«بهتر است در هلند خارجی باشی تا ‌جای دیگر»

پژمان اکبرزاده

برای یک ایرانی که در دستگاه پلیس هلند مشغول به‌ کار است، شرایط به چه شکلی است؟ او در محیط کار خود با چه برخوردهایی مواجه می‌شود و آیا خارجی بودن، مشکلی بر سر راه او به شمار می‌رود؟ در هلند، مدارا با فرهنگ‌های گوناگون و حضور آزادانه خارجیان در جامعه، یکی از اصول بنیادین به شمار می‌رود ولی این موضوع در سال‌های اخیر به یک چالش بدل شده است.

در یکی از بزرگ‌ترین بخش‌های پلیس هلند، یک ایرانی مشغول به‌کار است که البته مایل نیست نامش ذکر شود. درباره مسایلی که به آنها اشاره کردم یک گفت‌وگوی خودمانی با او داشتم:

اول به من بگو که توی خانواده‌های ایرانی که همه می‌خواهند بچه‌های‌شان دکتر، مهندس، وکیل و دندانپزشک بشوند و پول دربیاورند، تو چطور پلیس شدی؟!

خب من توی دندانپزشکی هم کار می‌کنم!

واقعاً؟!

آره، واقعاً! دو روز در هفته.

خب چرا نمی‌روی تمام وقت همان‌جا کار کنی؟ چرا پلیس هم شده‌ای؟

من رئیس یک بخش خیلی بزرگ در اداره‌ی پلیس هستم ولی درس پلیسی اصلاً نخوانده‌ام. من بعد از این که رفتم مدرسه، رفتم مدیریت خواندم و بعد هم آمدم اینجا. یعنی بعد از این که مدرسه‌ راهنمایی تمام می‌شود، مثلاً می‌روی مدرسه‌ی پلیس، درجه‌دار می‌شوی. در هلند این جوری نیست که پلیس مرکزی داشته باشیم. هر منطقه برای خودش پلیس دارد و خودش هم می‌تواند تعیین کند که چه کار می‌خواهد بکند.

ولی یک قانون عمومی وجود دارد؟

قانون که قانون اساسی است. پلیس هم اجراکننده‌ی قانون اساسی است. این اصلاً یک چیز دیگر است.

پس منظور تو به لحاظ اداری است؟

بله. من در مدیریت هستم. در سیستم مدیریت، دیگر آن قانون وجود ندارد. روند کارها بستگی دارد به توانایی خودت. به این صورت که می‌نشینیم، صحبت می‌کنیم، برنامه‌ریزی می‌کنیم که چه کنیم یا بودجه‌ را چه جوری خرج کنیم یا حالا که نباید پولی خرج شود، چه جوری خرج نکنیم. چون وقتی مردم زنگ می‌زنند، باید پلیس بیاید. نمی‌توانیم بگوییم که ما پول نداریم و نمی‌آییم!

خب چه مشکلاتی سر این کار است؟

اینکه خارجی هستم. یکی از بدترین چیزها این است که یک پلیس خارجی باشی.

خب چه مشکلاتی ممکن است برایت پیش بیاید؟

خب خیلی‌ها اصلاً دوستت ندارند. چون خارجی هستی. خودت نگاه کن، ببین در ایران با افغانی‌ها چه می‌کنند؟ محیط پلیس هم فرهنگ خودش را دارد.

کمی دقیق‌تر بگو که مثلاً چه جوری با تو برخورد می‌شود.

من تازه ۲۷ سالم شده بود که یک کلاس جدید اینجا گذاشته بودند. من هم رفتم خودم را معرفی کنم و بگویم سلام، من رئیس‌تان هستم. آنجا یک هلندی بود که مرد خیلی خوبی هم بود. آخر سر هم خیلی با همدیگر صحبت کردیم. ۴۲، ۴۳سالش بود. اما مثلاً اولین پرسشی که از من کرد این بود که مگر تو چند سال داری که آمدی رئیس شدی؟! این طوری است. ولی خب در جاهای دیگر تا اشتباهی پیش بیاد، فوری می‌گویند این فرهنگ‌اش فرق می‌کند یا به‌خاطر تفاوت زبان مشکل دارد و ... به‌هرصورت در اینجا همیشه خارجی هستی.

اینکه گفتی آمده و به تو گفته: «با این سن‌ات آمدی رئیس شدی» فکر نمی‌کنی این دلخوری تو کمی دلخوری سوسولی باشد؟! چون ممکن است این هر جایی این حرف را بزنند...

چرا، خب من مشکلم همین بود. من از سن ۲۱ سالگی در کار مدیریت هستم. خیلی زود درسم را خواندم. بچه‌ای نبودم که بگویم مثلاً بچه‌ی کاری بودم و می‌خواستم کار سخت انجام دهم. اتفاقاً از تنبلی همیشه سعی می‌کردم از مغزم استفاده کنم که کار بدنی انجام ندهم. ترجیح می‌دادم ورزش کنم، ولی دوست نداشتم بروم کار کنم. این جوری شد که من خیلی زود توی حوزه‌ی مدیریت وارد شدم.

ولی برای عموم این خیلی عادی نیست که یک جوان 27 ساله یک‌دفعه بیاید و مدیر یک بخش بزرگ بشود، نه؟!

قبل از آن هم من خیلی در کارهای مدیریت بودم. گفتم که من از ۲۱ سالگی کارم این بود. یعنی وقتی ۲۴ ساله بودم، حتی گفتم اگر زندگی همین است که من به بالاترین حد رسیده‌ام، خب دیگر اصلاً نمی‌خواهم زندگی کنم! یعنی از موفقیت زیاد می‌خواستم جان خودم را بگیرم. مسئله آن نیست. مسئله این است که من دیدم قبل از آن که مشکل داشته باشم، همه‌اش به من می‌گفتند تو جوانی، تو خارجی هستی و فلان.

آن موقع‌ها با خودم می‌گفتم شاید مثلاً چون زبانم خوب نیست. ولی بالاخره یک مدتی بعد زبانت هم خوب می‌شود و سن‌ات بالاتر می‌رود. ولی باز همان برخورد‌ها را می‌بینی.

گفتی گاه مثلاً یک مسئله‌ای پیش می‌آید و اشاره می‌کنند که این به‌خاطر تفاوت فرهنگ است. اگر موردی پیش آمده که فکر کردی در حق‌ات بی‌انصافی شده، هیچ وقت رفتی پیگیری کنی و بگویی که اینها مثلاً برخورد خوبی با من ندارند؟

نه، کاری به آن صورت نمی‌توانی بکنی. یک‌سال و نیم پیش بود که به من یک تهمتی زدند. به من گفتند که من یکسری کارهایی را می‌کنم که در اداره‌ی پلیس نباید انجام داد.

بعد چه شد؟

تحقیق کردند، ولی این تحقیق چهارماه طول کشید و من چهارماه خانه ماندم. یعنی دیگر داشتم افسرده می‌شدم. با هیچ کسی نمی‌توانستم هیچ تماسی داشته باشم.

حقوق آن چهار ماه را دادند؟

بله. بعد از چهارماه هم به من زنگ زدند و گفتند آقا شما تشریف بیاورید و این طوری نبوده است. عذرخواهی هم نکردند. این را که می‌گویم، چیزی است که در اداره‌ی پلیس خیلی اتفاق می‌افتد. به خاطر کاری که در اداره‌ی پلیس داری، وقتی کسی حرفی بزند، خیلی پی‌گیری می‌کنند که حقیقت دارد یا نه.

یعنی برای خود پلیس‌های هلندی هم ممکن است این اتفاق بیافتد؟

آره، خیلی عادی است.

خب اگر خیلی عادی است، پس تو چرا داری این برخورد را ربط می‌دهی به خارجی بودنت؟

چون این شخصی که راجع به من حرف زده بود، با من مشکل داشت به خاطر این که من خارجی هستم.

پس در واقع مشکل تو به آن شخص برمی‌گردد، نه به سیستم پلیس؟

دقیقاً. این یک مشکل خیلی فردی بود. حسادت بود. آن فرد از کسانی بود که ۱۹ سال اینجا کار کرده و بعد از ۱۹ سال کمی بالاتر آمده است. خیلی‌ها اینجا به من حسادت می‌کنند و خب از حسادت شروع می‌شود.

ولی در نهایت، خارجی بودن تو در تحقیقات پلیس تأثیری نگذاشت؟

من نمی‌دانم آنها چه چیزی را بررسی کردند. چیزی نفهمیدم. چیزهایی هست که در محیط کار پلیس نمی‌دانی و نمی‌پرسی و به تو هم هیچ کسی چیزی نمی‌گوید. قانون نانوشته است، ولی خب مسئله این نبود. مسئله مشکل فردی بود. یعنی یک نفر که از تو خوشش نمی‌آید، به خاطر این که خارجی هستی، می‌تواند برایت مشکل درست کند و لازم نبود این جوری بشود.

ولی همان طور که خودت هم می‌گویی در دستگاه پلیس به خاطر حساسیت کار، این موضوع عمومیت دارد...

بله، عمومیت دارد. ببین! خارجی همه‌جا خارجی است. هیچ رودربایستی هم با همدیگر نداریم، ولی اگر می‌خواهی خارجی باشی، بهتر است در هلند خارجی باشی تا ‌جای دیگر. حتی در خود ایران هم به خاطر خارجی بودن پدرت درمی‌آید. خارجی‌ها همه‌جا مشکل دارند ولی خب در هلند شاید بهتر بتوانی خارجی باشی تا یک کشور دیگر.