انتخابات به لحاظ ساختاری زیر سوال است

اردوان روزبه

شاید تا روز شنبه بیست و سوم خرداد ماه کسی باور نداشت که در عرض چند روز حاکمیت در ایران وارد بحرانی ترین دوران خود پس از انقلاب سال پنچاه و هفت خواهد شد. بی شک نطق های داغ انتخاباتی و مناظره های تلوزیونی در نشان از تفاوت این دور از انتخابات ریاست جمهوری در ایران داشت.
اوج این تفاوت شاید در مناظره دو رقیب جدی این دور یعنی محمود احمدی نژاد و میر حسین موسوی خود نمایی کرد. برای اولین بار افرادی از درون حاکمیت بر دیگران ارکان آن می تاخت. خط قرمزی این بار در کار نبود و محمود احمدی نژاد یکی از قدرتمند ترین آدم های نظام را نشانه گرفت: هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس خبرگان رهبری.

این در واقع محوری بود برای دیگر تاخت و تاز ها و این بار صریح تر در باقی مانده زمان تا انتخابات فرصتی شد برای آن که همه «پته» هم را روی آب بریزند.

اما شگفتی وقتی شد که آرا در چند ساعت بعد از اتمام انتخابات اعلام شد. محمود احمدی نژاد با بیست و چهار میلیون رای نفر اول انتخابات شناخته شد. رهبر ایران نیز در همان ساعت های اول این حضور را حماسی شناخت. اما کار به این جا ختم نشد. همه طرفداران میر حسین می گفتند که در انتخابات دست برده شده است.
اعتراض ها بالا گرفت و این بار مردم بودند که در برابر دست گاه های اجرایی در انتخابات سر بر آورده بودند. آنها رای شان را می خواستند.

این شروعی بود برای تاختن به مردم. باز هم لباس شخضی ها، باز هم گروه های خود سر بی نام و نشان. بازهم رسانه ملی حرکت مردم را تشنج گروهی آشوب طلب نام گذاشت. اما این بار این جا داستان تمام نشد.

سوء استفاده در انتخابات، این شروع غلطیدن سنگی بود که در ظرف چند روز کنترلش در سرپایینی که افتاد از دست نظام خارج شد. این بار خشونت ها بیشتر ترقیب کننده بود تا باز دارنده. آیا این باز شدن زخمی کهنه بود؟

ماشااله عباس زاده چهار دور انتخابات دبیر هیات اجرایی انتخابات در وزارت کشور بوده است. او در گفت و گویی به سوال هایی پاسخ داد که پیرامون دغدغه مردم بود: در روز انتخابات در وزارت کشور چه گذشته است. از او پرسیدم:

نتایج انتخابات دور دهم ریاست جمهوری، بر خلاف دوره‏های قبل، با فاصله‏ی زمانی بسیار کوتاهی اعلام شد. آیا این تغییر ناشی از ساختار جدید دیجیتالی است؟

با توجه به تجربه‏ای که در ستاد انتخابات کشور در چندین دوره برگزاری انتخابات داشته و دارم، هیأت‏های اجرایی وزارت کشور، به عنوان هیأت‏های مجری انتخابات عمل می‏کنند. از طرفی، رقیبی موازی به نام «شورای نگهبان» را داریم که نقطه موازی «هیأت‏های نظارت» انتخابات هستند. هرگاه این دو نهاد با هم هم‏سویی محض پیدا می‏کنند، ضریب هرگونه تقلبی برای منحرف کردن نتیجه‏ی انتخابات، به ویژه، وقتی احساس کنند که نتایج انتخابات برخلاف میل هیأت‏های اجرایی و نظارت است، بالا می‏رود.

اما، در ارتباط با مکانیسم‏های تقلب و تخلف در انتخابات، می‏توانم اعلام کنم که نظام انتخاباتی ایران در بدو امر، به طور جنینی، دچار و مبتلا به یک تخلف و تقلب نظام‏یافته است. یعنی ما شاهد نظام‏یافتگی تقلبات و تخلفات در نظام انتخاباتی ایران در اکثریت قریب به اتفاق دوران انتخاباتی بوده‏ایم.
یکی دو مورد داریم که مستثنی‏‏ می‏شود؛ یکی از آن‏ها دوم خرداد ۷۶ بود که نظر تحلیل‏گران و کنش‏گران سیاسی این بوده که حضور انبوه ملت، حاکمیت را که رقیب دیگری را می‏خواست، غافل‏گیر کرده بود.

اما، پس از انتخابات ریاست جمهوری دوره‏ی پیشین که منجر به پیروزی آقای احمدی‏نژاد و روی کار آمدن دولت نهم شد، من به عنوان رییس بازرسی چند منطقه‏ی تهران، به وضوح شاهد جریان‏های خلاف و مکانیسم‏های تخلف و تقلب سازماندهی شده بودم.
خوب است که خاطره‏ای را هم نقل کنم: در روز انتخابات، ساعت ده و سی تا یازده صبح، بنا بر یک رسم مرسوم و روال دیرین، مقامات عالی‏رتبه‏ی نظام به ستاد انتخابات کشور می‏آیند، بازدیدی می‏کنند و از زحمات برگزار کنندگان انتخابات تشکری می‏کنند.

در روز برگزاری انتخابات دوره‏ی قبل که آقای احمدی‏نژاد باید پیروز می‏شد، آقای رییس دفتر مقام رهبری که تشریف آورده بود، در برخورد با نیروهای عالی‏رتبه‏ی اصلاح‏طلب، مثل آقای رمضان‏زاده که هم‏زمان آن‏جا حضور داشت، پاسخ سلام او را هم نداد. یعنی آن‏قدر مست و مغرور و قهار قدرت شده بود و حکم حکومتی ولی فقیه را نصب‏العین می‏دانست و موفقیت را قطعی، که از پاسخ سلام به اصلاح‏طلبان هم روی گردانده بود.

یعنی فاکتور اول، پیش‏اندیشی و اطلاع داشتن از ضرورت تغییر نتایج انتخابات است که در دوره‏ی نهم و ریاست جمهوری آقای احمدی‏نژاد شاهد آن بودیم.
فاکتورها و مصادیق دیگری هم داریم که من در آن جایگاه شاهد‏ش بودم: یکی تولید و تکثیر شناسنامه‏های جعلی است. در یک مورد شخصی در پاکستان، بیش از پنج میلیون شناسنامه (آمار دقیق آن را الان ندارم) جعل کرده بود و وارد کرده بود. که مدتی هم در بازداشت‏گاه ۲۰۹ بازداشت شده بود. اما نهایتا آب‏ها از آسیاب افتاد و موضوع رفع شد.

نکته‏ی دیگر، دست زدن و اقدام به تقلب و تخلف در مراکز بسته‏ی نظامی و آموزشی، مثل پادگان‏ها و زندان‏ها است که به طور گسترده صورت می‏گیرد. حتما این سوال پیش می‏آید که مگر تعداد زندانیان یا سربازان ما چقدر است که بخواهد روند و نتیجه‏ی انتخابات را این‏قدر تغییر بدهد. این‏جا، دست گروه متخلفین و متقلبین که این دوره، متاسفانه دو گروه مجریان و هیأت نظارت در انتخابات هم‏سو شدند و خُب، ید طولایی پیدا کرده بودند و تام‏‏الاختیارتر شده بودند، باز است که برای رأی سازی به هر شیوه که خودشان می‏خواهند اقدام کنند.

نکته‏ی دیگری که در تقلب‏ها و تخلفات سازماندهی شده داریم، این است که بعد از دوم خرداد و پیروزی آقای خاتمی، پیکره‏های نظامی و میلیشیایی رژیم احساس خطر کردند و خوشایندشان نبود که مطالبات ملت محقق می‏شد و به سمت یک جامعه‏ی مدنی نیمه‏جان گام برمی‏داشتند.
در این راستا، نامه‏های تهدیدآمیز سرداران سپاه را بارها دیدیم، موانع و اشکال‏تراشی‏ها را دیدیم، تا این که هرچه به انتخابات دوره‏ی اخیر نزدیک‏تر شدیم، همه‏ی دست‏اندرکاران نظام، از شخص آقای خاتمی‏، میرحسین موسوی حتا آقای رفسنجانی، آن‏هایی که خود جزو رکن‏های انقلاب اسلامی هستند، نسبت به سلامت انتخابات هشدارهای جدی داده بودند.

آن‏ها، قطعا، هم‏زمان با مردم آگاه شده بودند که میلیتاریسم، گروه‏های نظامی و شبه نظامی، موسوم به سپاه پاسداران، موسوم به هادیان سیاسی سپاه که گروه‏های جوانی هستند (در رسانه‏ها هم اعلام شده است) که در اردوهای آموزشی، برای تغییر دادن نتایج انتخابات، به نفع منویات مقام معظم رهبری، آموزش دیده‏اند، قصد دخالت دارند. یعنی، ‏آن‏ها حکم حکومتی و فرامین نظامی صادر می‏کنند که انتخابات باید به گونه‏ای رقم بخورد که فرامین مقام رهبری محقق شود، نه مطالبات مردم.
گروه‏های نظامی و سپاه پاسداران در واپسین لحظات عصر، با هماهنگی نیروهای فنی مهندسی حراست مخابرات، تمام سیستم‏ها و شبکه‏های شمارش آرا، کامپیوتر، اینترنت و اینترانت (شبکه‏های میان بخشی وزارت کشور با استان‏ها) را چند دقیقه‏ای مختل کرده بودند و در همان حین، بسیاری از آرا جابجا و دچار اختلال در شمارش درست شد.

مگر نماینده‏ی کاندیداها در محل حضور ندارند؟ آیا چنین دست‌کاری از چشم آن‏ها دور می‏ماند؟

نکته‏ی بسیار نکویی را اشاره کردید. زمانی که من به عنوان بازرس سر صندوق‏ها سرکشی می‏کردم، برای مثال، در انتخابات ریاست جمهوری نهم، می‏دیدم که علی‏رغم حضور نمایندگان و معتمدین کاندیداها، بعضی اوقات فضا را سر صندوق، به گونه‏ای شبه‏نظامی می‏کنند که بعضی از آدم‏ها حتا نمی‏توانند نفس بکشند و صراحتا تهدید می‏شوند به این که «آقا شما دارید شورش می‏کنید»، «مخل امنیت هستید». در هرحال به هر طریق ممکن آن‏ها را سرمی‏دوانند و از محل دور می‏کنند.
بعضی‏ اوقات هم گزارش‏هایی از درگیری‏ها و تنش‏های شدید بین معتمدین کاندیداها و گروه‏های اراده کننده‏ی تخلف و تقلب، در سر صندوق‏ها دریافت می‏کنیم. در ارتباط با انتخابات اخیر هم، حتما بعدا چنین گزارش‏هایی دریافت خواهیم کرد.

با توجه به این که شما در چهار پروسه‏ی انتخاباتی حاضر بودید، زمانی که رأی‏گیری تمام می‏شود و در صندوق‏ها بسته می‏شود، تا زمانی که آماری نسبی بیرون می‏آید، معمولا، چقدر زمان نیاز دارد؟

با توجه به این که ایران به لحا‏ظ جغرافیایی سرزمین پنهاوری است، روند به گونه‏ای است که مجریان انتخابات در وزارت کشور در تماس‏های دائمی و بی‏وقفه، با استان‏ها، شهرستان‏ها، روستاها و بخش‏داری‏ها هستنند و ضرورتا، یک زمان دوازده تا بیست و چهار ساعت در ابتدا و میانگین، چهل و هشت ساعت، برای اعلام حداقل مسایل انتخاباتی لازم است.

آن طور که از محافل دیگری به ما اطلاع رسیده بود، در هشت الی دهمین ساعت شمارش آرا، شصت درصد آرا به نفع آقای میرحسین موسوی بوده و حتا آقای احمدی‏نژاد در حرکتی صادقانه در طول عمر خود، می‏خواسته به آقای موسوی تبریک بگوید که گروه‏های هم‏گرا و یاران محفلی ایشان، او را از این کار باز می‏دارند و باز بنا بر اطلاعات دقیقی که از ستاد انتخابات وزارت کشور و برخی از نهادهای دیگر، به ما رسیده، اراده‏ی مقام رهبری، به این شکل تحکم گرفت و محقق شد که می‏بایست آقای احمدی‏نژاد به عنوان پاسدار و مدافع ارزش‏های انقلاب، پیروز از آب دربیاید. اعلام زودهنگام ساعات و زمانی هم با مشورت با دفتر آقای خامنه‏ای و آقای گلپایگانی محمدی و بعد از تایید ایشان، انجام شده است. که به هرحال این گروه در مقابل عمل انجام شده قرار گرفت.

فکر می‏کنید در نسبت رأی اعلام شده آقای احمدی‏نژاد و آقای موسوی، چقدر تخلف ممکن است وجود داشته باشد؟

ما باید آنالیز ارقام و اعداد را داشته باشیم و باید رفتار انتخاباتی مردم ایران را کارشناسی کرد. رفتارهای انتخاباتی مردم ایران به تناسب شرایط صورت می‏گیرد. چنان چه بعد از مدت‏ها سکوت و خستگی مردم از یک‏نواختی وضع جامعه، در دوم خرداد ۷۶، حرکتی شبیه یک شبه انقلاب، ایجاد می‏کنند.

در مقاطع بعدی وقتی از اصلاح‏طلبان سرخورده می‏شوند، به نحوی آنان را کمی بایکوت می‏کنند. در این دوره، خطر را احساس کرده بودند، از همه‏ی فاکتورهای کارکردی دولت نهم خسته شده بودند و به تعبیری، بریده بودند. از سوی دیگر، وقتی فرض را به لحاظ آنالیز رفتاری و جامعه‏شناسی انتخابات در ایران، بر این مبنا قرار می‏دهیم که گروه‏های موسوم و منتسب به جناح اصول‏گرا، یک رأی ثابت شش الی هفت میلیونی را در خوشبینانه‏ترین حالت دارد، همه‏ی فاکتورها نشان‏گر این است که این آقا این رأی را ندارد.

در انتخابات دوره‏ی قبلی، تا پایان کار، جناب آقای موسوی لاری، وزیر کشور وقت، به عنوان رییس مجری انتخابات کشور، سلامت انتخابات را تایید نهایی نکرد. بلکه شورای نگهبان بود که اراده کرد و بر خلاف یک رویه‏ی قانونی، زودتر آمار را اعلام کرد و باز هم شورای نگهبان بود که نتایج انتخابات را تایید نهایی کرد. در حالی که الزاماً، باید نتایج انتخابات، از جانب بالاترین مقام اجرای انتخابات که وزیر کشور باشد، تایید شود.

حال با توجه به این که گفتیم، محافظه‏کاران، یا گروه‏های منتسب به احمدی‏نژاد هفت هشت میلیون رأی ثابت دارند، چگونه ما چنین رأی افزایشی و جهشی را مشاهده می‏کنیم. یقیناً، ده الی دوازده میلیون رأی اضافه، یعنی تقلب، داریم.
چنان چه آقای جنتی در چند ماه بعد از دوم خرداد اعلام کرده بود: «دیگر به هیچ عنوان، نمی‏گذاریم دوم خردادی تکرار شود». یعنی، آن‏ها اراده کردند که مهار کنند و جنبش‏های مدنی‏خواهی را به تعبیر نظامی‏ها، «در نطفه خفه کنند».

این احتمال بسیار قریب به یقین است و اصلا نباید مردم ایران و تحلیل‏گران، ذره‏ای تردید و شک به خود راه بدهند که آیا واقعا، این‏ها چنین تخلف عظیمی را می‏کنند؟ بله، این‏ها کسانی هستند که قدرت را به هرقیمت می‏خواهند و تخلف‏های فراتر از این را هم انجام خواهند داد.

فرض را بر این بگذاریم که این تخلف صورت گرفته، آیا بعد از اعلام نتایج آرا، راه‏کار قانونی برای اعتراض به شرایط موجود وجود دارد؟

کمیته‏ی صیانت از آرا به زودی گزارش خود را اعلام می‏کند. پی‏گیری و اشاره‏های مکرر از سوی این کمیته و گروه‏های مختلف سیاسی و همین‏طورنقش خود مردم، می‏تواند شکاف و شقاق را بین گروه‏های مختلف ساختار حاکمیت جمهوری اسلامی ایجاد کند.
حال آیا نتیجه را به طور کلی تغییر خواهند داد یا نه، یا بازرسان معتمد و درست‏کار و بی‏طرفی را برای بازشماری آرا انتخاب خواهند کرد یا نه، مواردی است که باید منتظر ماند و دید حاکمیت چه تصمیمی اتخاذ می‏کند.

ولی این‏گونه نیست که این راه‏یافته و پیروز شده‏های سازماندهی شده، خیلی احساس موفقیت کنند و فکر کنند بدون هیچ مانع و حرکتی این بار هم طی مسیر خواهند کرد.