سی سال است کسی از شورای نگهبان نمی تواند سوالی بپرسد

اردوان روزبه

رایزنی ها در بین علماء به نظر می رسد ادامه دارد. این دیدار ها آیا باعث ارایه نظری مشترک از سوی علماء در برابر حوادث اخیر خواهد شد. این ایامی است که مردم بیش از هر دوره‌ای منتظر نظرهای این قشر با نفوذ در جامعه هستند.

یکی از این رایزنی ها مربوط به روزهای گذشته است که آیت اله منتظری دیدرای با آیت اله موسوی اردبیلی داشته است. برای دانستن جزئیات بیشتر این دیدار گفت و گویی با احمد منتظری فرزند این آیت اله کرده ام.

آیت‌اله منتظری اخیراً با برخی از علما دیداری در محل روستای خاوه استراحتگاه تابستانی‌شان داشتند. دیدار کنندگان چه کسانی بودند و موضوعات حول چه محوری مطرح بوده است؟

حدود ده روز قبل آیت‌اله موسوی اردبیلی تشریف دارند و حدود یک‌هفته قبل آیت‌اله ‏ ‏شبيرى زنجانی و در مورد مسایل جاری کشور صحبت شد که افرادی از خودشان و ما نیز حضور داشتیم. ولی یک وقتی محرمانه شد و هیچ کس نبود. آیت‌اله زنجانی که بودند، دو به دو صحبت می‌کردند. یعنی هیچ کس دیگر حضور نداشت و این که درباره‌ی چه موضوعاتی صحبت کردند، من اطلاع ندارم.

پیش‌بینی شما این است که ممکن است در ارتباط با وقایع اخیر باشد؟

مسلم این طور است. یعنی در مورد وقایع اخیر صحبت شد. ولی وقتی ظاهراً مسایل حساس‌تری بود، دیگر خواستند که کسی نباشد. خود آیت‌اله زنجانی خواستند که کسی نباشد.

آیا این مذاکرات می‌تواند در نهایت مؤثر در جامعه‌ روحانیت و به‌خصوص در پیکر‌ه‌ی جامعه روحانیت قم باشد و یا منجر به تصمیم‌گیری در مجموع و اتفاق نظر در بین روحانیون بشود؟

مسلماً این طور است. یعنی به این طرف حرکت انجام می‌شود. الان حالتی است که آن کسانی که برای این انقلاب و تشکیل جمهوری اسلامی زحمت کشیده‌اند، اینها خیلی بیشتر حساس‌اند تا مسئولین فعلی مملکت. چون مسئولین قدر این نظام و این انقلاب را نمی‌دانند. این عقیده‌ی من است. آنها چون در تشکیل جمهوری اسلامی نقشی نداشتند، قدرش را هم نمی‌دانند. و برعکس آنهایی که زحمت کشیدند، حالا هم به تکاپو افتاده‌اند و درصدد هستند راه‌حل و راه نجاتی از این بحران پیدا بشود.

وقتی ما اشاره می‌کنیم به نجات از بحران، یعنی این که با شرایط موجود مسوولان بتواند کنار بیایند و یا تغییری در ساختار نگرش در کشور ایجاد شود؟

مسلماً تغییر. یعنی الان صحبت تغییر و اصلاحات اساسی است و اگر بنا باشد همان روال قبلی ادامه پیدا بکند، خب منجر می‌شود باز به یک چنین انتخاباتی و چنین عملی. یعنی مثلاً شورای نگهبان الان سی سال است که هر کاری می‌خواسته بکند و صریحاً می‌گفتند هیچ کس نمی‌تواند از ما سوال کند. و مسلماً این باید تغییر کند و باید جوابگو بشوند. نمی‌شود که هرکاری می‌کنند مسئول باشند ولی جوابگو نباشند. اختیار داشته باشند، جوابگو نباشند. و این حالا جا افتاده است. این الان کاملاً جا افتاده است که شورای نگهبان باید جواب بدهد و مردم را قانع کند. نه این که فقط اطلاعیه‌ی یک طرفه بدهد و تمام.

آیت‌اله اشاره‌ای داشتند با این عنوان که رشته‌ی کارها از دست مسئولین خارج نشود. آیا واقعاً شما فکر می‌کنید ایشان تعبیرشان این است که در حال حاضر رشته‌ی کارها از دست مسئولین خارج شده است؟

در شرف این هست. یعنی واقعاً این طور هست که الان بلندترین مقام کشور بخواهد تصمیم بگیرد و بخواهد کاری بکند، این طور نیست که هر تصمیمی بگیرد قابل اجرا بشود. باید تصمیمی بگیرد که مردم آن را قبول داشته باشند و این طور نیست که بدون این که نظر مردم را در نظر بگیرند، هرچی صلاح بدانند همان را ابلاغ کنند و آن هم لزوماً انجام بشود. مسلم باید خواست مردم را در رأس آن دستورات و فرامین‌شان قرار بدهند تا به نتیجه برسد.

قریب به هفتاد نفر از روشنفکران سیاسی و دانشگاهی ازجمله آقای موسوی و آقای کروبی و آقای خاتمی، نامه ای به آقای منتظری نوشتند، آیا آیت اله پاسخ این گروه را داده‌اند؟

جواب دادند ایشان. جواب دادند و همه‌اش تذکر به این است که باید جوری باشد که درصدد اغفال مردم نباشند و جواب قانع‌کننده به مردم بدهند. و جوری باشد که وقتی توده‌ی مردم، آن معترضین، با این برخوردهای نظام مواجه می‌شوند، بدانند واقعاً تغییر و اصلاح اساسی صورت گرفته است. وگرنه کار به جای بدتر می‌رسد و جایی که خدای ناکرده بخواهد آن صدماتی که سی سال پیش این مملکت خورد، بخواهد دوباره آن صدمات با یک ابعاد بیشتر تکرار بشود. واقعا این آقایانی که برای مملکت زحمت کشیدند و نظام را دوست دارند، ایران را دوست دارند، اینها نمی‌خواهند که انقلابی به آن صورت که سی سال پیش انجام شد بشود.
چون انقلاب خسارتهای زیادی همراه دارد و همه امیدوارند که اصلاح بشود و رفرمی که هم مسئولین و هم مردم روی آن توافق داشته باشند. و لزوماً به خواست مردم تمکین بشود.

با توجه به این دیدارها آیا فکر می‌کنید که ما هم‌سویی را در دیگر علما برای همراهی با آیت‌اله منتظری خواهیم داشت؟

زیاد نه، یک مقداری. یعنی ببینید پیش از این ایشان تنها بود، ولی در این دوره آیت‌اله موسوی اردبیلی، آیت‌اله صانعی، آیت‌اله بیات و بسیاری دیگر و حتا ائمه جمعه قم آیت‌اله امینی، آیت‌اله استادی، آیت‌اله جوادی آملی اینها به نحوی، به صورت صددرصد نه، ولی به نحوی شاید هفتاد درصد هماهنگ و همراه شدند. این خیلی اتفاق بزرگی است که حتا امام جمعه‌ای که منصوب از طرف حاکمیت است، این‌ها صدای اعتراض مردم را شنیده باشند و طرف مردم را بگیرند و از حقوق مردم دفاع کنند. این خیلی اتفاق بزرگی است. به همین حد امیدواری هست که واقعاً نظام به این سمت برود که یک اصلاح اساسی در آن صورت بگیرد.

آیا فکر می‌کنید با طرح این موضوعات اساساً در برابر مسئله‌ی ولایت فقیه قرار نمی‌گیرید که این اصل نظام است؟

نه، به این صورت نیست. چون هیچ کس نمی‌آید الان بحث نظری بکند و بخواهد در مورد ولایت فقیه صحبت بکند. الان صحبت این است که همین ولایت فقیه که هست، پذیرفته و اصلاح باید بشود. این طور نیست که حتا از رهبری سؤال نشود. چون طبق قانون اساسی اصلاً از رهبری سؤال می‌شود و اصلی هست که خبرگان ناظر بر کار رهبر هستند. ولی این چیزی هست که تا حالا اجراء نمی‌شده و از این به بعد ممکن است اجراء بشود. یعنی نظارت بر کار رهبر در قانون اساسی آمده است. و این که اجراء نمی‌شده فقط فرقش این است که بخواهند اجراء کنند و به مرحله‌ی عمل برسانند. این در تقابل با نظام و در تقابل با ولایت فقیه نیست به هیچ‌وجه.