانی شوند.

در همین زمینه، دو زندانی سیاسی در کردستان در اعتراض به بی‌توجهی به مشکلات پزشکی خود، دست به اعتصاب غذا زده‌اند.

محی‌الدین آزادی، فعال مدنی و حقوق بشری، در اعتراض به‌عدم درمان و رسیدگی‌های لازم، دست به اعتصاب غدا زده است. هم‌چنین حبیب‌الله گلپری‌پور، اهل سنندج که به اتهام محاربه از سوی دادگاه انقلاب مهاباد به اعدام محکوم شده، در اعتراض به‌صدور این حکم، و هم‌چنین محدودیت‌های اعمال شده و شرایط نامناسب زندان مهاباد در اعتصاب غدای نامحدود به‌سر می‌برد. این دو زندانی بر اثر اعتصاب غذا در وضعیت خطرناکی به‌سر می‌برند.

حبیب‌الله گلپری‌پور

محروم کردن زندانیان از دسترسی مناسب و کافی به دارو و درمان، همواره مورد اعتراض خانواده‌های زندانیان و نهادهای مدافع حقوق زندانیان قرار دارد. به‌ویژه پس از درگذشت امیدرضا میرصیافی، وبلاگ‌نویس زندانی در اوین، این نگرانی‌ها افزایش پیدا کرده است. وی به‌علت بی‌توجهی زندان‌بانان به‌شرایط بیماری‌اش جان خود را ازدست داد.

پنج‌سال پیش نیز، مقامات زندان اوین از معالجه‌ی اکبر محمدی، دانشجوی دربند در حالی که به‌شدت بیمار و نیز در اعتصاب غذا بود، سرباز زدند.

تبعید زندانیان سیاسی به زندان‌های شهرهای دیگر نیز بیش از قبل معمول شده است.
عيسی سحرخيز، روزنامه‌نگار دربند و دکتر داود سليمانی، عضو زندانی جبهه‌ی مشارکت که پیش‌تر از زندان اوین به زندان رجايی‌شهر کرج تبعید شده بودند، دو روز پیش به زندان کچويی منتقل شدند.

عیسی سحرخیز

عيسی سحرخيز در زندان رجايی‌شهر، دچار بيماری قلبی شده و پزشکان زندان روی ضرورت معاينه‌ی او در خارج از زندان تاکيد کرده‌اند. هم‌چنین داود سليمانی از بيماری عصبی و شرايط جسمی وخيمی که حاصل بازجويی‌های طولانی‌مدت و نحوه‌ی نگهداری در زندان است، رنج می کشد.

احمد زیدآبادی و حشمت‌الله طبرزدی، دیگر زندانیان حوادث بعد از انتخابات هستند که به‌زندان رجایی‌شهر تبعید شده‌اند.

بهروز جاوید تهرانی، یکی از زندانیان معروف این زندان است. بهروز که از زندانیان ۱۸ تیر است، پس از آزادی از زندان، دوباره به‌علت فعالیت با کمیته‌ی دانشجویی دفاع از زندانیان سیاسی و جبهه‌ی متحد دانشجویی دستگیر شد.

او به‌دلیل مقاومت و فعالیت در زندان، بارها مورد ضرب و شتم قرار گرفته و برای چندمین‌بار در هفته‌ی گذشته به سلول انفرادی منتقل شده است.

منصور اسانلو، رئیس زندانی هیئت مدیره‌ی سندیکای کارگران شرکت واحد نیز که از مدت‌ها قبل در زندان رجایی‌شهر به‌سر می‌برد، باوجود تاکید پزشکان کمیسیون پزشکی قانونی، مبنی بر انتقال به خارج از زندان برای درمان، تا به‌حال مقامات زندان نه تنها به این درخواست ترتیب اثر نداده‌اند، بلکه از روز شنبه‌ی گذشته، او را برای بازجویی به سلول انفرادی منتقل کرده‌اند.

منصور اسانلو

مدتی پیش اسانلو با هوشیاری زندانیان هم‌بند خود، از یک حادثه‌ی مشکوک سوء قصد جان سالم به‌در برد، اما ابعاد این اقدام با مسکوت گذاشتن آن توسط مسئولان زندان هم‌چنان پنهان مانده است.
این مشکلات تنها برای مردان زندانی نیست، بلکه زندانیان زن نیز در تماس‌های خود، همواره از وضعیت بد و غیر بهداشتی بندهای زنان گله می‌کنند.

زندانیان سیاسی شناخته شده‌ای چون بهاره هدایت و بدرالسادات مفیدی در تماس خود، وضعیت بد بند زنان را توضیح داده‌اند.

در حال حاضر این تنها شکنجه‌ی سفید، تبعید به زندان‌های دیگر و قراردادن زندانیان سیاسی با مجرمان خطرناک نیست که آن‌ها را آزار می‌دهد، بلکه کیفیت بد و پایین غذای زندان، آلودگی محیط زندان‌ها، عدم دسترسی کافی به دارو و درمان، تراکم بیش از حد زندانیان در یک بند، برخوردهای تحقیرآمیز با زندانیان، جلوگیری از ملاقات و تماس تلفنی با خانواده‌ها، ازجمله مواردی به‌شمار می‌روند که برای تحت فشار قرار دادن زندانیان سیاسی و عقیدتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در همین حال زندانیان بند ۳۵۰ زندان اوین، که دارای بیش از ۱۰۰ زندانی سیاسی است، با بستن نوار سیاه در داخل بند و اختیار یک ساعت سکوت روزانه، اعتراض خود را به‌وضعیت موجود اعلام کرده‌اند که تا روز ۲۲ خرداد ادامه خواهد داشت.

برخوردهای صورت گرفته با زندانیان، مصادیق بارز نقض حقوق زندانیان بر اساس معیارهای بین‌المللی است. اگرچه در قوانین جمهوری اسلامی ایران نیز چنین برخوردهایی تصریح نشده است و ماموران امنیتی و قضائی اجازه چنین برخوردهایی را ندارند. بر اساس قانون، حق برخورداری از بهداشت، غذا و تفریح سالم در زندان، حق ملاقات و تماس با خانواده، دسترسی به اخبار و اطلاعات بیرون از زندان، عدم تهدید و شکنجه متهم از جمله حقوق اساسی یک زندانی به‌شمار می‌روند.