مزه مزه جام زهر در تعطیلات

نادر فتوحی

رسانه‌های داخلی ایران که در روزهای تعطیل محدود به سایت‌ها، خبرگزاری‌ها و شبکه‌های تلویزیونی وابسته به حکومت هستند*، سخنان آیت‌الله خامنه‌ای را که بر اساس قانون اساسی و البته عرف سیاسی در ایران‌، مرد اول قدرت ایران محسوب می‌شود، با برجسته‌سازی‌های مشابهی بازتاب دادند.

این فرصت بسیار مناسبی بود که هم سخنان او و هم اعلام حضور ویلیام برنز- نفر سوم شرکت کننده در نشست سولانا و جلیلی- در تعطیلات رخ دهد. تا این واقعیت که سر انجام آیت‌الله خامنه‌ای حاضر به مذاکره ایران با امریکا بر سر مساله هسته‌ای شده است‌، دست کم با جنجال کمی مواجه شود.

آیت‌الله خامنه‌ای که در ماه‌های اخیر به‌طور محسوسی از پرداختن به جزییات مربوط به سیر منازعه دیپلماتیک ایران و غرب در‌باره غنی‌سازی اورانیوم طفره می‌رفت، تنها ٧٢ ساعت قبل از آغاز مذاکرات جلیلی- برنز- سولانا‌، طرف‌های مذاکره با ایران را با عنوان «گروه ١+۵» مورد خطاب قرار داد و با لحنی ‌آشنا برای سیاست‌ورزان‌، به آنان توصیه کرد که «بدانند با نمایندگان ملت ایران گفت و گو می‌کنند.»

او اگر چه هیچ اشاره‌ای به حضور مستقیم امریکا در مذاکرات ٢٩ تیر ماه در ژنو نکرد، اما ‌از قضا همین عدم اشاره‌اش با بازتاب‌های فراوانی در محافل سیاسی غرب و به‌ویژه امریکا مواجه شد تا حدی که روزنامه نیویورک تایمز از موافقت ضمنی او برای مذاکره با امریکا سخن گفت.

و این دقیقاً همان بخشی از سخنان او بود که رسانه‌های داخلی ایران کوشیدند بی‌سر و صدا از کنارش عبور کنند و ماجرای تهدید شخص ‌جورج بوش به «مجازات» در صورت حمله به ایران را با تفصیل بازتاب دهند.

‌این در حالی است که این بخش از گفته‌های خامنه ای نیز در غرب به معنای درخواست تضمین امنیتی ترجمه و بازخوانی شد و نه خط و نشان کشیدن رهبر سیاسی-مذهبی ایران برای امریکا.

جالب آن‌که درست در همین مقطع‌، هاشمی رفسنجانی رییس مجلس خبرگان رهبری نیز در گفت و گویی بسیار معنی‌دار با شبکه خبر تلویزیون دولتی ایران (‌به مناسبت سالروز پذیرش قطعنامه ۵۹۸‌‌) در باب «محاسن بسیار ‌پذیرش قطعنامه ۵۹۸ از سوی آیت‌الله خمینی، رهبر سابق ایران» که به گفته او «ایران را از خطرها‌ی فراوانی نجات داد» سخن گفت.

همان قطعنامه‌ای که پذیرش‌اش از سوی آیت‌الله خمینی به جنگ ٨ ساله با عراق خاتمه داد و همواره از آن‌ با عنوان «سر کشیدن جام زهر» در ایران یاد می‌شود.

جام زهری که به نظر می‌رسد با سخنان اخیر آیت‌الله خامنه‌ای نیز هم‌خوانی داشته باشد و تداعی‌کننده پذیرش قطعنامه ۵۹۸ ‌از سوی سلف وی باشد.

لحن رهبر ایران اگر چه همچون همیشه تند و مملو از عباراتی کینه‌توزانه خطاب به امریکا بود، اما سخنان اخیر وی روزی بیان می‌شد که نماینده شورای عالی امنیت ملی ایران خود را برای دیدار و مذاکره با یک مقام بلند پایه امریکایی آن‌هم نه به بر سر موضوع عراق‌، بلکه بر سر موضوعات دو جانبه آماده می‌کرد.

اشاره مکرر او به خطوط قرمز «ملت ایران» و عبارات پرخاش‌گرانه‌اش درباره جنگ را نیز می‌توان به عنوان طرح موضوع تضمین امنیتی تلقی کرد و این همه معنایی جز این ندارد که سر‌انجام رهبر ایران جام زهر را مزه مزه ‌می‌کند اما هنوز تا «سر کشیدن» فاصله دارد.

* روزنامه‌های حزبی وابسته به دوم خرداد، معمولاً برای کاهش هزینه‌ها، ترجیح می‌دهند از تعطیلات هر چه بیشتر استقبال کنند.