گزارش یک فرار: زندگی خانواده‌ام را به خطر انداخته‌ام

برگردان: ناصر غیاثی

او رویای کشوری آزاد را در سر داشت و به خاطر موسوی، رهبر اپوزیسیون ایران به تظاهرات رفت. اما نگین،¹ زن جوان ایرانی مرتکب یک اشتباه می‌شود: در یک پرسش‌نامه‌ی آن‌لاین آدرس و شماره تلفنش را می‌نویسد. از آن زمان اطلاعات در تعقیب اوست.

نگین فراری است. دو هفته است، در هتلی در استانبول زندگی می‌کند، ۲۰۰۰ کیلومتر دور از شهرش تهران، جدا از همسر و دو فرزندش. سوار هواپیما شد چون شواهدی در دست بود که می‌خواهند او را به زندان بیاندازند. چرا که اطلاعات او را زیرنظرگرفته بود.

می‌گوید: «من انقلابی مادرزاد نیستم» و سیگاری روشن می‌کند «فقط امیدوارم خدا مرا ببخشد که زندگی خانواده‌ام را به خطر انداخته‌ام.» نگین ۳۶ ساله، زنی کوتاه قد و زیباست. چشم‌های سیاه غمگینی دارد و یک خال‌کوبی روی بازوی چپش است: قلبی پاره پاره. زیاد سیگار می‌کشد.

می‌گوید: «در یکی از حملات گاز اشک‌آور دود سیگار زندگی‌ام را نجات داد. معنی اسمم الماس است اما در کشور من با زن‌ها مثل الماس رفتار نمی‌کنند. رفتارشان با ما مثل رفتار با کثافت است.»

رژیم از مدت‌ها پیش خاری در چشم این جامعه‌شناس بود، زنی که پس از سفری به هندوستان معلم یوگا شد. یوگا برای ملاها کفر محض است، بت‌پرستی است. به همین خاطر نگین به هم‌سایه‌هایش در منطقه‌ی شلوغی در غرب تهران گفته بود در کلاس‌هایش ایروبیک درس می‌دهد.

چند ماه پیش، دوستان متقاعدش کرده بودند، در مبارزات انتخاباتی شرکت کند. میرحسین موسوی، کاندیدای ریاست جمهوری او را به شور و شوق آورده بود. از نظر او موسوی ناجی نیست، اما مرد بافرهنگی است. «کسی که می‌توانست بر احمدی‌نژاد پیروز بشود. کسی که دیگر لازم نبود به خاطرش خجالت بکشیم.»

عکس‌ها: اشپیگل آن‌لاین

«رژیم با امیدهای ما بازی کرد»

نگین شروع می‌کند به چسباندن پوسترهای کاندیدای مورد نظرش، مچ‌بند سبزی به دستش می‌بندد و به متینگ‌های انتخاباتی می‌رود. این آغاز رویای او از کشوری دیگر، از یک کشور آزاد بود. یک روز پیامکی دریافت می‌کند: «خدا نکند باز هم به کشور ما آسیب برسانی.» یکی از همکاران موسوی که ظاهراً با وزارت اطلاعات ارتباط دارد، قول می‌دهد، قضیه را پی‌گیری کند و به او می‌گوید، لازم نیست نگران باشد.

پس از آن دیگر خبری از او نشد. شب انتخابات، جمعه دوازدهم ژوئن در کنار دوستانش و همراه با سیگار و قهوه نتیجه‌ی انتخابات را از تلویزیون تعقیب می‌کند. ساعت دو شب اعلام می‌کنند احمدی‌نژاد برنده‌ی انتخابات بوده و ۶۳ درصد آرا را به دست آورده است. دنیای نگین به هم می‌ریزد. می‌گوید: «یادم نمی‌آید آخرین‌بار کی این قدر خشمگین و غمگین بودم. فهمیدم رژیم سر ما کلاه گذاشته و با امیدهای ما بازی کرده است.»

فردایش تهران به طرز غریبی ساکت است. نگین افسرده است. می‌رود پیش روان‌کاوش. روان‌کاو به او توصیه می‌کند به گورستان برود و سر قبر اجداداش بلند بلند گریه کند. نگین هم همین کار را می‌کند اما کمکی به او نمی‌کند. سوار ماشینش می‌شود و به طرف شمال شهر می‌رود تا خریدی بکند و سرش گرم شود.

در میدان کاج در سعادت‌آباد ماشینش را نگه می‌دارد، مردم را می‌بیند، ده‌ها هزار نفر؛ جوانانی با سوتی در دهان و پوستری در دست و راننده‌هایی که بوق می‌زنند. آن‌ها شعار می‌دهند و در خیابان می‌رقصند. نگین به آن‌ها ملحق می‌شود، با آن‌ها بوق می‌زند و با آن‌ها فریاد می‌کشد. می‌گوید: «این بهترین روان‌کاویی بود که به عمرم داشتم.»

حدود ده شب میدان خلوت می‌شود. نگین ماشینش را پارک می‌کند و روی پله‌ای می‌نشیند. خسته است. راه‌پیمایانی که باقی مانده‌اند با هم حرف می‌زنند. آدم‌های مسنی هم بین‌شان پیدا می‌شود، خانواده‌ها، بچه‌ها. ناگهان صدای فریادی بلند می‌شود. فریاد کیست و از کجاست؟

نگین دیگر یادش نمی‌آید موتوری‌ها و مردان پیراهن سیاه از کدام طرف حمله کرده بودند. فقط می‌داند «بسیجی‌ها بودند، سرسپردگان رژیم و چپ و راست مردم را با باتوم می‌زدند.» می‌گوید: «مثل فیلم‌های نازی‌ بود.» جلوی چشمش زنی به زمین می‌افتد. کنار او یک پسر دوازده ساله فریاد می‌زند «کمک! کمک!» پس از آن ضربه‌ای به کمر خود نگین می‌خورد. دوباره جان می‌گیرد و با آن پسربچه‌ی دوازده ساله و دو جوان دیگر می‌دود آن طرف خیابان.

این گروه کوچک در حال فرار از دست بسیجی‌ها وارد حیاط یک خانه می‌شوند. مردی با شلوار کوتاه در را باز می‌کند و آهسته می‌گوید: «ساکت!» و چراغ را خاموش می‌کند. اما یکی از پیراهن سیاه‌ها که گروه را تعقیب کرده بود، از پنجره گاز اشک‌آور می‌اندازد.

نگین می‌گوید: «پیرمرد به ما گفت، در مقابل گاز اشک‌آور آب کمکی نمی‌کند، فقط دود سیگار خوب است. هرکس که سیگار داشت، هرچقدر که می‌توانست گذاشت وسط لب‌هایش و روشن‌شان کرد و دودش را به طرف کسی که روبه‌رویش ایستاده بود، فوت کرد. دود سیگار کارساز بود.»

«مامان، خانمی پای تلفن است که خیلی از دستت عصبانی است»

چند ساعت بعد که نگین، بچه‌هایش را در آغوش می‌گیرد، بدنش پر از لکه‌های خون است. سرفه می‌کند و استفراغ می‌زند و از چشم‌هایش اشک می‌ریزد. همسرش وحشت کرده و از او می‌خواهد دیگر از خانه بیرون نرود.

نگین می‌گوید: «نمی‌توانستم چنین قولی به او بدهم، آن‌ هم بعد از اتفاقاتی که افتاده بود. اما راستش همسرم به من حسودی‌اش می‌شد. دوست داشت با من هم‌راهی کند اما نمی‌توانست. کارمند دولت است. اگر دستگیرش می‌کردند، حتماً شغلش را از دست می‌داد.»

در روزهای بعد، نگین با دوستانش هم‌آهنگی می‌کند. از طریق تارنمای جنبش موسوی مرتب در جریان قرارها قرار می‌گیرند. اما نگین مرتکب یک اشتباه می‌شود. در پرسش‌نامه‌ی آن‌لاین اسم و آدرسش را می‌نویسد. خیلی دیر خبردار می‌شود که این تارنما به دست هوادارن احمدی‌نژاد هک شده است. وقتی تلفن زنگ می‌زند، پسر نگین گوشی را برمی‌دارد: «مامان خانمی پای تلفن است که خیلی از دستت عصبانی است. می‌گوید باید بروی پلیس.»

نگین تلفن را جدی نمی‌گیرد و از رفتن به پلیس سر باز می‌زند؛ به جایش به تظاهرات می‌رود، برای آخرین بار. شنبه بیستم ژوئن است. آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، یک روز قبل، پس از نماز جمعه آشکارا از احمدی‌نژاد طرف‌داری می‌کند: «نتیجه‌ی انتخابات معلوم شده. از این به بعد هرکس به تظاهرات برود، مسئولیتش پای خودش است.»

«شنبه‌ی خونین» بلای جان نگین هم می‌شود. آن روز غروب وقتی داشت از خودش دفاع می‌کرد و هم‌راه با دو نفر دیگر موفق شده بود باتوم یک بسیجی را از دستش بگیرند و او را کتک بزنند، از او فیلم می‌گیرند. «فکر نمی‌کردم توانایی چنین کاری را داشته باشم. اما این کار بزرگ‌ترین رهایی زندگی‌ام بود.»

همسر نگین به او توصیه می‌کند از کشور خارج شود

نگین نمی‌تواند مدت زیادی جلوی خودش را بگیرد. دوباره وارد دود گاز اشک‌آور می‌شود، این بار اما بدتر از همیشه است. «دیگر نمی‌توانستم نفس بکشم، دلم می‌خواست بمیرم. دوستانم دود سیگارشان را به صورتم فوت کردند، اما کارگر نبود.» یکی از دوستانش به او توصیه می‌کند به بیمارستان نرود. ظاهراً کارکنان بیمارستان موظف‌اند زخمی‌های تظاهرات را تحویل پلیس بدهند. اما درد خیلی زیاد است و نگین چاره‌ی دیگری ندارد. علاوه براین‌ها دست‌هایش به طرز عجیبی باد کرده و پوست دستش پوسته پوسته شده است. به بیمارستان می‌رود.

آن‌جا به او می‌گویند، ریه‌اش خوب کار نمی‌کند. دکتر برای پوستش اسپری و کورتیزون می‌نویسد. کسی نمی‌تواند بگوید، لکه‌ها ناشی از چیست. همسر نگین در سالن انتظار ایستاده است. «به من گفت که خانه‌مان تحت نظر است. این را هم گفت که بهترین کاری که می‌توانم برای خانواده‌مان بکنم، این است که برای مدتی از کشور خارج شوم. بلیط هم گرفته بود.»

اما یک بلیط یک‌ طرفه برای ترکیه. در واقع نگین نمی‌خواست به استانبول برود. می‌گوید: «ترجیح می‌دادم به دوبی فرارکنم. اما ویزای دوبی ۱۵ روزه بود، در حالی که ایرانی‌ها برای ترکیه نیازی به گرفتن ویزا ندارند.» نگین می‌تواند هر چقدر دلش خواست، در ترکیه بماند.

آینده‌اش چه می‌شود؟ حالا یک ماه گذشته است. پول به اندازه‌ی کافی دارد، اما در استانبول دوستی ندارد. ترکی بلد نیست و انگلیسی‌اش هم برای رفع موانع کافی نیست. می‌گوید ایرانی‌های زیادی در ترکیه هستند اما نمی‌داند به چه کسی می‌تواند اعتماد کند. «اطلاعات این‌جا هم آدم دارد. این را همه می‌دانند.»

بچه‌هایش چه؟ دردی که هر شب با آن به خواب می‌رود و صبح با آن بیدار می‌شود. «تا کسی خودش مادر نباشد، نمی‌تواند حالم را بفهمد. خودم را سرزنش می‌کنم. می‌دانم، نباید می‌گذاشتم کار به این‌جا بکشد.» هر وقت که بتواند از هتلش در استانبول به خانه‌اش تلفن می‌زند. اما نمی‌شود درباره‌ی سیاست حرف زد. یک بار نگین از همسرش پرسید «هنوز هم مردم تظاهرات می‌کنند؟» او جواب داد: «ممنون. حال بچه‌ها خوب است.»

پانوشت:

۱. مشخصات کامل نگین نزد سردبیر محفوظ است.