خسته و دلزده از شمع و گل و پروانه

محمود خوشنام

موسیقی مدرن اسپانیا با نام مانوئل دوفایا گره خورده است. نام او در صدر موسیقی دانانی نشسته که به جنبش برجسته ساختن موسیقی ملی در سطح جهانی روی آورده‌اند.

دوفایا با سفرهایی که به پاریس داشت با مدرنیست‌های فرانسوی مثل رابل و دوبوسی آشنا شد و این آشنایی تاثیرات متقابلی در آنها پدید آورد. آن دو گرایش به موسیقی بومی اسپانیا پیدا کردند و دوفایا از تجربیات امپرسیونیستی آن دو بهره گرفت.

شبی در باغ‌های اسپانیا، باله کلاه سه گوش، آواز باله عشق دختر جادوگر و اپرای خیمه شب بازی استاد پیر از آثار شهرت یافته او است.

مانوئل دوفایا قطعات کوتاه و بلند دیگری نیز ساخته که عمدتا از ترانه‌های بومی اسپانیا تاثیر پذیرفته است. از جمله آنها قطعاتی است با عنوان سوییت‌های مردمی اسپانیا.

یکی از آن‌ها را می‌شنویم به نام ال پائو مورونو با اجرای ویولن نواز انگلیسی دانیل هوپ.

یکی از دوره‌های مهم تکمیل ترانه‌پردازی سنتی در ایران دوره‌ای است که ترانه‌سرایان که خودشان هم از تکرار گل و بلبل و شمع و پروانه خسته شده بودند به فکر برون رفت از این تکرار افتادند.

پوران و عباس شاپوری، خواننده و آهنگساز ترانه تک‌درخت

آنان زیر تاثیر نوآوری‌هایی که در شعر نو مطرح شده بود به تصویر سازی دست زدند و جاذبه‌های فراگیری برای ترانه‌های خود فراهم آوردند. تصویرها غالبا از طبیعت گرفته می‌شد و از جلوه‌های طبیعی به عنوان تمثیلی برای بیان روابط انسانی و عاشقانه بهره می‌گرفتند.

یکی از ترانه‌های اولیه تصویرپردازانه تک‌درخت نام داشت که از پیوند آهنگی از عباس شاپوری و شعری از اسماعیل نواب صفا پدید آمده بود و با صدای پوران شاپوری پخش می‌شد.

حالا در زمان ما شکیلا، خواننده مقیم کالیفرنیا آن را با تنظیم تازه‌ای از کاظم عالمی بازخوانی کرده است.

تک درخت، تمثیلی زیبا از تنهایی، دورافتادگی و پوسیدگی در سکوت بیابان است.