«رسوای زمانه»، ترانه‌‌ای نوآورانه و سنتی

محمود خوشنام

در چند هفته‌ی گذشته شکل‌گیری موسیقی پاپ ایرانی را در معنای ویژه خودش مرور کردیم‌. حال چند هفته‌ای از آن جدا می‌شویم تا به تحولات بعدی ترانه‌سازی در حوزه‌های موسیقی سنتی و عامیانه بپردازیم.

تصنیف‌سازی نوآورانه در حوزه سنتی در دهه ۴۰ در دو شاخه تداوم پیدا کرد‌. نخست شاخه‌ای که آن را شاخه‌ی فاخر سنتی می‌نامیم. یعنی آن نوع از ترانه‌ها که در پیوند با موسیقی سنتی و نیز با زبان کتابی باقی‌مانده‌اند ولی در نحوه‌ی بیان تغییراتی پدید آورده‌اند.

علی تجویدی‌، حبیب الله بدیعی، فرامرز پایور و همایون خرم برجسته‌ترین نمایندگان این شیوه به شمار می‌روند. تازگی و طراوت اینان به موسیقی سنتی نیرویی داد که توانست در جامعه برابر رقیب تازه نفسی چون موسیقی پاپ مقاومت کند.

همایون خرم

«رسوای زمانه» آفریده‌ی همایون خرم نمونه خوب و دقیقی از نوع ترانه‌های فاخر و نوآورانه و در عین حال فراگیر سنتی است. متن ترانه از بهادر یگانه، نیروی تغزل پرتوانی دارد و اگر چه همچنان از شمع و پروانه یاد می‌کند ونحوه‌ی بیانش این کهنگی را می‌پوشاند.

«رسوای زمانه» سازگارترین صدا را برای عرضه خود پیدا کرده است، صدای الهه. همایون خرم که رسوای زمانه‌اش راه به برنامه‌ی فاخر گل‌ها نیز برد همچنان شیوه‌ی خود را ادامه داد و در سال‌های ۴۰ توانست خواننده ویژه‌ای را برای اجرای ترانه‌های خود تربیت کند.

او پروین نام داشت. خواننده‌ای که صدایش از رنگ و بوی استثنایی برخوردار بود و رسا و برانگیزاننده بود.

معروف ترین ترانه خرم ـ پروین با متنی از کریم فکور پیوند خورده بود و غوغایی در موسیقی سنتی پدید آورد. همایون خرم با این کار نشان داد که در غالب هم می‌شود نوآوری کرد‌.